The story of new shoes in boxes in a field in Latsia…

The story of new shoes in boxes in a field in Latsia…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

I receive an important message from one of my Greek Cypriot readers that might shed some light on one or more `missing` Turkish Cypriots from 1964 I believe… He writes:
`Dear Sevgul,
Let me tell you a story that I have heard of from my father's family many years ago.
Around 1964-1965, one morning in the village of Latsia (south of Nicosia – now it is a whole town attached to Nicosia), my uncle (who was around 23-24 years old at the time) was going on his tractor to plough his family's fields. He was a farmer. Suddenly, he saw some boxes of new shoes dispersed in the fields, possibly very near the main road of Limassol-Nicosia (those days there was no highway. The road was passing through Latsia). Initially, he didn't know what these shoes where, so he took them and brought some of them home and gave to his sisters (they were women's shoes).
As it was found out later, the shoes belonged to a Turkish Cypriot (who was a shoemaker). He was an innocent man who was killed by Greek Cypriots who were revenging the killing of Stavros Venizelos, a young family-man from Latsia who was killed by Turkish Cypriot extremists in his shop near Ermou street in Nicosia. As I said, the Turkish Cypriot man was innocent. He was only unlucky because he happened to be passing from Latsia.
Some versions of the story say that my uncle's tractor uncovered the body of the Turkish Cypriot shoemaker, who had been buried in a hurry by his killers, barely covered in dirt. Then, when this happened, other people from Latsia went and collected the body and buried it somewhere else in an unknown location. I also heard versions that the Turkish Cypriot was with his wife. I am not sure if this is true, or this was another incident.
My uncle passed away in 2000, so did my father in 2013. Some other family members are still alive, such as my aunt (my uncle's wife), another uncle (my father's younger brother, etc).
But first of all, are you aware of such incident of a missing Turkish Cypriot who was a shoemaker and disappeared on his way to Nicosia or on his way out of Nicosia? Has this incident/mystery ever been solved?
I assure you that none of my family members were ever involved in such incidents. Quite the contrary, they always condemned these incidents. I remember my father always saying: "Yes, the killing of Stavros Venizelos was tragic, but why did they have to kill an innocent man who had nothing to do with anything?"
I look forward to hearing from you soon."
After a little while, he sends me another message and says:
"I just called my other uncle (his brother). He said the body was found un-buried in the field near the road from Geri to Latsia. Then other people from Latsia went with a digger and buried it in another location. Another incident that my uncle told me was about a bus which was stopped by some Greek Cypriots. The bus was possibly coming from the Kochati (Kotsiatis) area. They took a few and killed them in the area of Macheras & Lythrodontas.
I will try to find more info from older people in Latsia. I reside in Latsia. I will see what I can do.`
There were two pairs of Turkish Cypriots "missing", travelling with new shoes amongst other things at the back of their vehicle…
One of these was Mustafa Osman Akay and he was travelling from Nicosia to Famagusta together with an old man called Mustafa Salih Karamano. He had loaded various goods in the van driven by Mustafa with number plate Y834. Among the things they had loaded was bottles of Coca Cola and some new shoes to be sold or delivered in Famagusta…
Mustafa was from Sinda and in Nicosia we had this famous "bakkalis", Mesut Bakkal who was his uncle.
The Morris van in fact had belonged to Mesut Bakkal and his son Mustafa remembers going from Nicosia to Sinda, all the kids in the van… He also remembers the day Mustafa Osman Akay would "disappear" with Karamano…
When Mesut got a new truck, he had given this car to his cousin to distribute goods from Mesut Bakkal to Famagusta bakkalis… So Mustafa Osman Akay was a distributor of his uncle…
He was taking stuff and distributing in Famagusta… That day, he had loaded some stuff, as well as shoes...
Mesut's son Mustafa was barely 7 or 8 years old then and he remembers that day… He says that his mother tried to stop Mustafa Osman Akay from leaving, telling him not to go, that the roads were not so safe in those days… Mustafa Osman Akay would tell her that ok, he won't go but he had some business to finish and he would leave the Camels' Inn with the car…
He and Karamano would disappear with the car on 29 April 1964.
There were rumours that a van had shoes and the van was found abandoned outside Palekythro and that the villagers took the shoes... That some people from Kythrea had killed them… I do not know if this is true or not… There are so many stories about "missing" persons that it is like a labyrinth where you try to find your way and make sense of what had actually happened.
Back in those days, Mustafa remembers that his father Mesut Bakkal would desperately seek his cousin… He would hear that his car had been seen in Palekythro, that the goods and the shoes in the car were dispersed in a field and he would run there to speak with some Greek Cypriots from Palekythro… This would happen a few years later… According to Mustafa, his father would recognize his car… Just the body of the car that was being used somewhere in Palekythro as a shed and inside this makeshift shed, some wireless equipment being used by some Greek Cypriots…
His friends from Palekythro would tell him to go away and not to ask any more questions…
Years later, the son of the "missing" Mustafa Osman Akay, Mesut Akay would go and find some people from Palekythro and they would tell him that they remembered the boxes of shoes and the Coca Cola and the car – that the old man Karamano had been executed in Palekythro but Mustafa Osman Akay had been taken to Tseri to be "questioned"…
In 2008, one of my kind-hearted Greek Cypriot readers would show me a possible burial site in Tseri… And we would show this place to the officials of the Cyprus Missing Persons' Committee – upon digging, they would find the remains of Mustafa Osman Akay… But not Mustafa Salih Karamano… Karamano is still "missing"… He had been 65 years old at that time…
When I write this information to my reader who has written to me, he would tell me this:
"Keep in mind that those days, Palekythro was not so far from Geri and Latsia. There was no dividing line. But this doesn't mean anything of course…"
The other pair of Turkish Cypriots "missing" with the shoes were also travelling from Nicosia to Famagusta… They too would disappear on the way from Nicosia to Famagusta on the 17th of April 1964. They were Kerim Mustafa and Turgut Mehmet…
Turgut had been a young man of 21, married with a daughter of two years old and his wife Serpil was pregnant with their second child… He had a doner shop and when his brother who was settled in Famagusta asked him to bring him some shoes from a shoemaker called Munur whose shop was just across the house of Turgut in Arabahmet, Nicosia, he and his wife had loaded four or five pairs of children's shoes in the front of the truck… She too, was supposed to go with them but because she was four months' pregnant, her husband asked her to stay…
They would travel in a truck and they would "disappear" on the 17th of April 1964 – that is around the same time…
The number plate of the truck was TCB355...
So what my reader from Latsia is talking about could be either Karamano or these two "missing" Turkish Cypriots I guess, since I did not hear of any other case with the shoes...
Kerim Mustafa was actually from Vasilia and he used to work as a truck driver between Nicosia and Famagusta… According to rumours, he had been arrested at Aglandjia on the day he had gone "missing" together with Turgut Mehmet…
When Kerim went "missing" he had four children and he was only 26 years old… And Turgut was actually from Aredhiou and his father Mehmet Ibrahim Demiray, tried desperately to find his son…
First he would go to the Vice President of the Republic of Cyprus, Dr. Kuchuk's Office and demand that they find his "missing" son… Dr. Kuchuk while Mehmet Ibrahim Demiray was there would give the mission to Major Macey to find out the fate of Kerim and Turgut… After a while Major Macey would tell the father of Turgut that Kerim and Turgut had been kept at the Athalassa police station and that the Greek Cypriot police would soon set them free to go back to Famagusta… Macey would also say that he himself, actually met them there.
But when his son Turgut would not come back, a few months later, Mehmet Ibrahim Demiray would go to Omorphita to ask for help from one of his friends there called Bardakkis Mavro… After a year, he would also go to the Presidential Palace to the President of the Republic of Cyprus, Archbishop Makarios… He would meet the secretary of Makarios, Zindillis… Zindillis would tell him that "there was nothing they could do!"
When I was investigating these ten years ago, that is back in 2009 I had spoken with the son of Kerim Mustafa, Ilker Beshok… He had been eight and a half years old when his father had gone "missing" – he remembers hearing on the radio that his father had been arrested together with someone with him and were taken to the Athalassa police station…
When I call him after ten years, his daughter answers the phone and tells me that Ilker Beshok, the son of Kerim has passed away two and a half years ago… I feel shocked and very sad… Waiting for his father's remains to be found for more than half a century, the Cyprus Missing Persons' Committee could not deliver and he passed away without knowing what happened to his father, without getting back his remains…
What can be more painful than this for the relatives of "missing persons"?
I thank my Greek Cypriot reader from Latsia who has given me detailed information and I will continue my investigations on this… If you know something or heard something that you think might help, you can call me with or without your name on my CYTA mobile number at 99 966518. Thank you…
And I ask the officials of the CMP to evaluate all of this…

28.9.2019

Photos:
1. Turgut Mehmet
2. Mustafa Salih Karamano
3. Mustafa Osman Akay
4. Kerim Mustafa

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 27th of October 2019, Sunday. A series of similar articles were published in the YENİDUZEN newspaper on the 28th of September 2019 and the 2nd of October 2019 and here are the links:

http://www.yeniduzen.com/bazi-kibrisliturkler-ermu-yakinlarinda-latcali-stavros-venizelosu-oldurunce-bazi-lat-14551yy.htm

http://www.yeniduzen.com/turgut-mehmet-kunduraci-degil-donerciydi-14569yy.htm

Η ιστορία των καινούργιων παπουτσιών σε κουτιά σε ένα χωράφι στα Λατσιά…

Η ιστορία των καινούργιων παπουτσιών σε κουτιά σε ένα χωράφι στα Λατσιά…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Λαμβάνω ένα σημαντικό μήνυμα από ένα Ελληνοκύπριο αναγνώστη μου που μπορεί να ρίξει κάποιο φως στην περίπτωση ενός ή περισσοτέρων «αγνοουμένων» Τουρκοκυπρίων, πιστεύω από το 1964… Γράφει:
«Αγαπητή Sevgul,
Επέτρεψε μου να σου πω μια ιστορία που έχω ακούσει από την οικογένεια του πατέρα μου πριν από πολλά χρόνια.
Γύρω στο 1964-65, ένα πρωί στο χωριό Λατσιά (νότια της Λευκωσίας – τώρα είναι ολόκληρη κωμόπολη ενωμένη με τη Λευκωσία), ο θείος μου (που ήταν τότε 23-24 χρονών) πήγαινε με το τρακτέρ του για να οργώσει τα χωράφια της οικογένειας του. Ήταν αγρότης. Ξαφνικά είδε κάποια κουτιά με καινούργια παπούτσια σκορπισμένα στα χωράφια, πιθανόν πολύ κοντά στον κύριο δρόμο Λεμεσού-Λευκωσίας (εκείνο τον καιρό δεν υπήρχε αυτοκινητόδρομος. Ο δρόμος περνούσε μέσα από τα Λατσιά). Αρχικά δεν ήξερε τι ήταν αυτά τα παπούτσια, έτσι τα πήρε και έφερε ορισμένα στο σπίτι και τα έδωσε στις αδελφές του (ήταν γυναικεία παπούτσια).
Όπως διαπιστώθηκε αργότερα, τα παπούτσια ανήκαν σε ένα Τουρκοκύπριο (ήταν υποδηματοποιός). Ήταν ένας αθώος άντρας που σκοτώθηκε από Ελληνοκύπριους που έπαιρναν εκδίκηση για τη δολοφονία του Σταύρου Βενιζέλου, ενός νεαρού οικογενειάρχη από τα Λατσιά, ο οποίος σκοτώθηκε στο κατάστημα του κοντά στην οδό Ερμού στη Λευκωσία από Τουρκοκύπριους εξτρεμιστές. Όπως ανέφερα, ο Τουρκοκύπριος άντρας ήταν αθώος. Ήταν απλά άτυχος διότι περνούσε από τα Λατσιά.
Κάποιες εκδοχές της ιστορίας λένε ότι το τρακτέρ του θείου μου αποκάλυψε το σώμα του Τουρκοκύπριου υποδηματοποιού, που ήταν θαμμένο βιαστικά από τους δολοφόνους του, ελάχιστα σκεπασμένο με χώμα. Τότε, όταν συνέβη αυτό, άλλα άτομα από τα Λατσιά πήγαν και μάζεψαν το σώμα και το έθαψαν κάπου αλλού, σε άγνωστη τοποθεσία. Επίσης άκουσα εκδοχές ότι ο Τουρκοκύπριος ήταν με τη γυναίκα του. Δεν είμαι σίγουρος αν αυτό είναι αλήθεια ή αν ήταν άλλο συμβάν.
Ο θείος μου πέθανε το 2000 και ο πατέρας μου το 2013. Κάποια άλλα μέλη της οικογένειας ζούνε ακόμα, όπως η θεία μου (η γυναίκα του θείου μου), ένας άλλος θείος (ο μικρός αδελφός του πατέρα μου, κτλ.).
Όμως πρώτα απ΄ όλα, μήπως γνωρίζεις για ένα τέτοιο περιστατικό ενός αγνοούμενου Τουρκοκύπριου που ήταν υποδηματοποιός και εξαφανίστηκε καθοδόν προς ή από τη Λευκωσία; Έχει επιλυθεί αυτό το περιστατικό/μυστήριο;
Σε διαβεβαιώνω ότι κανένα άτομο από την οικογένεια μου δεν ήταν ποτέ αναμεμειγμένο σε τέτοια περιστατικά. Αντιθέτως πάντοτε καταδίκαζαν αυτά τα περιστατικά. Θυμούμαι τον πατέρα μου να λέει πάντα «Ναι, η δολοφονία του Σταύρου Βενιζέλου ήταν τραγική, αλλά γιατί έπρεπε να σκοτώσουν ένα αθώο άντρα που δεν είχε καμιά σχέση με οτιδήποτε;»
Αναμένω την απάντηση σου σύντομα.»
Μετά από λίγο, μου στέλνει ένα άλλο μήνυμα και λέει;
«Μόλις τηλεφώνησα στον άλλο θείο μου (τον αδελφό του). Λέει ότι το σώμα βρέθηκε άταφο στο χωράφι κοντά στο δρόμο από το Γέρι προς τα Λατσιά. Τότε, άλλα άτομα από τα Λατσιά πήγαν με ένα εκσκαφέα και το έθαψαν σε άλλη τοποθεσία. Ένα άλλο περιστατικό που μου ανάφερε ο θείος μου ήταν για ένα λεωφορείο που το είχαν σταματήσει κάποιοι Ελληνοκύπριοι. Το λεωφορείο πιθανόν ερχόταν από την περιοχή Κοτσιάτη. Πήραν μερικούς και τους σκότωσαν στην περιοχή Μαχαιρά και Λυθροδόντα.
Θα προσπαθήσω να βρω περισσότερες πληροφορίες από ηλικιωμένους στα Λατσιά. Κατοικώ στα Λατσιά. Θα δω τι μπορώ να κάνω.»
Υπήρχαν δύο ζεύγη Τουρκοκυπρίων «αγνοουμένων» που ταξίδευαν μεταφέροντας καινούργια παπούτσια ανάμεσα σε άλλα πράγματα στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου τους…
Ο ένας από αυτούς ήταν ο Mustafa Osman Akay και ταξίδευε από τη Λευκωσία προς την Αμμόχωστο μαζί με ένα ηλικιωμένο άντρα, τον Mustafa Salih Karamano. Είχε φορτώσει διάφορα αγαθά στο βαν με αριθμούς εγγραφής Y834 που οδηγούσε ο Mustafa. Ανάμεσα στα πράγματα που είχαν φορτώσει ήταν μπουκάλια με Coca Cola και κάποια καινούργια παπούτσια που θα πωλούνταν ή παραδίδονταν στην Αμμόχωστο…
Ο Mustafa ήταν από τη Σίντα και στη Λευκωσία υπήρχε ο διάσημος μπακάλης ο Mesut Bakkal που ήταν ο θείος του.
Το Morris βαν ανήκε στον Mesut Bakkal και ο γιος του Mustafa θυμάται να πηγαίνει από τη Λευκωσία στη Σίντα μαζί με όλα τα παιδιά στο βαν… Επίσης θυμάται τη μέρα που ο Mustafa Osman Akay «εξαφανίστηκε» μαζί με τον Karamano…
Όταν ο Mesut πήρε καινούργιο φορτηγό, είχε δώσει αυτό το αυτοκίνητο στον εξάδελφο του για να διανέμει προϊόντα στους μπακάληδες στην Αμμόχωστο από το Mesut Bakkal… Εκείνη τη μέρα, είχε φορτώσει κάποια πράγματα, όπως επίσης και παπούτσια…
Ο Mustafa, ο γιος του Mesut ήταν τότε μόλις 7 ή 8 χρονών και θυμάται εκείνη τη μέρα… Λέει ότι η μητέρα του προσπάθησε να σταματήσει τον Mustafa Osman Akay από το να φύγει, λέγοντας του να μην πάει, ότι οι δρόμοι δεν ήταν ασφαλείς εκείνες τις μέρες… Ο Mustafa Osman Akay της είπε εντάξει, δεν θα πάει αλλά είχε να τελειώσει κάποιες δουλειές και θα έφευγε από το χάνι των Καμηλάρηδων με το αυτοκίνητο…
Αυτός και ο Karamano εξαφανίστηκαν με το αυτοκίνητο στις 29 Απριλίου 1964.
Υπήρχαν φήμες ότι ένα βαν μετέφερε παπούτσια και το βαν βρέθηκε εγκαταλελειμμένο έξω από το Παλαίκυθρο και ότι οι χωριανοί πήραν τα παπούτσια… Ότι κάποιοι άνθρωποι από την Κυθρέα τους είχαν σκοτώσει… Δεν ξέρω αν αυτό είναι αλήθεια ή όχι… Υπάρχουν τόσες πολλές ιστορίες για «αγνοούμενους» που είναι σαν λαβύρινθος όπου προσπαθείς να βρεις το δρόμο σου και να καταλάβεις τι πραγματικά συνέβη.
Ο Mustafa θυμάται ότι ο πατέρας του Mesut Bakkal αναζητούσε απεγνωσμένα τον ξάδελφο του εκείνο τον καιρό… Άκουσε ότι το αυτοκίνητο του θεάθηκε στο Παλαίκυθρο, ότι τα αγαθά και τα παπούτσια μέσα στο αυτοκίνητο διασκορπίστηκαν σε ένα χωράφι και έτρεξε εκεί για να μιλήσει με κάποιους Ελληνοκύπριους από το Παλαίκυθρο… Αυτό έγινε μερικά χρόνια μετά… Σύμφωνα με το Mustafa ο πατέρας του αναγνώρισε το αυτοκίνητο του… Το αμάξωμα του αυτοκινήτου χρησιμοποιείτο κάπου στο Παλαίκυθρο ως αποθήκη και μέσα σε αυτή την πρόχειρη αποθήκη κάποιος ασύρματος εξοπλισμός χρησιμοποιείτο από κάποιους Ελληνοκύπριους…
Οι φίλοι του από το Παλαίκυθρο του είπαν να φύγει και να μην κάνει άλλες ερωτήσεις…
Μετά από χρόνια, ο Mesut Akay, γιος του «αγνοούμενου» Mustafa Osman Akay, πήγε και βρήκε κάποιους ανθρώπους από το Παλαίκυθρο και του είπαν ότι θυμούνται τα κουτιά με παπούτσια και τα μπουκάλια Coca Cola και το αυτοκίνητο – ότι ο ηλικιωμένος άντρας Karamano είχε εκτελεστεί στο Παλαίκυθρο, αλλά ο Mustafa Osman Akay μεταφέρθηκε στο Τσέρι για να «ανακριθεί»…
Το 2008 ένας από τους καλόκαρδους Ελληνοκύπριους αναγνώστες μου μου έδειξε ένα πιθανό τόπο ταφής στο Τσέρι… Και δείξαμε το μέρος αυτό στους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων – όταν έσκαψαν βρήκαν τα οστά του Mustafa Osman Akay… Όχι όμως του Mustafa Salih Karamano… Ο Karamano είναι ακόμα «αγνοούμενος»… Ήταν τότε 65 χρονών…
Όταν γράφω τις πληροφορίες αυτές στον αναγνώστη μου που μου είχε γράψει, μου λέει τα ακόλουθα:
«Λάβετε υπόψη ότι εκείνο τον καιρό το Παλαίκυθρο δεν ήταν τόσο μακριά από το Γέρι και τα Λατσιά. Δεν υπήρχε διαχωριστική γραμμή. Αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτε φυσικά…»
Το άλλο ζεύγος Τουρκοκυπρίων «αγνοουμένων» με παπούτσια επίσης ταξίδευαν από τη Λευκωσία στην Αμμόχωστο… Και αυτοί εξαφανίστηκαν καθοδόν από τη Λευκωσία στην Αμμόχωστο στις 17 Απριλίου 1964. Ήταν οι Kerim Mustafa και Turgut Mehmet…
Ο Turgut ήταν ένας νεαρός άντρας 21 χρονών, παντρεμένος με μια κόρη δύο χρονών και η γυναίκα του Serpil ήταν έγκυος με το δεύτερο τους παιδί… Είχε μαγαζί και έφτιαχνε γύρο και όταν ο αδελφός του που ήταν εγκατεστημένος στην Αμμόχωστο του ζήτησε να του φέρει μερικά παπούτσια από ένα υποδηματοποιό που ονομαζόταν Munur και του οποίου το κατάστημα ήταν ακριβώς απέναντι από το σπίτι του Turgut στο Arabahmet στη Λευκωσία, αυτός και η γυναίκα του φόρτωσαν τέσσερα ή πέντε ζευγάρια παιδικών παπουτσιών στο μπροστινό μέρος του φορτηγού… Θα πήγαινε και αυτή μαζί τους, αλλά επειδή ήταν τεσσάρων μηνών έγκυος ο σύζυγος της της ζήτησε να μείνει…
Ταξίδεψαν με ένα φορτηγό και «εξαφανίστηκαν» στις 17 Απριλίου 1964 – δηλαδή περίπου τον ίδιο καιρό…
Ο αριθμός εγγραφής του φορτηγού ήταν TCB355…
Έτσι αυτοί στους οποίους αναφέρεται ο αναγνώστης μου από τα Λατσιά, υποθέτω ότι μπορεί να είναι είτε ο Karamano, είτε αυτοί οι δύο «αγνοούμενοι» Τουρκοκύπριοι, αφού δεν άκουσα για άλλη περίπτωση με παπούτσια…
Ο Kerim Mustafa ήταν από τη Βασίλεια και εργαζόταν ως οδηγός φορτηγού μεταξύ Λευκωσίας και Αμμοχώστου… Σύμφωνα με φήμες, είχε συλληφθεί στην Αγλαντζιά τη μέρα που έγινε «αγνοούμενος» μαζί με τον Turgut Mehmet…
Όταν ο Kerim έγινε «αγνοούμενος» είχε τέσσερα παιδιά και ήταν μόλις 26 χρονών… Και ο Turgut ήταν από την Αρεδιού και ο πατέρας του Mehmet Ibrahim Demiray προσπάθησε απεγνωσμένα να βρει το γιο του…
Πρώτα πήγε στο γραφείο του Αντιπροέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δρ. Kuchuk και ζήτησε να βρουν τον «αγνοούμενο» γιο του… Ο Δρ. Kuchuk στην παρουσία του Mehmet Ibrahim Demiray έδωσε αποστολή στον Ταγματάρχη Macey να μάθει για την τύχη των Kerim και Turgut… Μετά από λίγο ο Ταγματάρχης Macey είπε στον πατέρα του Turgut ότι ο Kerim και o Turgut κρατούνταν στον αστυνομικό σταθμό Αθαλάσσας και ότι η Ελληνοκυπριακή Αστυνομία θα τους άφηνε ελεύθερους σύντομα για να επιστρέψουν στην Αμμόχωστο… Ο Macey επίσης είπε ότι τους είχε συναντήσει εκεί ο ίδιος.
Όμως όταν ο γιος του Turgut δεν επέστρεψε, μετά από μερικούς μήνες, ο Mehmet Ibrahim Demiray πήγε στην Ομορφίτα και ζήτησε βοήθεια από ένα φίλο του εκεί που ονομαζόταν Bardakkis Mavro… Μετά από ένα χρόνο πήγε επίσης στο Προεδρικό στον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο… Συνάντησε τον γραμματέα του Μακαρίου Ζηντίλη… Ο Ζηντίλης του είπε ότι «δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα!»
Όταν τα ερευνούσα αυτά πριν από δέκα χρόνια, δηλαδή το 2009, είχα μιλήσει με τον Ilker Beshok, γιο του Kerim Mustafa… Ήταν οκτώμιση χρονών όταν ο πατέρας του έγινε «αγνοούμενος» - θυμάται ότι άκουσε στο ραδιόφωνο ότι ο πατέρας του είχε συλληφθεί μαζί με κάποιο μαζί του και τους πήραν στον αστυνομικό σταθμό Αθαλάσσας…
Όταν του τηλεφωνώ μετά από δέκα χρόνια, η κόρη του απαντά το τηλέφωνο και μου λέει ότι ο Ilker Beshok, γιος του Kerim πέθανε πριν από δυόμιση χρόνια… Είμαι συγκλονισμένη και πολύ θλιμμένη… Περίμενε να βρεθούν τα οστά του πατέρα του για περισσότερο από μισό αιώνα και η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων δεν μπορούσε να παραδώσει και πέθανε χωρίς να ξέρει τι συνέβη στον πατέρα του, χωρίς να πάρει πίσω τα οστά του…
Τι μπορεί να είναι πιο οδυνηρό από αυτό για τους συγγενείς των «αγνοουμένων»;
Ευχαριστώ τον Ελληνοκύπριο αναγνώστη μου από τα Λατσιά που μου έδωσε λεπτομερείς πληροφορίες και θα συνεχίσω τις σχετικές έρευνες μου… Αν γνωρίζετε κάτι ή αν ακούσατε κάτι που νομίζετε ότι μπορεί να βοηθήσει, τηλεφωνήστε μου επώνυμα ή ανώνυμα στο τηλέφωνο μου της CYTA 99 966518. Σας ευχαριστώ…
Και ζητώ από τους λειτουργούς της ΔΕΑ να τα αξιολογήσουν όλα αυτά…

Photos:
1. Turgut Mehmet
2. Mustafa Salih Karamano
3. Mustafa Osman Akay
4. Kerim Mustafa

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 27th of October 2019, Sunday. A series of similar articles were published in the YENİDUZEN newspaper on the 28th of September 2019 and the 2nd of October 2019 and here are the links:

http://www.yeniduzen.com/bazi-kibrisliturkler-ermu-yakinlarinda-latcali-stavros-venizelosu-oldurunce-bazi-lat-14551yy.htm

http://www.yeniduzen.com/turgut-mehmet-kunduraci-degil-donerciydi-14569yy.htm

The story of Samiye with seven kids, husband from Ambelikou “missing”…

The story of Samiye with seven kids, husband from Ambelikou "missing"…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

Samiye was in the seventh month of her pregnancy to her seventh child when her husband Mehmet Aziz, a truck driver working for a company in Xeros, carrying logs would go `missing` in January 1964…
Samiye was from Ktima, Paphos and Mehmet Aziz was from Ambelikou – they had got married, lived some time in Paphos and later on, moved to her husband's village due to his work around Kampos-Xeros-Pentayia…
Mehmet was a quiet person, never gave trouble to anyone, was easy-going and loved his wife and his six kids… He was waiting eagerly for his seventh child…
Both him and his wife had a lot of Greek Cypriot friends who loved them dearly… Samiye had friends in Xeros, a Greek Cypriot seamstress and they loved her dearly…
Mehmet would go to Nicosia, his truck loaded with logs and from there he was supposed to go to Famagusta to take the logs but it was the end of December 1963 and he would get stuck in Nicosia and would have to stay there for more than a week…
But he was restless… Staying in his auntie's house, he wanted to get back to Ambelikou as soon as possible since he was worried about his wife, expecting the baby…
`I must get back… I must get back…`
That's all that he was saying to his auntie…
`She is going to give birth and I need to be with her…`
In those days there was a tradition to keep the umbilical cords of the new-born babies since people believed that it would bring them luck…
In his wallet were all the six umbilical cords of his six children! Wrapped in cotton, he always carried these in his wallet…
His daughter Nedjla remembers that no matter at what time he came from work, he would wake all his children and would want to sit with them, eat with them, see them and hug them… It did not matter whether it was the middle of the night and the kids were sleeping – he missed his kids and he would go around their beds, waking them up to tell them, yes, he was home…
When he would go `missing`, the six umbilical cords were wrapped in cotton, in his wallet – as in life, he carried part of his babies in death as well…
According to stories, he tried to get back to Ambelikou with the car driven by Mustafa Salih Pasha, a Chevrolet… Mustafa Salih Pasha was also a truck driver and his relative but someone from Nicosia had got stuck in Ambelikou due to the intercommunal fighting at the end of December 1963 and he had come to take this person from Ambelikou to Nicosia…
So together, Mustafa and Mehmet would set out to go to Ambelikou but they would `disappear`…
There were rumours that they had been told to stop and they did not and that they were shot around the Horse Racing Track in Agios Dometios, Nicosia…
Samiye would become extremely worried and agitated when her husband would not get back…
She would tell her children to stay at home, lock the door and not get out – she would go to Xeros to ask for help to find out about what had happened to her husband, from her Greek Cypriot friends…
So this seven-month pregnant woman would walk to Xeros only to find out that some houses had now become military posts and she would encounter people she did not know… One Greek Cypriot soldier she did not know would start shouting at her:
"So you came looking for your husband, ha?! Go away before I kill you and the bastard you carry in your belly!"
Her friend the seamstress would hear and come and get her, asking her why she took such a risk, coming to Xeros!
`I want my husband back!`
This is all Samiye was saying…
The seamstress, as well as other Greek Cypriot friends would help her to try to get back to Ambelikou…
Expecting the baby any moment, she could not stay there after her husband went `missing` so a friend of theirs would help her and the six kids to get to Lefka…
In Lefka, they would stay at the police station for some time and then she would give birth to her seventh child…
She would name him `Savash`, meaning `War` since he was born during the war… The baby who would never have a chance to set eyes on his father…
But Samiye would not stay in Lefka – all she could think of was to try to investigate what happened to her husband and try to get him back…
So she would decide to go to Nicosia… But how to go? Roads were closed in those days, no one could get in or out of Lefka…
She would find a way and with the help of her friends, she would go together with the dead bodies and the wounded Turkish Cypriots being carried from Lefka to Nicosia in a Red Cross vehicle…
Nedjla remembers how the Red Cross chauffeur warned them…
`He told us that we needed to stay in this partition of the vehicle and not make a single noise since if the Greek Cypriots on the roadblocks found us, they would kill him… And he told us not to utter any noise…`
So the kids would stay quiet and they would pass roadblocks to come to Nicosia…
They would go to the auntie of their father and stay with her…
Samiye would start searching for her husband… Any prisoners of war who would be exchanged, she would run to them asking about her husband…
Then she would think of something else: In the sealed, locked out Turkish Cypriot part of Nicosia of those days, she would find a way to cross with her kids to go to see Yiorgadjis, the Minister of Interior of those times!
She would reach where he was and his black car parked outside but they would not allow her to see him…
She would ask the driver of the car whether Yiorgadjis would come down and he would say, "Yes" so she would wait with her kids… She would pick up a stone and tell one of her kids to throw it at the car and the child would do that! And the driver would catch the kid and start yelling and while all this is happening, Yiorgadjis would come and she would appeal to him…
"Let her come and speak" he would say and would listen as this woman surrounded with her kids would tell the story of her husband and ask him to find her husband…
"I came here secretly" she would say, "to ask you to get my husband back…"
He would say "If he is alive, I will find him and I will tell you, I promise you this…" and he would fish out a five pound note from his pocket to give it to her but she would refuse…
"I don't want your money! I did not come here to ask for money! I am here to ask you to get my husband back to me!" she would say and throw the money on the floor…
When she would get back to the Turkish Cypriot controlled part of Nicosia, everyone would be really angry with her!
"Why did you go! How did you go!"
So from then on, they would take measures so she would never be able to cross back to go and see Yiorgadjis…
Two Turkish Cypriot women from the social aid department would try to help Samiye and her seven kids to try to survive in Nicosia… They would live under very miserable conditions, Nedjla would remember, as refugees in their own land…
"At some point we were staying together with refugees from other villages who came in Nicosia and we were housed at the Ataturk Elementary School… We had no money, no food… I remember us kids, collecting the peels of the watermelon from the trash and eating those…"
Finally they would be settled in a hospital building that had been built recently – they were given two adjacent rooms to stay.
Melahat and Nejla would be in charge of the smaller kids and would take care of them while Samiye would go to search for information about her "missing" husband…
One day as they were sitting outside the hospital building, they would see the truck that Mehmet Aziz had been driving! The truck was driven by some Turkish Cypriot soldiers and had come to a military post there…
All his kids would run to hug the truck and caress it – they recognized, it belonged to their father… And Samiye would go utterly crazy! She would run and get in the truck and grab the wheel and start pulling off her hair…
"You have his truck! So where is my husband! Give me my husband back!"
She would be delirious and would not get out of the truck…
Then the commander of that post would come and he would find out details for her… The truck had been in use in Boghazi-Kyrenia by the Turkish Cypriot military units! But no news of her husband…
After this incident they would pay her for two months a monthly wage and then it would stop…
She would run to ask why they cut the wages they gave to her…
"It was blood money! We paid you… And it is done!" they would tell her…
Samiye would continue her search for her husband…
Just before he had gone "missing" Mehmet Aziz had a brown suit made for him by a tailor and it was hanging in the wardrobe… Samiye would knit a brown sweater so he could wear with his suit… She would keep the suit for years since she would expect him to come back and wear it, together with the brown sweater she knitted for him. After decades of waiting, finally she would give this suit to someone in need to wear…
But always she would wait for him…
"He will come… When will he come… Yes, he will come back…"
She would die ten years ago and when dying she would ask her daughter Nedjla that if her husband's remains are found, to bury him next to her…
After 1974 since the family had been living in Morphou, they would bury her in Morphou… But as the children of Nedjla would grow up and start going to university, she would move her house to Geunyeli, in order to be able to help her children and be close to them…
"If my father's remains are found, now where will we bury him? We are no longer in Morphou… But my mother is buried there… That was her wish…"
"Perhaps you can buy two plots for graves in Nicosia and move her remains to Nicosia, that is if the remains of your father are found" I tell her, to console her…
According to the Turkish Cypriot traditions, one day before "Bayram" you go and visit your relatives' graves and lay flowers and burn incense and pour some water over the grave… Twice a year we have "Bayram" and twice a year, since her father has gone "missing", Nedjla goes to the cemetery and finds a desolate grave, someone forgotten, maybe a child's grave or someone whose relatives are no longer there to take care of the grave… She lays flowers, burns incense ("buhur"), pours water and prays for that person in that grave and for her father…
"I do that for my father…" she says "and for that person in that miserable grave…"
She makes an appeal to both Turkish Cypriots and Greek Cypriots to speak up and share what they know:
"I do not hold a grudge against Greek Cypriots… They too are humans like us… I went to see my house in Paphos and the old lady living there opened the door and said, "This is your house, go to the kitchen, make your own coffee…" And she gave me a tray when I was leaving, as a gift… She is human, just like us…
If I knew of the burial place of a Greek Cypriot, I would not be afraid to speak up, I would speak out loudly and show it… It would console people at least to know where their loved one is buried…
I appeal to Turkish Cypriots to say if they know anything about my father… We have questions in our mind about the truck… Did my father resist in order not to give the truck of his Greek Cypriot boss and did they kill him and bury him somewhere? If this happened, let them come out and say it and show us where he is buried…
If some Greek Cypriots killed him and made him "disappear", let them come out and say it and show us where he is buried…
So that we can find a little bit of peace, take his bones and bury him and let him rest and let us rest…"

1.10.2019

Photos:
1. Mrs. Samiye with her seven kids in the yard of the polyclinic…
2. The "missing" Turkish Cypriot Mehmet Aziz…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 3rd of November, 2019, Sunday. A series of articles about the "missing" Turkish Cypriot Mehmet Aziz was published in the YENIDUZEN newspaper on the 3rd, 4th, 5th, 7th and 18th of October 2019 and here are the links:

http://www.yeniduzen.com/mehmet-aziz-kayip-edildiginde-alti-cocugunun-gobek-bagciklari-cuzdanindaydi1-14573yy.htm

http://www.yeniduzen.com/mehmet-aziz-kayip-edildiginde-alti-cocugunun-gobek-bagciklari-cuzdanindaydi2-14577yy.htm

http://www.yeniduzen.com/mehmet-aziz-kayip-edildiginde-alti-cocugunun-gobek-bagciklari-cuzdanindaydi-3-14582yy.htm

http://www.yeniduzen.com/mehmet-aziz-kayip-edildiginde-alti-cocugunun-gobek-bagciklari-cuzdanindaydi-4-14590yy.htm

http://www.yeniduzen.com/kayip-bir-baba-yedi-evlatla-poliklinikte-iki-odacikta-yasayan-bir-anne-14637yy.htm

Η ιστορία της Samiye με τα επτά παιδιά και τον «αγνοούμενο» σύζυγο από την Αμπλελίκου…

Η ιστορία της Samiye με τα επτά παιδιά και τον «αγνοούμενο» σύζυγο από την Αμπλελίκου…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Η Samiye διένυε τον έβδομο μήνα εγκυμοσύνης της με το έβδομο της παιδί όταν ο σύζυγος της Mehmet Aziz, οδηγός φορτηγού που εργαζόταν για μια εταιρεία στον Ξερό και μετέφερε κορμούς δέντρων, έγινε «αγνοούμενος» τον Ιανουάριο του 1964…
Η Samiye καταγόταν από το Κτήμα της Πάφου και ο Mehmet Aziz από την Αμπελικού – παντρεύτηκαν και έζησαν για κάποιο καιρό στην Πάφο και αργότερα μετακόμισαν στο χωριό του συζύγου της λόγω της δουλειάς του γύρω από τα χωριά Κάμπος-Ξερός-Πεντάγια…
Ο Mehmet ήταν ήσυχος άνθρωπος ποτέ δεν δημιουργούσε πρόβλημα σε κανένα, ήταν καλόβολος και αγαπούσε τη γυναίκα του και τα έξι τους παιδιά… Περίμενε με ανυπομονησία το έβδομο του παιδί…
Τόσο αυτός όσο και η γυναίκα του είχαν πολλούς Ελληνοκύπριους φίλους που τους αγαπούσαν πολύ… Η Samiye είχε φίλους στον Ξερό, μια Ελληνοκύπρια ράφταινα και την αγαπούσαν πολύ…
Ο Mehmet πήγαινε στη Λευκωσία με το φορτηγό του γεμάτο κορμούς και από εκεί θα πήγαινε στην Αμμόχωστο για να πάρει τους κορμούς αλλά ήταν το τέλος του Δεκέμβρη του 1963 και κόλλησε στη Λευκωσία και έπρεπε να μείνει εκεί για περισσότερο από μία βδομάδα…
Όμως ήταν ανήσυχος… Έμενε στο σπίτι της θείας του, αλλά ήθελε να πάει πίσω στην Αμπελικού το συντομότερο αφού ανησυχούσε για τη γυναίκα του που περίμενε το μωρό…
«Πρέπει να πάω πίσω… Πρέπει να πάω πίσω…»
Αυτό ήταν το μόνο που έλεγε στη θεία του…
«Θα γεννήσει και πρέπει να είμαι μαζί της…»
Εκείνο τον καιρό υπήρχε η παράδοση να διατηρούν τον ομφάλιο λώρο του νεογέννητου αφού οι άνθρωποι πίστευαν ότι θα τους έφερνε τύχη…
Στο πορτοφόλι του υπήρχαν και οι έξι ομφάλιοι λώροι των έξι του παιδιών! Τυλιγμένοι σε βαμβάκι πάντοτε τους κουβαλούσε στο πορτοφόλι του…
Η κόρη του Nedjla θυμάται ότι όποια ώρα και να επέστρεφε από τη δουλειά, ξυπνούσε όλα του τα παιδιά και ήθελε να καθίσει μαζί τους, να φάει μαζί τους, να τους δει και να τους αγκαλιάσει… Δεν είχε σημασία αν ήταν το μέσο της νύκτας και τα παιδιά κοιμόνταν – τους πεθυμούσε και πήγαινε στα κρεβάτια τους, τους ξυπνούσε για να τους πει ότι, ναι, επέστρεψε στο σπίτι…
Όταν έγινε «αγνοούμενος», οι έξι ομφάλιοι λώροι τυλιγμένοι σε βαμβάκι μέσα στο πορτοφόλι του – όπως και στη ζωή, κουβαλούσε μέρος των παιδιών του και στο θάνατο επίσης…
Σύμφωνα με ιστορίες, προσπάθησε να επιστρέψει στην Αμπελικού με το αυτοκίνητο που οδηγούσε ο Mustafa Salih Pasha, ένα Chevrolet… Ο Mustafa Salih Pasha ήταν επίσης οδηγός φορτηγού και συγγενής του, αλλά κάποιος από τη Λευκωσία είχε κολλήσει στην Αμπελικού λόγω των διακοινοτικών συγκρούσεων στο τέλος του Δεκεμβρίου του 1963 και είχε έρθει για να πάρει αυτό το άτομο από την Αμπελικού στη Λευκωσία…
Έτσι μαζί, ο Mustafa και ο Mehmet ξεκίνησαν για να πάνε στην Αμπελικού, αλλά «εξαφανίστηκαν»…
Υπήρχαν φήμες ότι τους είχαν πει να σταματήσουν και δεν το έκαναν και ότι τους πυροβόλησαν κοντά στον Ιππόδρομο στον Άγιο Δομέτιο στη Λευκωσία…
Η Samiye ήταν εξαιρετικά ανήσυχη και αναστατωμένη όταν δεν επέστρεψε ο σύζυγος της…
Είπε στα παιδιά της να μείνουν στο σπίτι, να κλειδώσουν την πόρτα και να μην βγουν έξω – πήγε στον Ξερό και ζήτησε βοήθεια από τους Ελληνοκύπριους φίλους της για να μάθει τι συνέβη στο σύζυγο της…
Έτσι αυτή η επτά μηνών έγκυος γυναίκα περπάτησε μέχρι το Ξερό μόνο για να μάθει ότι κάποια σπίτια είχαν τώρα γίνει στρατιωτικά φυλάκια και συνάντησε ανθρώπους που δεν γνώριζε… Ένας Ελληνοκύπριος στρατιώτης τον οποίο δεν γνώριζε άρχισε να της φωνάζει:
«Ώστε ήρθες για να ψάξεις για το σύζυγό σου;! Φύγε πριν να σε σκοτώσω και εσένα και το μπάσταρδο που κουβαλάς στην κοιλιά σου!»
Η φίλη της η ράφταινα άκουσε και ήρθε και την πήρε, ρωτώντας την γιατί πήρε τέτοιο ρίσκο και ήρθε στον Ξερό!
«Θέλω πίσω τον άντρα μου!»
Αυτό ήταν το μόνο πράγμα που έλεγε η Samiye…
Η ράφταινα, όπως επίσης και άλλοι Ελληνοκύπριοι φίλοι τη βοήθησαν να προσπαθήσει να πάει πίσω στην Αμπελικού…
Αναμένοντας το μωρό ανά πάσα στιγμή, δεν μπορούσε να μείνει εκεί μετά που ο σύζυγος της έγινε «αγνοούμενος», έτσι ένας φίλος τους τη βοήθησε αυτή και τα έξι παιδιά να πάνε στη Λεύκα…
Στη Λεύκα έμειναν στον αστυνομικό σταθμό για κάποιο καιρό και μετά γέννησε το έβδομο της παιδί…
Τον ονόμασε «Savash» που σημαίνει «Πόλεμος» αφού γεννήθηκε στη διάρκεια του πολέμου… Το μωρό ποτέ δεν είχε την ευκαιρία να δει τον πατέρα του…
Όμως η Samiye δεν έμεινε στη Λεύκα – το μόνο που σκεφτόταν ήταν να προσπαθήσει να διερευνήσει τι συνέβη στο σύζυγο της και να προσπαθήσει να τον φέρει πίσω…
Έτσι αποφάσισε να πάει στη Λευκωσία… Όμως πως θα πήγαινε; Οι δρόμοι ήταν κλειστοί εκείνες τις μέρες, κανένας δεν μπορούσε να φύγει ή να έρθει στη Λεύκα…
Βρήκε τρόπο με τη βοήθεια των φίλων της, και πήγαν μαζί με τα νεκρά σώματα και τους τραυματίες Τουρκοκύπριους που μεταφέρονταν από τη Λεύκα στη Λευκωσία με ένα όχημα του Ερυθρού Σταυρού…
Η Nedjla θυμάται πως ο οδηγός του Ερυθρού Σταυρού τους προειδοποίησε…
«Μας είπε ότι έπρεπε να μείνουμε σε αυτό μέρος του οχήματος και να μην κάνουμε οποιοδήποτε θόρυβο αφού αν μας έβρισκαν οι Ελληνοκύπριοι στα οδοφράγματα, θα μας σκότωναν… Και μας είπε να βγάλουμε άχνα…»
Έτσι τα παιδιά έμειναν ήσυχα και πέρασαν τα οδοφράγματα και ήρθαν στη Λευκωσία…
Πήγαν στη θεία του πατέρα τους και έμεινα μαζί της…
Η Samiye άρχισε να ψάχνει για το σύζυγο της… Οποιοιδήποτε αιχμάλωτοι πολέμου ανταλλάσσονταν, έτρεχε για να τους ρωτήσει για το σύζυγο της…
Μετά σκέφτηκε κάτι άλλο: Στο σφραγισμένο, αποκλεισμένο Τουρκοκυπριακό μέρος της Λευκωσίας της τότε εποχής, βρήκε ένα τρόπο να περάσει με τα παιδιά της και να πάει να δει τον Γιωρκάτζη, Υπουργό Εσωτερικών της τότε εποχής!
Έφτασε εκεί που βρισκόταν και έξω ήταν παρκαρισμένο το μαύρο του αυτοκίνητο, αλλά δεν την άφησαν να τον δει…
Ρώτησε τον οδηγό του αυτοκινήτου αν ο Γιωρκάτζης θα ερχόταν κάτω και είπε «Ναι», έτσι περίμενε με τα παιδιά της… Πήρε μια πέτρα και είπε σε ένα από τα παιδιά της να τη ρίξει στο αυτοκίνητο και το παιδί το έκανε! Και ο οδηγός έπιασε το παιδί και άρχισε να φωνάζει και ενώ συνέβαιναν όλα αυτά ο Γιωρκάτζης ήρθε και αυτή απευθύνθηκε σε αυτόν…
«Άσε την να έρθει να μιλήσει» είπε και άκουσε καθώς η γυναίκα αυτή περιτριγυρισμένη από τα παιδιά της είπε την ιστορία του συζύγου της και του ζήτησε να βρει το σύζυγο της…
«Ήρθα εδώ κρυφά» είπε «για να σου ζητήσω να φέρεις πίσω τον άντρα μου…»
Αυτός είπε «Αν είναι ζωντανός, θα τον βρω και θα σου πω, αυτό σου το υπόσχομαι…» και έβγαλε ένα πεντόλιρο από την τσέπη του και της το έδωσε αλλά αυτή αρνήθηκε…
«Δεν θέλω τα λεφτά σου! Δεν ήρθα εδώ για να ζητήσω λεφτά! Είμαι εδώ για να σου ζητήσω να μου φέρεις πίσω τον σύζυγο μου!» είπε και έριξε τα λεφτά στο πάτωμα…
Όταν επέστρεψε πίσω στην περιοχή της Λευκωσίας που ήταν υπό Τουρκοκυπριακό έλεγχο, όλοι ήταν πολύ θυμωμένοι μαζί της!
«Γιατί πήγες! Πως πήγες!»
Έτσι από τότε, έλαβαν μέτρα έτσι ώστε να μην μπορέσει ποτέ να περάσει πίσω και να πάει να δει τον Γιωρκάτζη…
Δύο Τουρκοκύπριες γυναίκες από το τμήμα κοινωνικής πρόνοιας προσπάθησαν να βοηθήσουν τη Samiye και τα επτά της παιδιά έτσι ώστε να προσπαθήσει να επιβιώσει στη Λευκωσία… Ζούσαν σε πολύ άθλιες συνθήκες, θυμάται η Nedjla, πρόσφυγες στην ίδια τους τη γη…
«Σε κάποιο στάδιο μέναμε μαζί με πρόσφυγες από άλλα χωριά που ήρθαν στη Λευκωσία και μέναμε στο Δημοτικό Σχολείο Ataturk… Δεν είχαμε λεφτά, δεν είχαμε φαγητό… Θυμούμαι εμάς τα παιδιά να μαζεύουμε τις φλούδες από τα καρπούζια από τα σκουπίδια και να τις τρώμε…»
Τελικά εγκαταστάθηκαν σε ένα κτίριο νοσοκομείου που είχε κτιστεί πρόσφατα – τους έδωσαν δύο παρακείμενα δωμάτια για να μείνουν.
H Melahat και η Nejla ήταν υπεύθυνες για τα πιο μικρά παιδιά και τα φρόντιζαν καθώς η Samiye πήγαινε για ψάξει για πληροφορίες για τον «αγνοούμενο» σύζυγο της…
Μια μέρα καθώς καθόντουσαν έξω από το κτίριο του νοσοκομείου, είδαν το φορτηγό που οδηγούσε ο Mehmet Aziz! Το φορτηγό οδηγούσαν κάποιοι Τουρκοκύπριοι στρατιώτες και είχε έρθει σε ένα στρατιωτικό φυλάκιο εκεί…
Όλα τα παιδιά του έτρεξαν για να αγκαλιάσουν το φορτηγό και να το χαϊδέψουν – το αναγνώρισαν, ανήκε στον πατέρα τους… Και η Samiye τρελάθηκε εντελώς! Έτρεξε και μπήκε στο φορτηγό και άρπαξε το τιμόνι και άρχισε να τραβά τα μαλλιά της…
«Έχετε το φορτηγό του! Που είναι ο σύζυγος μου! Φέρτε μου πίσω το σύζυγο μου!»
Ήταν έξαλλη και δεν έβγαινε από το φορτηγό…
Τότε ο διοικητής εκείνου του φυλακίου ήρθε και έμαθε κάποιες λεπτομέρειες για αυτή… Το φορτηγό χρησιμοποιούταν στο Μπογάζι-Κερύνεια από τις Τουρκοκυπριακές στρατιωτικές μονάδες! Αλλά καμιά είδηση για το σύζυγο της…
Μετά από αυτό το περιστατικό την πλήρωναν για δύο μήνες ένα μηνιαίο μισθό και μετά το σταμάτησαν…
Έτρεξε να ρωτήσει γιατί σταμάτησαν τους μισθούς που της έδωσαν…
«Ήταν λεφτά αίματος! Σε πληρώσαμε… Και τελείωσε!» της είπαν…
Η Samiye συνέχισε να ψάχνει για το σύζυγο της…
Ακριβώς πριν να γίνει «αγνοούμενος» ο Mehmet Aziz είχε ράψει σε ράφτη ένα καφέ κοστούμι και κρεμόταν στο ερμάρι… Η Samiye έμπλεξε ένα καφέ πουλόβερ για να το φορεί με το κοστούμι του… Φύλαξε το κοστούμι για χρόνια αφού τον περίμενε να επιστρέψει και να το φορέσει μαζί με το καφέ πουλόβερ που του έμπλεξε. Μετά από δεκαετίες αναμονής, τελικά έδωσε το κοστούμι αυτό σε κάποιο που το είχε ανάγκη για να το φορέσει…
Όμως πάντοτε τον περίμενε…
«Θα έρθει… Όταν θα έρθει… Ναι, θα έρθει πίσω…»
Πέθανε πριν από δέκα χρόνια και όταν πέθαινε ζήτησε από την κόρη της Nedjla αν βρεθούν τα οστά του συζύγου της να τον θάψουν δίπλα της…
Μετά το 1974, εφόσον η οικογένεια ζούσε στη Μόρφου, την έθαψαν στη Μόρφου… Όμως τα παιδιά της Nedjla μεγάλωσαν και άρχισαν να φοιτούν σε πανεπιστήμιο, μετακόμισε το σπίτι της στο Κιόνελι, για να μπορεί να βοηθά τα παιδιά της και να είναι κοντά τους…
«Αν βρεθούν τα οστά του πατέρα μου, τώρα που θα τον θάψουμε; Δεν είμαστε πλέον στη Μόρφου… Όμως η μητέρα μου είναι θαμμένη εκεί… Αυτή ήταν η επιθυμία της…»
«Ίσως να μπορέσεις να αγοράσεις δύο τάφους στη Λευκωσία και να μεταφέρεις τα οστά της στη Λευκωσία, αν φυσικά βρεθούν τα οστά του πατέρα σου!» της λέω για να την παρηγορήσω…
Σύμφωνα με τις τουρκοκυπριακές παραδόσεις, μια μέρα πριν το «Μπαϊράμι» πας και επισκέπτεσαι τους τάφους των συγγενών σου και βάζεις λουλούδια και καις λιβάνι και χύνεις λίγο νερό πάνω στον τάφο… Δύο φορές το χρόνο έχουμε «Μπαϊράμι» και δύο φορές το χρόνο, από τον καιρό που ο πατέρας της είναι «αγνοούμενος» η Nedjla πάει στο νεκροταφείο και βρίσκει ένα ερημωμένο τάφο, κάποιοι ξεχασμένου, ίσως τον τάφο ενός παιδιού ή κάποιου που οι συγγενείς δεν είναι πλέον εδώ για να φροντίσουν τον τάφο… Βάζει λουλούδια, καίει λιβάνι («buhur»), χύνει νερό και προσεύχεται για εκείνο το άτομο σε εκείνο τον τάφο και για τον πατέρα της…
«Το κάνω αυτό για τον πατέρα μου…» λέει «και για το άτομο σε εκείνο τον άθλιο τάφο…»
Κάνει έκκληση και στους Τουρκοκύπριους και στους Ελληνοκύπριους να μιλήσουν και να μοιραστούν αυτά που ξέρουν:
«Δεν κρατώ μνησικακία ενάντια στους Ελληνοκύπριους… Και αυτοί είναι άνθρωποι σαν εμάς… Πήγα να δω το σπίτι μου στην Πάφο και η ηλικιωμένη γυναίκα που ζει εκεί άνοιξε την πόρτα και είπε «Αυτό είναι το σπίτι σου, πήγαινε στην κουζίνα, φτιάξε τον καφέ σου…» Και μου έδωσε ένα δίσκο όταν έφευγα, ως δώρο… Είναι άνθρωπος όπως εμάς…
Αν γνώριζα τον τόπο ταφής ενός Ελληνοκυπρίου, δεν θα φοβόμουν να μιλήσω, θα μιλούσα δυνατά και θα τον έδειχνα… Θα ήταν παρηγοριά για τους ανθρώπους τουλάχιστον να ξέρουν που είναι θαμμένος ο αγαπημένος τους…
Κάνω έκκληση στους Τουρκοκύπριους να μιλήσουν αν ξέρουν οτιδήποτε για τον πατέρα μου… Στο μυαλό μας έχουμε ερωτήματα για το φορτηγό… Μήπως ο πατέρας μου αντιστάθηκε για να μην δώσει το φορτηγό του Ελληνοκύπριου αφεντικού του και τον σκότωσαν και τον έθαψαν κάπου; Αν αυτό είναι που συνέβη, ας έρθουν και να το πουν και να μας δείξουν που είναι θαμμένος…
Αν κάποιοι Ελληνοκύπριοι τον σκότωσαν και τον έκαναν να «εξαφανιστεί», ας μιλήσουν και να το πουν και να μας δείξουν που είναι θαμμένος…
Έτσι ώστε να βρούμε λίγη ειρήνη, να πάρουμε τα οστά του και να τον θάψουμε και να τον αφήσουμε να αναπαυθεί και να αναπαυθούμε και εμείς…»

Photos:

1. Η κυρία Samiye με τα επτά παιδιά της στην αυλή της πολυκλινικής
2. Mehmet Aziz.


(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 3rd of November, 2019, Sunday. A series of articles about the "missing" Turkish Cypriot Mehmet Aziz was published in the YENIDUZEN newspaper on the 3rd, 4th, 5th, 7th and 18th of October 2019 and here are the links:

http://www.yeniduzen.com/mehmet-aziz-kayip-edildiginde-alti-cocugunun-gobek-bagciklari-cuzdanindaydi1-14573yy.htm

http://www.yeniduzen.com/mehmet-aziz-kayip-edildiginde-alti-cocugunun-gobek-bagciklari-cuzdanindaydi2-14577yy.htm

http://www.yeniduzen.com/mehmet-aziz-kayip-edildiginde-alti-cocugunun-gobek-bagciklari-cuzdanindaydi-3-14582yy.htm

http://www.yeniduzen.com/mehmet-aziz-kayip-edildiginde-alti-cocugunun-gobek-bagciklari-cuzdanindaydi-4-14590yy.htm

http://www.yeniduzen.com/kayip-bir-baba-yedi-evlatla-poliklinikte-iki-odacikta-yasayan-bir-anne-14637yy.htm

A turning point in the history of Cyprus: The conflict of Kofinou...

A turning point in the history of Cyprus: The conflict of Kofinou...

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

Today I want to share with you an article I had written 14 years ago after months of research... It was also published in my book in Greek "Oysters with the missing pearls..."
At times when provocations are going on, most of the time we do not see what lies behind these...
Only years after we start understanding what actually happened and who were behind it.
Kofinou is one such labyrinth that we need to look at and remind ourselves how human lives never counted on this land in order to create an alternative future where humanity would be priority...
Here is my article:
"Back in 1967, tension was growing in the Ayios Theodoros (Aytotoro/Bogazichi) - Kofinou (Kofunye/Gechitkale) area… The crazy Turkish commander whose name was `Chetin` or `Ringo` according to Turkish Cypriots and `Mehmet` according to the UN, was imposing policies that would lead to conflict…
The commander must have been really crazy or did he have orders to create a provocative atmosphere? He was giving orders to cut the Nicosia-Limassol road, to block entrance to the Ayios Theodoros village, to shoot at passing cars… People were afraid of him: He had banned old Turkish Cypriots from speaking Greek and was imposing a `military` type of order in the two villages…
He wasn't just there to provoke the atmosphere and create conflict among the two main communities of the island but also had attacks on the UN soldiers as well. Once, he even beat up a UN soldier in front of a lot of people and often, the villagers remember, he sent the people to demonstrate in front of the UN camp, so that there would be more conflict!
He had replaced another Turkish commander who was killed by some Turkish Cypriots from Kofinou village. Gunay, who had banned provocations among the Turkish Cypriots and Greek Cypriots, apparently did not serve the `cause` at that time…
`You will not rob the houses of Greek Cypriots! You will not burn their fields!` he was saying… One night, he was trapped in the cinema of the village and shot, getting wounded and he died on the way to Limassol hospital… Ηe's still buried in the yard of the hospital… So the crazy commander had come to replace him and brew trouble in the area…
Ismail Hamit was barely a young boy back in those times… He was from Aytotoro/Bogazichi (Ayios Theodoros) village and was one of the guards manning the makeshift barricade created in order to block the road going into the village… `We were about 100 soldiers` he remembers… `And there were around 10 points where we were on the lookout.` They had not got out of the village for some years, in fear of being killed…
`You wouldn't know but anything could happen… People could go missing on the road so we didn't leave the village…`
The conflict in Ayios Theodoros had started back in 1964… Minor incidents would be interpreted as `ethnic` and people would get worked up…
`Once, one Turkish Cypriot had said something to a Greek Cypriot woman, he had verbally harassed her and the Greek Cypriot police took him for questioning… In retaliation, we took a busload of Greek Cypriots for questioning!… They would shoot and kill a Turkish Cypriot and in return we would shoot a Greek Cypriot… But who were those killed? They would be old people, a 70- or 80-year-old man, grazing his sheep in the fields… Things like this…`
Turkish Cypriots, under the command of `Chetin`, the commander from Turkey, wouldn't allow police patrols to pass into the village… The UN was trying to escort the passage of the police and tension was building up… The Greek Cypriot officials were afraid that a `Turkish Cypriot enclave` was being created and wanted to stop this…
So on the 15th of November 1967, General Grivas decided to attack the two villages, Ayios Theodoros and Kofinou… One night before, he had brought troops and army vehicles to surround the villages. The commandos were ready and their commander from Greece told them, `Later, we will be blamed for making a massacre… But we will go in the village and we will not leave even a lame chicken alive!` he said… Marios Tembriotis was one of the commandoes who were attacking the village… He was from Paphos and was doing his military service as a young boy back in 1967… (Note: May he rest in peace now, Marios Tembriotis passed away three years ago)
`We entered the village` he remembers where 22 Turkish Cypriots were killed… `These were the people who did not escape or could not escape… There were some old people or sick people who could not get up… Those who didn't escape were women and kids and old people… The commandos started destroying some houses, burning some down and stealing jewellery…`
Ali Gurkan was only 10 years old back in those days…
`We had toy guns that we had made out of wood… We would be playing in the street… On the 15th of November, we were again playing in the street in the afternoon… But when the bombs started falling, we realized that this wasn't a game! We went into the house to hide, together with our neighbours…`
The assault on Kofinou, their being taken prisoner and spending the night in a school at Skarinou would mark him for life… He would never forget the smell which he thought was burning wood… In fact, it was an old man, sat on fire by the commandos and who died burning… They were arrested and were being taken away from the village and he remembers this smell and the sight of something burning on the floor…
`One of the soldiers went and closed the doors so we would not see… I did not realize that it was a human being burning… I thought it was wood…`
Later he would be playing in the street where the dead bodies of Turkish Cypriots were collected in a half-construction site… He remembers the bodies laid out on the floor and a woman coming to ask him, if he had seen his son…
`Go and check those over there, I told her… I was just a child and couldn't think at the time… She went and found her son and came out shouting and crying…`
Back in Ayios Theodoros, Ismail Hamit was in a house when the attacks took place…
`We were four people… I saw how two of them were shot and killed… I could not sleep at night for a long time… No human being should see the killing of another human being… The Greek Cypriot soldiers told us: You think you have become men to block this road?`
He spent 10 years of his life as a soldier in those times… Now looking back he says, `Who wants to live the things we lived through? I wish we did not experience the things we did in those times…`
The commandos stayed till 4 o'clock in the morning and then Marios remembers, `We started to run!` Turkey had threatened to intervene and some Turkish planes flew over Nicosia… Ismail wonders, `Why did they wait so long to fly over?`
Later things would change on the island: it was as though the `ruling powers` had decided to reshuffle and redistribute the cards… Greek troops, together with Grivas would leave the island… Denktash, who was living in Ankara, would return to Cyprus. Intercommunal negotiations would start in Beirut between Denktash and Clerides… A kind of `normalization` would begin on the island, to last until 1974… At the end of 1967, the Turkish side would declare `The Temporary Turkish Administration`, like a dress rehearsal of the declaration of a separate state… According to the memories of the Turkish ambassador of the time, Ercument Yavuzalp, these results were good for Turkey and `The removal of the 10 thousand Greek soldiers from Cyprus would help Turkey later, in 1974, during the military operation…`
The conflict of Kofinou (Kofunye/Bogazichi) are still part of the puzzle we're trying to solve because those responsible for the provocations and the attack have not spoken up. No one has demanded accounts from those responsible except for groups like `The Workers Democracy` in the southern part of the island who published a detailed report back in 1991… But those who have given the orders to provoke trouble or to attack these villages are still free since our communities are not demanding to know why these events have happened the way they have happened. These are the missing parts of our common history in Cyprus, the way we have written it, the way we have shaped it up. With a lot of blood and tears, still waiting to be washed away… And only if we claim our common history with all its atrocities and all its mistakes no matter where it came from, perhaps we can create some understanding about what really happened on this island… Otherwise the puzzle would remain for each to interpret according to its own interests and needs, but not according to the common interests of the two main communities of our island…"

Photos:

1. Kofinou… Photo from Sotiris Savva.
2. A Turkish Cypriot wounded in Kofinou…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 10th of November, 2019 Sunday.

Μια κρίσιμη καμπή στην ιστορία της Κύπρου: Η σύγκρουση της Κοφίνου...

Μια κρίσιμη καμπή στην ιστορία της Κύπρου: Η σύγκρουση της Κοφίνου...

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Σήμερα θέλω να μοιραστώ μαζί σας ένα άρθρο που είχα γράψει πριν από 14 χρόνια μετά από μήνες έρευνας... Είχε επίσης δημοσιευθεί στο βιβλίο μου στα Ελληνικά «Τα στρείδια που έχασαν το μαργαριτάρι τους»…
Σε περιόδους που οι προκλήσεις συνεχίζονται, τις περισσότερες φορές δεν βλέπουμε τι κρύβεται πίσω από αυτές...
Μόνο μετά από χρόνια αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τι πραγματικά συνέβη και ποιοι ήταν πίσω από αυτό.
Η Κοφίνου είναι ένας τέτοιος λαβύρινθος που πρέπει να δούμε και να υπενθυμίσουμε τους εαυτούς μας ότι ποτέ δεν μετρούν οι ανθρώπινες ζωές σε αυτή τη γη έτσι ώστε να δημιουργήσουμε ένα εναλλακτικό μέλλον όπου η ανθρωπιά θα είναι προτεραιότητα...
Αυτό είναι το άρθρο μου:
«Το 1967 άρχισε να δημιουργείται σοβαρή ένταση στην περιοχή του Αγίου Θεοδώρου (Aytotoro/Bogazichi) και της Kοφίνου (Kofunye/Gechitkale). O τρελός Τούρκος διοικητής που ονομαζόταν «Chetin» ή «Ringo», σύμφωνα με τους Τουρκοκύπριους και «Mehmet» σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, άρχισε να εφαρμόζει πολιτικές που θα οδηγούσαν στη σύγκρουση…
O διοικητής ήταν άραγε πραγματικά τρελός ή είχε λάβει διαταγές να δημιουργήσει μια προκλητική ατμόσφαιρα; Έδινε διαταγές για την αποκοπή του δρόμου Λευκωσίας - Λεμεσού, τον αποκλεισμό του χωριού Άγιος Θεόδωρος και για πυροβολισμούς εναντίον διερχόμενων αυτοκινήτων… Οι άνθρωποι τον φοβόντουσαν. Απαγόρευσε στους ηλικιωμένους Τουρκοκύπριους να μιλούν ελληνικά και επέβαλλε «στρατιωτική» τάξη στα δύο χωριά…
Δεν βρισκόταν εκεί απλώς για να προκαλέσει ένταση και αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο κύριες κοινότητες του νησιού, αλλά ενθάρρυνε επιθέσεις και εναντίον των στρατιωτών των Ηνωμένων Εθνών. Μια φορά μάλιστα χτύπησε ένα στρατιώτη των Ηνωμένων Εθνών μπροστά σε αρκετό κόσμο και συχνά, όπως θυμούνται οι χωριανοί, έστελνε τον κόσμο να διαδηλώσει μπροστά στο στρατόπεδο των Ηνωμένων Εθνών έτσι ώστε να υπάρχει περισσότερη ένταση!
Είχε αντικαταστήσει ένα άλλο Τούρκο διοικητή που είχε σκοτωθεί από κάποιους Τουρκοκύπριους από την Kοφίνου. O Gunay, ο οποίος απαγόρευσε τις προκλήσεις μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων, προφανώς δεν εξυπηρετούσε την «υπόθεση» εκείνο τον καιρό...
«Δεν θα ληστεύετε τα σπίτια των Ελληνοκυπρίων! Δεν θα βάζετε φωτιά στα χωράφια τους!», έλεγε... Ένα βράδυ, παγιδεύτηκε στο σινεμά του χωριού, τον πυροβόλησαν και πέθανε ενώ μεταφερόταν στο νοσοκομείο Λεμεσού... Είναι ακόμη θαμμένος στην αυλή του νοσοκομείου… Κι έτσι, ήρθε ο τρελός διοικητής για να τον αντικαταστήσει προκαλώντας ένταση και αναταραχή στην περιοχή…
O Ismail Hamit ήταν νεαρό αγόρι τότε... Καταγόταν από τον Άγιο Θεόδωρο (Aytotoro/Bogazichi) και ήταν ένας από αυτούς που επάνδρωναν το πρόχειρο φυλάκιο που είχε στηθεί για να ελέγχει τον δρόμο που οδηγούσε στο χωριό... «Ήμασταν περίπου 100 στρατιώτες», θυμάται... «Και υπήρχαν περίπου 10 σημεία που ήταν παρατηρητήρια». Δεν είχαν βγει από το χωριό για μερικά χρόνια, από φόβο να μην τους σκοτώσουν.
«Δεν γνώριζες τι μπορούσε να συμβεί... Άτομα «εξαφανίζονταν» στο δρόμο, γι' αυτό και δεν φεύγαμε από το χωριό…»
H σύγκρουση στον Άγιο Θεόδωρο είχε αρχίσει το 1964… Μικρά επεισόδια που ερμηνεύονταν σαν «εθνικά» και αναστάτωναν τον κόσμο…
«Μια φορά, ένας Τουρκοκύπριος είπε κάτι σε μια Ελληνοκύπρια, παρενοχλώντας την και η Ελληνοκυπριακή αστυνομία τον πήρε για ανάκριση... Σε αντίποινα, πιάσαμε ένα λεωφορείο γεμάτο Ελληνοκύπριους για ανάκριση!... Πυροβολούσαν και σκότωσαν έναν Τουρκοκύπριο και σε απάντηση πυροβολούσαμε και σκοτώναμε έναν Ελληνοκύπριο... Ποιοι ήταν όμως αυτοί που σκοτώνονταν; Ήταν ηλικιωμένοι, ένας βοσκός 70 ή 80 χρόνων που έβοσκε τα πρόβατα του στα χωράφια... Τέτοια πράγματα…»
Οι Τουρκοκύπριοι κάτω από την καθοδήγηση του «Chetin», του διοικητή από την Τουρκία, δεν επέτρεπαν στις αστυνομικές περιπόλους να μπαίνουν στο χωριό... Τα Ηνωμένα Έθνη προσπαθούσαν να συνοδεύουν την αστυνομία και η ένταση κορυφωνόταν... Οι Ελληνοκύπριοι αξιωματούχοι φοβόντουσαν ότι μ' αυτό τον τρόπο δημιουργούταν στην περιοχή ένας «Τουρκοκυπριακός θύλακας» και ήθελαν να το εμποδίσουν...
Έτσι στις 15 Νοεμβρίου 1967, ο στρατηγός Γρίβας αποφάσισε να επιτεθεί εναντίον των δύο χωριών, εναντίον του Αγίου Θεοδώρου και της Kοφίνου... Το προηγούμενο βράδυ, είχε μεταφέρει εκεί στρατεύματα και στρατιωτικά οχήματα και περικύκλωσαν τα χωριά. Οι καταδρομείς ήταν έτοιμοι και ο Έλληνας διοικητής τους είπε: «Αργότερα, θα μας κατηγορήσουν ότι διαπράξαμε σφαγή... Αλλά θα μπούμε στο χωριό και δεν θ' αφήσουμε ζωντανό ούτε ένα κουτσό κοτόπουλο», είπε… O Μάριος Tεμπριώτης ήταν μεταξύ των καταδρομέων που επιτέθηκαν στο χωριό... Ήταν από την Πάφο και έκανε τότε τη στρατιωτική του θητεία ως νεαρό αγόρι το 1967... (Σημείωση: Ας αναπαυθεί εν ειρήνη τώρα, ο Μάριος Τεμπριώτης πέθανε πριν από τρία χρόνια)
«Μπήκαμε στο χωριό», θυμάται, όπου σκοτώθηκαν 22 Τουρκοκύπριοι… «Αυτοί ήταν οι άνθρωποι που δεν κατάφεραν ή δεν μπορούσαν να διαφύγουν... Ήταν μερικοί ηλικιωμένοι ή άρρωστοι που δεν μπορούσαν να σηκωθούν… Αυτοί που δεν μπόρεσαν να διαφύγουν ήταν γυναίκες και παιδιά και ηλικιωμένοι... Οι καταδρομείς άρχισαν να καταστρέφουν σπίτια, να καίνε μερικά απ' αυτά και να κλέβουν κοσμήματα…»
O Ali Gurkan ήταν τότε μόλις δέκα χρόνων...
«Είχαμε ψεύτικα όπλα παιγνίδια που τα είχαμε φτιάξει από ξύλο... Παίζαμε μ' αυτά στο δρόμο… Στις 15 Νοεμβρίου το απόγευμα, παίζαμε όπως πάντα στο δρόμο... Όταν όμως άρχισαν να πέφτουν οι βόμβες καταλάβαμε ότι δεν επρόκειτο για παιχνίδι! Τρέξαμε να κρυφτούμε στο σπίτι μαζί με τους γείτονές μας…»
H επίθεση εναντίον της Kοφίνου, η σύλληψή τους και η κράτησή τους την νύκτα στο σχολείο της Σκαρίνου θα σημάδευαν τη ζωή του για πάντα… Δεν θα ξεχνούσε τη μυρωδιά που νόμιζε ότι προερχόταν από καμένο ξύλο... Στην πραγματικότητα ήταν ένας ηλικιωμένος που πέθανε μέσα στις φλόγες που άναψαν οι καταδρομείς… Τους μάζεψαν και τους πήραν μακριά από το χωριό, αλλά θυμάται ακόμη αυτή τη μυρωδιά και την εικόνα από κάτι που καιγόταν ακόμα στο έδαφος...
«Ένας από τους στρατιώτες πήγε κι έκλεισε τις πόρτες για να μη βλέπουμε... Δεν κατάλαβα ότι ήταν ένας άνθρωπος που καιγόταν… Νόμιζα ότι ήταν ξύλο…»
Αργότερα, θυμάται που έπαιζε στο δρόμο όπου είχαν στοιβάξει τα πτώματα των Τουρκοκυπρίων κοντά σε μια μισοτελειωμένη οικοδομή... Θυμάται τα πτώματα στο έδαφος και μια γυναίκα που ήρθε να τον ρωτήσει αν είχε δει το γιο της…
«Πήγαινε να ελέγξεις εκείνους εκεί, της είπα... Ήμουν μόνο ένα μικρό παιδί και δεν μπορούσα να σκεφτώ... Πήγε και βρήκε το γιο της και γύρισε πίσω φωνάζοντας και κλαίοντας…»
Στον Άγιο Θεόδωρο ο Ismail Hamit βρισκόταν σε ένα σπίτι όταν έγιναν οι επιθέσεις…
«Ήμασταν τέσσερεις... Είδα τους δύο όταν πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν... Για αρκετό καιρό δεν μπορούσα να κοιμηθώ το βράδυ... Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να δει άλλον άνθρωπο να σκοτώνεται… Οι Ελληνοκύπριοι στρατιώτες μας είπαν: Νομίζετε ότι γίνατε άντρες και κλείνετε αυτό το δρόμο»;
Πέρασε δέκα χρόνια της ζωής του τότε σαν στρατιώτης… Κοιτάζοντας πίσω σήμερα λέει: «Ποιος θα 'θελε να ζήσει αυτά που ζήσαμε εμείς; Μακάρι να μην ζούσαμε όλα αυτά που ζήσαμε τότε…»
Οι καταδρομείς έμειναν μέχρι τις 4 το πρωί και ο Μάριος θυμάται: «Αρχίσαμε να τρέχουμε!» H Τουρκία είχε απειλήσει ότι θα επέμβαινε και μερικά Τουρκικά αεροπλάνα πέταξαν πάνω από τη Λευκωσία... O Ismail αναρωτιέται: «Γιατί περίμεναν τόσο για να πετάξουν πάνω από την Κύπρο;»
Αργότερα, τα πράγματα στο νησί άλλαξαν - Ήταν σαν πως και οι «κυρίαρχες δυνάμεις» αποφάσισαν να ανακατέψουν ξανά τα χαρτιά και να τα ξαναμοιράσουν. Τα Ελληνικά στρατεύματα και ο Γρίβας εγκατέλειψαν το νησί... O Nτενκτάς, που διέμενε στην Άγκυρα, επέστρεψε στην Κύπρο. Οι διακοινοτικές συνομιλίες ξεκίνησαν στη Βηρυτό μεταξύ του Nτενκτάς και του Kληρίδη… Άρχιζε ένα είδος «ομαλοποίησης» στο νησί που θα συνεχιζόταν μέχρι το 1974... Στο τέλος του 1967, η Τουρκική πλευρά προχωρούσε στην ανακήρυξη της «Προσωρινής Τουρκικής Διοίκησης», σαν απαρχή για την ανακήρυξη ενός χωριστού κράτους... Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του τότε πρεσβευτή της Τουρκίας, Ercument Yavuzalp, τα αποτελέσματα αυτά ήταν καλά για την Τουρκία και «η απομάκρυνση των 10 χιλιάδων Ελλήνων στρατιωτών από την Κύπρο θα βοηθούσε την Τουρκία αργότερα, το 1974, στη διάρκεια της στρατιωτικής επιχείρησης…»
Η σύγκρουση της Kοφίνου αποτελεί ακόμη μέρος του παζλ που προσπαθούμε να λύσουμε διότι εκείνοι που ευθύνονται για τις προκλήσεις και την επίθεση δεν έχουν μιλήσει. Δεν τους ζήτησε κανένας να μιλήσουν, εκτός από οργανώσεις όπως την «Εργατική Δημοκρατία» στο νότιο μέρος του νησιού που δημοσίευσε μια λεπτομερή έκθεση το 1991.... Εκείνοι, όμως, που έδωσαν τις διαταγές για την πρόκληση έντασης και την επίθεση εναντίον των χωριών είναι ακόμη ελεύθεροι αφού οι κοινότητές μας δεν απαιτούν να μάθουν γιατί συνέβηκαν αυτά τα γεγονότα και πώς ακριβώς συνέβηκαν. Αυτά είναι τα ελλείποντα κομμάτια της κοινής μας ιστορίας στην Κύπρο, της ιστορίας μας που γράψαμε με τον τρόπο που την γράψαμε και την διαμορφώσαμε: με πολύ αίμα και δάκρυα που περιμένουν ακόμα να ξεπλυθούν… Μόνο αν διεκδικήσουμε την κοινή μας ιστορία, με όλες τις φρικαλεότητες και όλα τα λάθη της, ανεξάρτητα από πού προήλθαν, θα μπορέσουμε ίσως να δημιουργήσουμε κάποια κατανόηση για το τι ακριβώς συνέβη σ' αυτό το νησί... Διαφορετικά, το παζλ θα παραμείνει για το καθένα να το ερμηνεύσει σύμφωνα με τα συμφέροντα και τις ανάγκες του και όχι σύμφωνα με τα κοινά συμφέροντα των δύο κύριων κοινοτήτων του νησιού μας…»

Photos:

1. Κοφίνου - Φωτογραφία από το Σωτήρη Σάββα
2. Ένας Τουρκοκυπριος τραυματισμένος στην Κοφίνου

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 10th of November, 2019 Sunday.