A possible burial site in Dikomo…

A possible burial site in Dikomo…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

On the morning of 10th of October 2017, Tuesday, we go together with Xenophon Kallis and Murat Soysal, the officials at the Cyprus Missing Persons' Committee to meet a reader on the road to Dikomo…
Across the Near East University buildings, he showed us a possible burial site - this is the road going towards Dikomo and the possible burial site he showed us was to the right of the road, that is when you are face is towards Kyrenia and Nicosia would be behind you…
This was a fenced area, apparently a military zone so we could not enter and I could not take any photos. I only took one photo from the road…
Murat Soysal took the coordinates of this area...
According to my reader, this was a possible burial site... It used to be the rubbish damp of the UNFICYP before 1974... It was a deep cavity of seven meters and it was as wide as 20 meters by 40 meters. And now you could see the difference in the soil – that the soil had been heaped here later and this was visible…
Until the Annan Plan process, up until 2004 this was not a fenced area my reader has said...
He had heard that they had brought some "missing" Greek Cypriots in 1974 to be buried in this area in the garbage trucks of the Nicosia Turkish Cypriot municipality...
In fact there were testimonies from our readers about this particular UNFICYP rubbish damp in Dikomo in the past years that we had published on my pages in the YENIDUZEN newspaper...
According to my reader who showed us this possible burial site, this had been a cavity where the UNFICYP soldiers used to damp their rubbish…
"I had become suspicious since so much soil has been damped here afterwards and it is so high… I have also learned from some friends who live in Gochmenkeuy ("The Refugee Village" built after 1963 between Nicosia and Dikomo to house Turkish Cypriot refugees who had fled their homes in mixed villages) they had seen the rubbish collecting trucks full of bodies passing by in order to carry the "missing" bodies to this area…" he says.
From where we stand, we can see the heap of soil that is as high as five meters but according to my reader, if this was not a military area and we could have entered and if we walked towards the north, we would notice that the heap of soil would be less… This cavity was as deep as seven meters and its width and length was 20 meters by 40 meters… "You can imagine the size of this cavity" my reader says…
It will be clear when the Cyprus Missing Persons' Committee would do an investigation if it decides to do that is, whether this was the area where some "missing" Greek Cypriots bodies had been buried here – they had been collected from around Omorphita and among them were old women as well…
I thank my reader who took his time to come with us and show us this possible burial site… I also thank the officials of the Cyprus Missing Persons' Committee who have taken their time to come with us so that our reader could show them this place…
Back in 2009, one of my readers who had been part of the team who had collected the bodies of some "missing" Greek Cypriots from around Kaymakli (Omorphita) had told me that they had put them on the garbage trucks of the Nicosia Turkish Cypriot Municipality and that these trucks had gone to around the Dikomo rubbish damp area… Back in 2009, I had written and had published what he had told me on my pages in the YENIDUZEN newspaper… In summary, he had said:
*** War is a terrible thing. From what I saw and experienced in 1974, I am still under its impact… I want to share what I lived through with the hope that no such things will ever happen again in Cyprus…
*** I remember quite well the Greek Cypriot prisoners of war in the yard of the Arabahmet Primary School (at the garage Pavlides). All the prisoners of war were shaking… Before the UNFICYP had done a body count here, some days before they would read out 3 to 5 names each day and they would be taken away from there. When I was there, there had been around 800 prisoners there. And each day 5-6 prisoners would be taken away. Are they alive or are they "missing"? I don't know…
*** Where the GENCH TV is now (in 2009) there was an old car and three young Greek Cypriots had gone under it to hide. We were passing from there and one from our group who was not a soldier but who had a gun, he started shooting and he said "I saw some people hiding under the car…"
One of those Greek Cypriot youngsters died and one of them wounded. They were reservists. One of them was a short person. One of them was shot from under his feet… They had been students in Greece, studying there and had come for holidays. R. would question them. Two of them were brothers but one of them had died under the car… We had taken them to the police station at Neapolis… What happened to them? I wonder…
*** When you pass the "Vestel" building in Kaymakli (Omorphita) there is a kindergarten there (in 2009). In that house three persons were hiding… We had found them there. They were in uniform but without guns. One of them had no clothes on his top. They were searching for clothes in this house, so they could change their clothes. We took them to the house on columns. This house is on the corner coming from Hamit Mandrez towards Omorphita, on the junction… (My reader would on a later date would show me and the officials of the CMP this house…) It was the house on the right. Previously it was a house on columns, but now the facade has changed, and the ground floor is enclosed. There was this person called Y. here. When we took these three prisoners there, he was sitting inside. We had taken them to ask him where to take these prisoners. He just took out his gun and shot one of them, so I ran outside… Y. had shot all three of them… (Further investigation showed that they might have been buried in the basement of this house my reader mentions…)
*** Then we went as support to the 55th squad in Kaymakli (Omorphita)… After you pass the Kaymakli Sports Club, there was the elementary school and further down there is the church… Inside this church were 15 young Greek Cypriot soldiers, they had executed all of them inside the church. There was an A4 gun, a Turkish officer did not know how to install its strip of bullets and one of our Turkish Cypriot soldiers had put it in place and they had executed them from a close distance with this A4. They had been taken to this church, the Agios Dimitrianos Church as prisoners of war. There had also been women prisoners, but they were sent away… Then we put wooden bars on the doors of the church so the UNFICYP would not come and see this scene…
*** After a few days, Kaymakli (Omorphita) became very smelly and then they distributed some masks made of cloth to all of us. The garbage trucks of the municipality had been taken there. These were trucks that the sides opened, the old style, this type of trucks. We found some sheets and some blankets from the houses and we wrapped those dead Greek Cypriot soldiers in these and put them on these garbage trucks. We also collected the dead civilian Greek Cypriots from the houses and put them on these trucks. For instance, there was a bedridden old woman in Kaymakli (Omorphita) – she was dead and was smelling. In the government housing area there were dead bodies – there were also some very old people who had died on their own probably – they were puffed up… We would collect them and put them on the garbage trucks…
*** When these trucks had come, they already had dead bodies in them… So this was not unique to Kaymakli (Omorphita) only… There were other trucks collecting bodies from other neighbourhoods… In those days our faces were full of boils, the terror and horror we lived through collecting dead bodies, the smell of death would be all over our body…
*** Later we would hear that they would take all these bodies of "missing persons" to the area of where the Dikomo rubbish damp is… Another rumour was that they were buried close to the university building that was built later… We also heard that some of them were buried around the Kyrenia Boghazi military cemetery… And we also heard that that some of them was burned – there were a lot of civilian personnel working in this and also some from the municipality. The bodies were carried with the rubbish collecting trucks… Years later, I would start thinking that maybe the Dikomo rubbish damp was created in order to hide these bodies…
*** These are the first things that come to my mind… Such things we should never live again and may our children never see such things… Throughout our lives we could never forget what we saw… I want my children never to witness such things and grow out without such experiences…

22.12.2017

Photo: Behind me to the right in the military zone is a possible burial site...

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 14th of January 2018, Sunday. The article was published in the YENİDÜZEN newspaper on the 21st of November 2017 in Turkish and the link is:
http://www.yeniduzen.com/dikomoda-olasi-gomu-yeri-11557yy.htm

Ένας πιθανός τόπος ταφής στο Δίκωμο…

Ένας πιθανός τόπος ταφής στο Δίκωμο…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Το πρωί της Τρίτης 10ης Οκτωβρίου 2017 πάμε μαζί με τον Ξενοφώντα Καλλή και το Murat Soysal, λειτουργούς στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, για να συναντήσουμε ένα αναγνώστη στο δρόμο προς το Δίκωμο…
Μας δείχνει ένα πιθανό τόπο ταφής απέναντι από τα κτίρια του Near East University – αυτός είναι ο δρόμος προς το Δίκωμο και ο πιθανός τόπος ταφής που μας έδειξε ήταν στη δεξιά πλευρά του δρόμου όταν βλέπεις προς την Κερύνεια και η Λευκωσία βρίσκεται πίσω σου…
Αυτή είναι μια περιφραγμένη περιοχή, προφανώς στρατιωτική περιοχή, έτσι δεν μπορούμε να μπούμε μέσα και δεν μπορώ να βγάλω φωτογραφίες. Έβγαλα μόνο μια φωτογραφία από το δρόμο…
Ο Murat Soysal πήρε τις συντεταγμένες της περιοχής αυτής…
Σύμφωνα με τον αναγνώστη μου, αυτός είναι ένας πιθανός τόπος ταφής… Πριν το 1974 ήταν η χωματερή της UNFICYP… Ήταν μια κοιλότητα βάθους επτά μέτρων και είχε διαστάσεις 20 επί 40 μέτρα. Ακόμα και τώρα μπορείς να δεις τη διαφορά στο χώμα – ότι το χώμα είχε στοιβαχτεί εδώ αργότερα και αυτό ήταν ορατό…
Μέχρι τη διαδικασία του Σχεδίου Ανάν, μέχρι το 2004, αυτή η περιοχή δεν ήταν περιφραγμένη, μας είπε ο αναγνώστης μου…
Είχε ακούσει ότι το 1974 είχαν μεταφέρει με τα οχήματα σκυβάλων του Τουρκοκυπριακού Δήμου Λευκωσίας, κάποιους «αγνοούμενους» Ελληνοκύπριους για να θαφτούν σε αυτή την περιοχή…
Στην πραγματικότητα τα προηγούμενα χρόνια υπήρχαν μαρτυρίες από αναγνώστες μας για αυτή τη συγκεκριμένη χωματερή της UNFICYP στο Δίκωμο και τις είχαμε δημοσιεύσει στις σελίδες μου στην εφημερίδα YENIDUZEN…
Σύμφωνα με τον αναγνώστη μου που μας έδειξε αυτόν τον πιθανό τόπο ταφής, αυτή ήταν μια κοιλότητα όπου οι στρατιώτες της UNFICYP έριχναν τα σκουπίδια τους…
«Είχα υποψιαστεί αφού τόσο πολύ χώμα είχε ριχθεί εδώ μετά και είναι τόσο πολύ ψηλό… Είχα επίσης μάθει από κάποιους φίλους που ζουν στο Gochmenkeuy («το χωριό των προσφύγων» που χτίστηκε μετά το 1963 μεταξύ της Λευκωσίας και του Δικώμου για να στεγάσει Τουρκοκύπριους πρόσφυγες που είχαν φύγει από τα σπίτια τους σε μιχτά χωριά), ότι είχαν δει να περνούν τα οχήματα σκυβάλων γεμάτα σώματα και να μεταφέρουν τους «αγνοούμενους» σε αυτή την περιοχή…» λέει.
Από εκεί που στεκόμαστε μπορούμε να δούμε το σωρό χώματος που είναι ψηλός μέχρι πέντε μέτρα, αλλά σύμφωνα με τον αναγνώστη μου, αν αυτή δεν ήταν στρατιωτική περιοχή και μπορούσαμε να μπούμε μέσα και αν περπατούσαμε προς τα βόρεια θα προσέχαμε ότι ο σωρός του χώματος ήταν πιο μικρός… Αυτή η κοιλότητα είχε βάθος μέχρι επτά μέτρα και οι διαστάσεις της ήταν 20 επί 40 μέτρα… «Μπορείς να φανταστείς το μέγεθος της κοιλότητας αυτής» λέει ο αναγνώστης μου…
Όταν η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων ερευνήσει, αν το αποφασίσει, θα διασαφηνιστεί αν αυτή ήταν η περιοχή όπου είχαν θαφτεί κάποια σώματα Ελληνοκύπριων «αγνοουμένων» - είχαν συλλεχθεί από την περιοχή Ομορφίτας και ανάμεσα τους ήταν και ηλικιωμένες γυναίκες…
Ευχαριστώ τον αναγνώστη μου που αφιέρωσε το χρόνο του για να έρθει μαζί μας και να μας δείξει αυτό τον πιθανό τόπο ταφής… Επίσης ευχαριστώ τους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων που αφιέρωσαν το χρόνο τους για να έρθουν μαζί μας έτσι ώστε ο αναγνώστης μου να τους δείξει το μέρος αυτό…
Το 2009, ένας από τους αναγνώστες μου που ήταν μέλος της ομάδας που μάζεψαν τα σώματα κάποιων «αγνοούμενων» Ελληνοκυπρίων από την περιοχή Καϊμακλιού (Ομορφίτας) μου είχε πει ότι τους είχαν βάλει σε οχήματα σκυβάλων του Τουρκοκυπριακού Δήμου Λευκωσίας και ότι τα φορτηγά αυτά είχαν πάει στην περιοχή γύρω από τη χωματερή στο Δίκωμο… Το 2009 είχα γράψει και δημοσιεύσει αυτά που μου είχε πει στις σελίδες μου στην εφημερίδα YENIDUZEN… Συνοπτικά είχε πει:
*** Ο πόλεμος είναι τρομερό πράγμα. Ακόμα είμαι επηρεασμένος από αυτά που είδα και βίωσα το 1974… Θέλω να μοιραστώ αυτά που βίωσα με την ελπίδα ότι δεν θα ξανασυμβούν τέτοια πράγματα στην Κύπρο…
*** Θυμούμαι πολύ καλά τους Ελληνοκύπριους αιχμαλώτους πολέμου στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου Arabahmet (στο γκαράζ Παυλίδη). Όλοι οι αιχμάλωτοι πολέμου έτρεμαν… Πριν την καταμέτρηση ατόμων εδώ από την UNFICYP, κάποιες μέρες πριν διάβαζαν 3 με 5 ονόματα κάθε μέρα και τους έπαιρναν μακριά από εκεί. Όταν ήμουν εκεί υπήρχαν εκεί γύρω στους 800 αιχμαλώτους. Και κάθε μέρα έπαιρναν 5-6 αιχμαλώτους. Είναι ζωντανοί ή είναι «αγνοούμενοι»; Δεν ξέρω…
*** Εκεί που βρίσκεται τώρα (το 2009) ο GENCH TV υπήρχε ένα παλιό αυτοκίνητο και τρείς νεαροί Ελληνοκύπριοι είχαν κρυφτεί κάτω από αυτό. Περνούσαμε από εκεί και ένας από την ομάδα μας που δεν ήταν στρατιώτης αλλά είχε όπλο, άρχισε να πυροβολεί και είπε «Είδα κάποιους να κρύβονται κάτω από το αυτοκίνητο…»
Ένας από εκείνους τους νεαρούς Ελληνοκύπριους πέθανε και ένας τραυματίστηκε. Ήταν έφεδροι. Ο ένας από αυτούς ήταν κοντός. Ένας από αυτούς είχε πυροβοληθεί κάτω από τα πόδια του… Ήταν φοιτητές στην Ελλάδα και είχαν έρθει για διακοπές. Ο R. τους ανέκρινε. Δύο από αυτούς ήταν αδελφοί αλλά ο ένας είχε πεθάνει κάτω από το αυτοκίνητο… Τους είχαμε πάρει στον αστυνομικό σταθμό στη Νεάπολη…Τι απέγιναν; Αναρωτιέμαι…
*** Όταν περάσεις από το κτίριο «Vestel» στο Καϊμακλί (Ομορφίτα) υπάρχει εκεί ένα νηπιαγωγείο (το 2009). Σε εκείνο το σπίτι κρύβονταν τρία άτομα… Τους είχαμε βρει εκεί. Φορούσαν στολή αλλά δεν είχαν όπλα. Ένας από αυτούς δεν φορούσε πουκάμισο. Έψαχναν για ρούχα σε εκείνο το σπίτι, για να αλλάξουν. Τους πήραμε στο σπίτι που ήταν πάνω σε κολόνες. Το σπίτι αυτό είναι στη γωνία ερχόμενος από τις Hamit Mandrez προς την Ομορφίτα, στη διασταύρωση… (Ο αναγνώστης μου σε μετέπειτα ημερομηνία έδειξε το σπίτι αυτό σε μένα και τους λειτουργούς της ΔΕΑ…) Ήταν το σπίτι στα δεξιά. Πιο παλιά ήταν σπίτι πάνω σε κολώνες, αλλά τώρα η πρόσοψη του έχει αλλάξει και το ισόγειο έχει κτιστεί. Εκεί ήταν ο Y.. Όταν πήραμε εκεί αυτούς τους τρεις αιχμάλωτους, καθόταν μέσα. Τους είχαμε πάρει για να τον ρωτήσουμε που να πάρουμε αυτούς τους αιχμαλώτους. Έβγαλε απλά το όπλο τους και πυροβόλησε τον έναν από αυτούς, έτσι έτρεξα έξω… Ο Y. τους πυροβόλησε και τους τρεις… (Ο αναγνώστης μου αναφέρει ότι περαιτέρω έρευνες έδειξαν ότι μπορεί να είχαν θαφτεί στο υπόγειο του σπιτιού αυτού…)
*** Μετά πήγαμε για να στηρίξουμε την 55η ομάδα στο Καϊμακλί (Ομορφίτα)… Μετά το Αθλητικό Σύλλογο Καϊμακλιού υπήρχε το δημοτικό σχολείο και πιο κάτω είναι η εκκλησία… Μέσα σε αυτή την εκκλησία ήταν 15 νεαροί Ελληνοκύπριοι στρατιώτες, τους είχαν εκτελέσει όλους μέσα στην εκκλησία. Υπήρχε ένα όπλο A4, ένας Τούρκος αξιωματικός δεν ήξερε να τοποθετήσει τις σφαίρες και ένας από τους Τουρκοκύπριους στρατιώτες μας τις είχε τοποθετήσει και τους είχαν εκτελέσει με αυτό το A4 από κοντινή απόσταση. Τους είχαν πάρει ως αιχμάλωτους πολέμου σε αυτή την εκκλησία, την εκκλησία του Αγίου Δημητριανού. Υπήρχαν επίσης γυναίκες αιχμάλωτες, αλλά τις έδιωξαν… Μετά βάλαμε ξύλα πάνω στις πόρτες της εκκλησίας έτσι ώστε να μην έρθει η UNFICYP και να δει αυτή τη σκηνή…
*** Μετά από μερικές μέρες, το Καϊμακλί (Ομορφίτα) μύριζε πολύ άσχημα και μετά διαμοίρασαν σε όλους μας μερικές μάσκες από ύφασμα. Είχαν μεταφέρει εδώ τα οχήματα σκυβάλων του δήμου. Αυτά ήταν φορτηγά που άνοιγαν οι πλευρές τους, παλιού τύπου φορτηγά. Βρήκαμε κάποια σεντόνια και κουβέρτες από τα σπίτια και τυλίξαμε σε αυτά εκείνους τους νεκρούς Ελληνοκύπριους στρατιώτες και τους βάλαμε στα οχήματα σκυβάλων. Μαζέψαμε επίσης τους νεκρούς πολίτες Ελληνοκύπριους από τα σπίτια και τους βάλαμε στα φορτηγά. Για παράδειγμα, υπήρχε μια κλινήρης ηλικιωμένη γυναίκα στο Καϊμακλί (Ομορφίτα) – ήταν πεθαμένη και μύριζε. Στην περιοχή των κυβερνητικών κατοικιών υπήρχαν νεκρά σώματα – υπήρχαν επίσης κάποια πολύ ηλικιωμένα άτομα που είχαν πεθάνει πιθανότατα από μόνα τους – ήταν φουσκωμένα… Τους μαζέψαμε και τους βάλαμε στα οχήματα σκυβάλων…
*** Όταν είχαν έρθει αυτά τα φορτηγά, ήδη υπήρχαν μέσα νεκρά σώματα… Έτσι αυτό δεν ήταν μόνο στο Καϊμακλί (Ομορφίτα)… Υπήρχαν άλλα φορτηγά που μάζευαν σώματα από άλλες γειτονιές… Εκείνες τις μέρες τα πρόσωπα μας ήταν γεμάτα σπυράκια, ο τρόμος και η φρίκη που ζήσαμε μαζεύοντας νεκρά σώματα, η μυρωδιά του θανάτου ήταν πάνω σε όλο μας το σώμα…
*** Αργότερα ακούσαμε ότι πήραν όλα αυτά τα σώματα «αγνοουμένων» στην περιοχή που βρίσκεται η χωματερή στο Δίκωμο… Μια άλλη φήμη ήταν ότι τους έθαψαν κοντά στο σημείο που αργότερα κτίστηκε το κτίριο του πανεπιστημίου… Ακούσαμε επίσης ότι κάποιοι από αυτούς είχαν θαφτεί γύρω από το στρατιωτικό νεκροταφείο στο Μπογάζι Κερύνειας… Και επίσης ακούσαμε ότι κάποιοι από αυτούς είχαν καεί – υπήρχε πολύ πολιτικό προσωπικό που εργαζόταν σε αυτό το θέμα και επίσης από το δήμο. Τα σώματα μεταφέρθηκαν με τα οχήματα σκυβάλων… Μετά από χρόνια άρχισα να σκέφτομαι ότι ίσως η χωματερή στο Δίκωμο δημιουργήθηκε για να κρύψει αυτά τα σώματα…
*** Αυτά είναι τα πρώτα πράγματα που έρχονται στο μυαλό μου… Δεν πρέπει να ζήσουμε ποτέ ξανά τέτοια πράγματα και μακάρι τα παιδιά μας να μην δουν ποτέ τέτοια πράγματα… Σε όλη μας τη ζωή δεν μπορούμε ποτέ να ξεχάσουμε αυτά που είδαμε… Θέλω τα παιδιά μου να μην βιώσουν ποτέ τέτοια πράγματα και να μεγαλώσουν χωρίς τέτοιες εμπειρίες…

Photo: Πίσω μου στα δεξιά, μέσα στη στρατιωτική περιοχή υπάρχει ένας πιθανός τόπος ταφής…
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 14th of January 2018, Sunday. The article was published in the YENİDÜZEN newspaper on the 21st of November 2017 in Turkish and the link is:
http://www.yeniduzen.com/dikomoda-olasi-gomu-yeri-11557yy.htm

Memories from Gouphes by Dr. Loizos Loizos: “My father’s relation with the Turkish Cypriots…”

Memories from Gouphes by Dr. Loizos Loizos: "My father's relation with the Turkish Cypriots…"

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

Today I would like to share a wonderful article by Dr. Loizos Loizos about his father from Gouphes… I have also tried to translate this in summary to Turkish because it is a great article about our past… Such articles should be circulated in our schools for the kids to learn about our stories of friendship instead of poisoning them with a dose of nationalism every single day for so many decades… Here is the article written by Dr. Loizos Loizos on the 27th of November 2017:
"My father Savvas (Saouris) was born and lived in the mixed village Goufes. His parents were farmers, as were most of the villagers. The majority of the villagers were Turkish Cypriots something which led the G/Cy to learn Turkish with the Cypriot dialect for communication and harmonic-productive coexistence. The same was true for the T/Cy. During his childhood, my father did not separate his friends, whether they were Muslims or Christians, Greek Cypriots or Turkish Cypriots. For him they were all friends at playing and at "mischiefs".
When the teacher was absent from the Greek school, my father went to the Turkish school at the first classes. His friend Nazim Ismail did the same. They were singing together g/cy and t/cy songs without realizing their content. A characteristic feature of the children's naivety was the song "Mustafa Kemal come to free us", which my father was also singing with his peers.
Later in his teenage years he continued to cooperate with his peers at the fields and with the herd. His cooperation was also close with young Turkish Cypriot women, whom he respected and never gave the right for any misunderstanding.
Together with Mineveri Kaparti they took out water from the well for the sheep to drink, he was working in farming with Chenjie.
In his youth, the friendly ties with the T/Cy became even closer. Together they mingled their flocks in the summer and "they put them to sleep outside", alternating keeping the flocks so as to celebrate their religious days, they were celebrating together in the taverns of Lefkoniko, they were singing together their young loves and supported each other in their claims on the other sex.
My father took part in the wedding feasts of his T/Cy co-villagers. At Ackile's wedding, he sang the song "Instabul sokkaklarum" (in the streets of Constantinople) and at another wedding he secretly took five pounds from the house and "gave as present" (pinned to his suit) to his friend Nazim Ismail when he was dancing to charm Zarifi, his loved one.
During their excursions for feasts at Lefkoniko, G/Cy and T/Cy youths were arrested by the Colonial Police with the accusation that they were singing "leftist resistance songs", "My Stalin, your pistol to hold in my hand, to fight fascism in winter and in summer".
At the friends' company Ahmet from Gouphes and Yiangos from Lefkoniko were the leaders. My father, without organically belonging to the left, was punished more severely because initially he escaped the arrest by resisting.
His close Turkish Cypriot friends were Nazim Ismail, Moustafa Moulla and Ibraim Kourt. Together with them he grew up in the village, collaborated, had fun, hunted and maintained close friendly relations until 1974.
Together with Moustafa Moulla, they also worked closely in hunting. My father's single-barrel front-loading riffle was kept at Moustafa's house, which was at the edge of the village for poaching reasons. With my father's riffle, which the robbers borrowed from Mustafa, there was a robbery at Lefkoniko and the secretary of the Cooperative Grocery Mr Gregoriou was injured by a group of Turkish Cypriots from the villages Artemi and Gouphes.
I write all this, so that you create an idea about the closeness of the relations of G/Cy and T/Cy at that time (before 1954).
In 1954 my father got married in Akanthou, from where his parents also came from, and so he started a new life. He maintained excellent relations with his Turkish Cypriot friends and co- villagers.
Moustafa Moulla came to Akanthou and helped him to renovate my mother's house by cutting cypress trees for the roof of the house and other building and farm works (carobs).
My father continued to cultivate his fields in Gouphes and had the help of Turkish Cypriot co-villagers. They gave him priority in watering the grain from the river, they helped him to harvest and deliver the grain.
From our visits to Gouphes, I keep intensely the memories of our reception every time we went to the village. From the entrance of the village his co-villagers welcomed him and in the centre of the village he stopped with his tractor at the coffeeshop of his friend Nazim Ismail.
Everyone was offering to treat him, and he greeted all the patrons with a handshake, telling each and every one a good word or joking with them. My brother and I filled our pockets with treats (loukoumia), which were offered to us by all the Turkish Cypriot patrons. We delayed more than an hour to get to my grandfather's house, because my father could not get enough of the company of his friends.
In December 1963, when the inter-communal riots began, Gouphes village stayed out of the conflict. However, the fear and uncertainty about the future gradually led the few G/Cy to leave the village.
In May 1964, two of our Turkish Cypriots co-villagers who were working for their day's work in Famagusta were murdered. It was Karatzas and his son-in-law Kemal Emin Demyroz. Then I saw my father deeply pensive and sorrowful trying to predict what was going to happen, while at the same time he was openly against the murderers. He was afraid of the fate of his brother Haili, who lived with his family of six in Gouphes.
In July 1964, when we visited Gouphes to deliver the grain, the climate in the village was good and our Turkish Cypriot co-villagers continued to surround our family with their trust.
In 1966, Kyriakos Solomou was killed outside the village, resulting with the intensification of the wave of flight of the G/Cy, without the relations of the people being disturbed to a similar extent.
My father continued to cultivate his fields and in 1972, when the harvest finished in Akanthou, he took the harvester machine and the harvesting crew and they all went together to Gouphes to harvest the fields of the Turkish Cypriots.
My father enjoyed the confidence of the Turkish Cypriots and they repaid with the safety of the members of the crew and their agricultural machinery. The brand-new combine harvester "class" remained unattended at night at the fields in Gouphes, without anyone thinking of malice or sabotage.
Together with my father, I was visiting the neighbouring villages, Melounda, Artemi and Platani for various agricultural jobs. We were taking vegetables, mainly aubergines, and we got waterless watermelons and melons. In all the villages he had friends and acquaintances.
In Platani we went late in the afternoon to rent out the fields of Tzamis in Akanthou. The familiarity of the T/Cy from Platani was strange to me, because I was hearing very bad things about the villagers from Platani. This climate began to get bad when the Turkish Military Commander of Tziaos told my uncle Michali (Haili) to leave the village of Gouphes together with his family. They banned every transaction between Turkish Cypriots and Greek Cypriots, so that my uncle would be forced to leave.
It was April 1974. Then my father went to help his brother to carry out his necessary work. He went to his friends and asked if his brother was in danger. They implicitly but clearly let it be understood that it would be preferable that he leaves. My father fully understood how critical my uncle's position was and made it easier for him to relocate in Akanthou.
I continued to visit Gouphes with my car. I served my military service but that was not an obstacle for me. The community head (muhtar) Hasan Auntach (Mentzis) had seen me at our house in Akanthou wearing the officer's military uniform and smiled. I was seeing my peers at Gouphes armed and we were exchanging a greeting.
The fate of the people was to change in the summer of 1974. The Turkish invasion brought everything upside down. My parents left Akanthou with the tractor and went to Avgorou and then to Ormidia. On the road while fleeing my father was thinking of going to Gouphes to get protected by his friends and co-villagers. His trust in the ordinary people was thus much. My mother's insistence to go where the others went, saved him.
My father's efforts to identify the fate of our missing persons, his brother Haili and his son Loizos, led him to have telephone contacts with his T/Cy co-villagers through Athens. His joy was indescribable when he heard familiar voices to him, even if the messages he received for our missing persons were not pleasant. But on the other side of the handset, he received similar feelings of love, friendship and nostalgia. "Sauri, I think that your voice comes from the sky", said the community head (muhtar) Mentzis.
After the opening of the checkpoints, the visits to Gouphes, Akanthou and the other villages of the area were more often. The contacts with the people of the village brought memories and revived his relations with the Turkish Cypriots.
We, the children, were inoculated by the power of friendship and mutual respect, and we tried to make new friendships with the children and grandchildren of our father's friends.
We overcame every reservation created by war, occupation and division. I developed my relations with Turkish Cypriots friends abroad and discovered the same feelings of mutual understanding, mutual respect and love.
At the first opportunity, I hosted six Turkish Cypriot friends at our refugee home in Nicosia and we ate with our family.
My father played the flute for them and sang to them in Turkish "Instabul sokkaklarum". The Turkish Cypriots were thrilled by my father's excellent knowledge of the Turkish Cypriot dialect. His wise words about the rapprochement that everyone was serving as a "platform" still sounds in my ears, "bravo to for what you and my son are doing, but you have to know that if you did not grow up together as kids and you did not play together pirilia (marbles) you will not reach the levels of mutual love and trust, as we the old ones have".
These words still echo in my ears and I think of the evil that has happened and the separation of the two communities. Everyone has their share of responsibility for it, both us and them too, and this is why the occupation must be ended immediately in order to gradually regain the rapprochement and recover the mutual trust.
Personally, I feel awe in front of my father's and his T/Cy friends' surplus of soul, but also an obligation to follow his footsteps.
I am glad that my Turkish Cypriot compatriots honour me with their friendship, and I do not distinguish them from the Greek Cypriots. For me, friendship and brotherhood are not dictated by religion and nationality but by humanity.
Our common ancestry is helping us in this endeavour, but I am concerned about the dead time gap. We must immediately put an end to the occupation, to reunite the people, as long as the "yeast" (mayia) of our generation still exists. We carry memories that can act positively in creating a common reunited homeland. We should not let the time to go inactive.
Finally, I want to mention my father's funeral in Nicosia was attended by Turkish Cypriots Dr. Kivanch Diren from Istanbul, Moustafa Mourat and his family from Kontea, the dentist Sharper from Kyrenia and his brother Kivanch from Nicosia who laid down wreaths."

Photo: Dr. Loizos with Mehmet Kemal Demiroz whose father was "missing" from 1964 and with other friends...

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 31st of December 2017, Sunday. This article was published in the YENİDÜZEN newspaper in Turkish on the 11th of December 2017 and the link to that article in Turkish is:
http://www.yeniduzen.com/babam-savvanin-kibrisliturklerle-harika-iliskileri-11646yy.htm

Αναμνήσεις του Δρ. Λοΐζου Λοΐζου από τις Γούφες: «Η σχέση του πατέρα μου με τους Τουρκοκύπριους…»

Αναμνήσεις του Δρ. Λοΐζου Λοΐζου από τις Γούφες: «Η σχέση του πατέρα μου με τους Τουρκοκύπριους…»

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Σήμερα θέλω να μοιραστώ μαζί σας ένα υπέροχο άρθρο του Δρ. Λοΐζου Λοΐζου για τον πατέρα του από τις Γούφες… Έχω επίσης προσπαθήσει να το μεταφράσω συνοπτικά στα τουρκικά διότι είναι ένα εξαιρετικό άρθρο για το παρελθόν μας… Τέτοια άρθρα πρέπει να κυκλοφορούν στα σχολεία μας έτσι ώστε τα παιδιά να μαθαίνουν για τις ιστορίες φιλίας μας παρά να δηλητηριάζονται καθημερινά με δόσεις εθνικισμού για τόσες πολλές δεκαετίες… Αυτό είναι το άρθρο που έγραψε ο Δρ. Λοΐζος Λοΐζος στις 27 Νοεμβρίου 2017:
«Ο πατέρας μου Σάββας (Σαουρής) γεννήθηκε και έζησε στο μεικτό χωριό Γούφες. Οι γονείς του ήταν γεωργοκτηνοτρόφοι, όπως και οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού. Η πλειονότητα των κατοίκων ήταν Τουρκοκύπριοι κάτι που οδηγούσε τους Ε/Κ στην εκμάθηση της Τουρκικής γλώσσας με το κυπριακό ιδίωμα για λόγους επικοινωνίας και αρμονικής-παραγωγικής συμβίωσης. Το ίδιο φυσικά ίσχυε και για τους Τ/Κ. Στην παιδική του ηλικία ο πατέρας μου δεν διαχώριζε τους φίλους του, αν ήταν μουσουλμάνοι ή χριστιανοί, Ελληνοκύπριοι ή Τουρκοκύπριοι. Για αυτόν ήταν όλοι φίλοι στο παιχνίδι και τις «σκανδαλιές».
Όταν απουσίαζε ο δάσκαλος από το Ελληνικό σχολείο ο πατέρας μου πήγαινε στο Τουρκικό στις πρώτες τάξεις. Το ίδιο έκανε και ο φίλος του Nazim Ismail. Τραγουδούσαν μαζί ε/κ και τ/κ τραγούδια χωρίς να συνειδητοποιούν το περιεχόμενό τους. Χαρακτηριστικό της παιδικής αφέλειας που είχαν τα παιδιά ήταν το τραγούδι «Μουσταφά Κεμάλ έλα να μας ελευθερώσεις» που τραγουδούσε και ο πατέρας μου μαζί με τους συνομήλικούς του.
Αργότερα στην εφηβική ηλικία συνέχιζε να συνεργάζεται με τους συνομήλικούς του στις εργασίες των χωραφιών και του κοπαδιού. Η συνεργασία του ήταν στενή και με νεαρές Τουρκοκύπριες, τις οποίες σεβόταν και ουδέποτε έδωσε το δικαίωμα παρεξήγησης.
Μαζί με την Mineveri Kaparti έβγαζαν νερό από το πηγάδι για να πιουν τα πρόβατα, μαζί με την Chenjie συνεργαζόταν στις αγροτικές δουλειές
Στα νεανικά του χρόνια οι φιλικοί δεσμοί με τους συνομήλικούς του Τ/Κ έγιναν ακόμη πιο στενές. Μαζί έσμιγαν τα κοπάδια τους το καλοκαίρι και «εξωκοίμιζαν», μαζί εναλλάσσονταν στη φύλαξη των κοπαδιών για να γιορτάσουν τις θρησκευτικές τους γιορτές, μαζί γλεντούσαν στα ταβερνάκια του Λευκονοίκου, μαζί τραγουδούσαν τους νεανικούς τους έρωτες και αλληλοστηρίζονταν στις διεκδικήσεις τους στο άλλο φύλο.
Ο πατέρας μου συμμετείχε στα γλέντια των Τ/Κ συγχωριανών του για τους γάμους. Στον γάμο της Ackile τραγούδησε στην ομήγυρη το τραγούδι «Instabul sokkaklarum» (στα σοκάκια της Κωνσταντινούπολης) και σε έναν άλλο γάμο πήρε κρυφά από το σπίτι πέντε λίρες και «πλούμισε» τον φίλο του Nazim Ismail όταν χόρευε για να μαγέψει την αγαπημένη του Zarifi.
Στις εξορμήσεις τους για γλέντι στο Λευκόνοικο συνελήφθησαν από την αποικιακή αστυνομία Ε/Κ και Τ/Κ νέοι, με την κατηγορία ότι τραγουδούσαν «αριστερά αντιστασιακά τραγούδια», «Στάλιν μου το πιστόλι σου να το κρατώ στο χέρι, να πολεμώ τον φασισμό χειμώνα καλοκαίρι».
Στη φιλική παρέα πρωτοστάτησε ο Αhmet από τις Γούφες και ο Γιάγκος από το Λευκόνοικο. Ο πατέρας μου χωρίς να ανήκει οργανικά στην αριστερά τιμωρήθηκε πιο αυστηρά διότι διέφυγε της σύλληψης αρχικά, φέροντας αντίσταση.
Οι στενοί Τουρκοκύπριοι φίλοι του ήταν ο Nazim Ismail, ο Moustafa Moulla και ο Ibraim Kourt. Μαζί με αυτούς μεγάλωσε στο χωριό, συνεργάστηκε, γλέντησε, κυνήγησε και διατήρησε στενές φιλικές σχέσεις μέχρι το 1974.
Μαζί με τον Moustafa Moulla είχαν στενή συνεργασία και στο κυνήγι. Το μονόκαννο εμπροσθογεμές ντουφέκι του πατέρα μου το φύλαγαν στο σπίτι του Moustafa που ήταν στο όριο του χωριού, για λόγους λαθροθηρίας. Με το ντουφέκι του πατέρα μου, το οποίο δανείστηκαν οι ληστές από τον Μουσταφά έγινε και μια ληστεία στο Λευκόνοικο με τον τραυματισμό του γραμματέα του Συνεργατικού Παντοπωλείου κ. Γρηγορίου από ομάδα Τουρκοκυπρίων, από την Άρτεμη και τις Γούφες.
Αυτά όλα τα γράφω, προκειμένου να μορφώσετε άποψη για την στενότητα των σχέσεων Ε/Κ και Τ/Κ την εποχή εκείνη (πριν το 1954).
Το 1954 ο πατέρας μου παντρεύτηκε στην Ακανθού, απ΄ όπου καταγόταν και οι γονείς του και έτσι ξεκίνησε μια καινούρια ζωή. Με του Τουρκοκύπριους φίλους του και συγχωριανούς του διατηρούσε άριστες σχέσεις.
Ο Moustafa Moulla ήρθε στην Ακανθού και τον βοήθησε να ανακαινίσει το σπίτι της μητέρας μου κόβοντας κυπαρίσσια για την στέγη του σπιτιού και άλλες οικοδομικές και γεωργικές εργασίες (χαρούπια).
Ο πατέρας μου συνέχιζε να καλλιεργεί τα κτήματά του στις Γούφες και είχε τη βοήθεια των συγχωριανών του Τουρκοκύπριων. Του έδιναν προτεραιότητα στο πότισμα των σιτηρών από τον ποταμό, τον συνέδραμαν στο θερισμό και στην παράδοση των σιτηρών.
Από τις επισκέψεις μας στις Γούφες διατηρώ έντονες τις μνήμες από την υποδοχή μας κάθε φορά που πηγαίναμε στο χωριό. Από την είσοδο του χωριού οι συγχωριανοί του τον καλωσόριζαν και στο κέντρο του χωριού έκανε στάση με το τρακτέρ στο καφενείο του φίλου του Nazim Ismail.
Όλοι προσφέρονταν να τον κεράσουν και ο ίδιος χαιρετούσε με χειραψία όλους τους θαμώνες λέγοντας στον καθένα και έναν καλό λόγο ή αστειευόταν μαζί του. Εγώ και ο αδελφός μου γεμίζαμε τις τσέπες μας με κεράσματα (λουκούμια), τα οποία μας τα πρόσφεραν όλοι οι Τουρκοκύπριοι θαμώνες. Καθυστερούσαμε πάνω από μια ώρα για να φθάσουμε στο σπίτι του παππού μου, διότι ο πατέρας μου δεν χόρταινε τη συντροφιά των φίλων του.
Το Δεκέμβριο του 1963, όταν ξεκίνησαν οι διακοινοτικές ταραχές, οι Γούφες έμειναν έξω από τις συγκρούσεις. Ο φόβος όμως και η αβεβαιότητα για το μέλλον οδήγησαν βαθμιαία τους λίγους Ε/Κ να εγκαταλείψουν το χωριό.
Το Μάιο του 1964 δολοφονήθηκαν δυο συγχωριανοί μας Τουρκοκύπριοι που εργάζονταν για το μεροκάματο στην Αμμόχωστο. Ήταν ο Karatzas και ο γαμπρός του Kemal Emin Demyroz. Τότε είδα τον πατέρα μου βαθιά συλλογισμένο και περίλυπο να προσπαθεί να προβλέψει τα μελλούμενα, ενώ ταυτόχρονα καταφερόταν ανοιχτά κατά των δολοφόνων. Φοβόταν για την τύχη του αδελφού του Χαϊλή, ο οποίος ζούσε μαζί με την εξαμελή οικογένειά του στις Γούφες.
Τον Ιούλιο του 1964, όταν επισκεφθήκαμε τις Γούφες για να παραδώσουμε τα σιτηρά, το κλίμα στο χωριό ήταν καλό και οι συγχωριανοί Τουρκοκύπριοι συνέχιζαν να περιβάλλουν την οικογένειά μας με την εμπιστοσύνη τους.
Το 1966 δολοφονήθηκε έξω από το χωριό ο Κυριάκος Σολωμού με αποτέλεσμα το κύμα φυγής των Ε/Κ να ενταθεί, χωρίς όμως να διαταραχθούν σε ανάλογο βαθμό και οι σχέσεις των ανθρώπων.
Ο πατέρας μου συνέχιζε να καλλιεργεί τα χωράφια του και το 1972, όταν τελείωσε ο θερισμός στην Ακανθού πήρε την θεριζοαλωνιστική μηχανή και το συνεργείο του θερισμού και πήγαν όλοι μαζί στις Γούφες για να θερίσουν και στους Τουρκοκύπριους.
Ο πατέρας μου έχαιρε της εμπιστοσύνης των Τουρκοκυπρίων και αυτοί ανταπέδιδαν με την ασφάλεια των μελών του συνεργείου και των αγροτικών μηχανημάτων τους. Η ολοκαίνουργια θεριζοαλωνιστική μηχανή class παρέμενε αφύλακτη τα βράδια τα χωράφια των Γουφών, χωρίς κανένας να διανοηθεί για κακοβουλία ή δολιοφθορά.
Μαζί με τον πατέρα μου επισκεπτόμουν τα γειτονικά χωριά, Μελούντα, Άρτεμη και Πλατάνι για διάφορες αγροτικές δουλειές. Πηγαίναμε μαναβικά, κυρίως μελιτζάνες και παίρναμε άνυδρα καρπούζια και πεπόνια. Σε όλα τα χωριά είχε γνωστούς και φίλους.
Στο Πλατάνι πήγαμε αργά το απόγευμα για να νοικιάσει τα χωράφια της Τζαμής στην Ακανθού. Η οικειότητα των Τ/Κ από το Πλατάνι με ξένισε, διότι άκουγα πολύ κακά λόγια για τους Πλατανίτες. Αυτό το κλίμα άρχισε να χαλάει, όταν ο Τούρκος Στρατιωτικός Διοικητής του Τζάους διεμήνυσε στο θείο μου Μιχάλη (Χαϊλή) να εγκαταλείψει το χωριό Γούφες μαζί με την οικογένειά του. Απαγόρευαν κάθε συναλλαγή Τουρκοκύπριου με Ελληνοκύπριο, προκειμένου ο θείος μου να εξαναγκαστεί να φύγει.
Ήταν Απρίλιος του 1974. Τότε ο πατέρας μου προσέτρεξε σε βοήθεια του αδελφού του για την διεκπεραίωση των αναγκαίων εργασιών του. Πήγε στους φίλους του και τους ρώτησε αν κινδυνεύει ο αδελφός του. Εκείνοι εμμέσως πλην σαφώς του άφησαν να εννοηθεί ότι θα ήταν προτιμότερο να φύγει. Ο πατέρας μου αντιλήφθηκε πλήρως την κρισιμότητα της θέσης του θείου μου και φρόντισε να τον διευκολύνει να μετεγκατασταθεί στην Ακανθού.
Εγώ συνέχιζα να επισκέπτομαι τις Γούφες με το αυτοκίνητό μου. Υπηρετούσα την στρατιωτική μου θητεία αλλά αυτό δεν αποτελούσε για μένα εμπόδιο. Ο κοινοτάρχης Hasan Auntach (Μέντζης) με είχε δει στο σπίτι μας στην Ακανθού με την στρατιωτική στολή του αξιωματικού και χαμογέλασε. Εγώ έβλεπα τους συνομήλικούς μου ένοπλους στις Γούφες και ανταλλάσσαμε χαιρετισμό.
Η μοίρα των ανθρώπων έμελλε να αλλάξει το καλοκαίρι του 1974. Η Τουρκική εισβολή έφερε τα πάνω κάτω. Οι γονείς μου έφυγαν από την Ακανθού με το τρακτέρ και πήγαν στο Αυγόρου και μετά στην Ορμήδεια. Στο δρομολόγιο της φυγής ο πατέρας μου σκεφτόταν να μεταβεί στις Γούφες για να προστατευτεί από τους φίλους και συγχωριανούς του. Τόση ήταν η εμπιστοσύνη του στους απλούς ανθρώπους. Η επιμονή της μητέρας μου να πάνε όπου πήγαιναν οι άλλοι, τον έσωσε.
Οι προσπάθειες του πατέρα μου για την διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων μας, του αδελφού του Χαϊλή και του γιού του Λοΐζου, τον οδήγησαν σε τηλεφωνικές επαφές με τους Τ/Κ συγχωριανούς του μέσω Αθήνας. Ήταν απερίγραπτη η χαρά του όταν άκουσε γνώριμες σε αυτόν φωνές, έστω και αν τα μηνύματα που έπαιρνε για τους αγνοούμενούς μας δεν ήταν ευχάριστα. Αλλά και από την άλλη μεριά του ακουστικού έπαιρνε ανάλογα αισθήματα αγάπης, φιλίας και νοσταλγίας «Νομίζω Σαουρή η φωνή σου έρχεται από τον ουρανό» του είπε ο κοινοτάρχης Μέντζης.
Μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων οι επισκέψεις στις Γούφες, στην Ακανθού και στα άλλα χωριά της περιοχής πύκνωσαν. Οι επαφές με τους ανθρώπους του χωριού έφεραν στην επιφάνεια μνήμες και αναθέρμαναν τις σχέσεις του με τους Τουρκοκύπριους.
Εμείς τα παιδιά του μπολιαστήκαμε από τη δύναμη της φιλίας και του αλληλοσεβασμού και προσπαθήσαμε να συνάψουμε νέες φιλίες με τα παιδιά και τα εγγόνια των φίλων του πατέρα μας.
Ξεπεράσαμε κάθε επιφύλαξη που δημιούργησε ο πόλεμος, η κατοχή και ο διαχωρισμός. Ανέπτυξα τις σχέσεις μου με φίλους απόδημους Τουρκοκύπριους και διέκρινα τα ίδια αισθήματα αλληλοκατανόησης, αμοιβαίου σεβασμού και αγάπης.
Με την πρώτη ευκαιρία φιλοξένησα στο προσφυγικό σπίτι μας στη Λευκωσία έξι Τουρκοκύπριους φίλους μου και συμφάγαμε με την οικογένειά μας.
Ο πατέρας μου τους έπαιξε πιθκιαύλι (φλογέρα) και τους τραγούδησε στα τούρκικα το «Istabul sokkaklaru». Οι Τουρκοκύπριοι ενθουσιάστηκαν από την άριστη γνώση της Τουρκοκυπριακής διαλέκτου από τον πατέρα μου. Τα σοφά του λόγια για το ζήτημα της επαναπροσέγγισης που υπηρετούσαν όλοι σαν «πλατφόρμα» ακόμη ηχούν στα αυτιά μου, «μπράβο σας για ότι κάνετε εσείς κι ο γιός μου, αλλά πρέπει να ξέρετε, ότι αν από παιδιά δεν μεγαλώσατε μαζί και παίξετε μαζί πυριλιά (βόλους) δεν πρόκειται να φθάσετε σε επίπεδα αμοιβαίας αγάπης και εμπιστοσύνης, όπως είμαστε εμείς οι παλιοί».
Αυτά το λόγια αντηχούν ακόμη στα αυτιά μου και αναλογίζομαι το κακό που έγινε και τον διαχωρισμό των δυο κοινοτήτων. Όλοι έχουν τις ευθύνες τους για αυτό, κι εμείς κι εκείνοι και για αυτό πρέπει να τερματιστεί αμέσως η κατοχή για να επιτευχθεί και πάλι βαθμιαία η επαναπροσέγγιση και η ανάκτηση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης.
Προσωπικά αισθάνομαι δέος μπροστά στο περίσσευμα ψυχής του πατέρα μου και των Τ/Κ φίλων του αλλά και υποχρέωση να ακολουθήσω τα βήματά του.
Χαίρομαι που με τιμούν με τη φιλία τους Τουρκοκύπριοι συμπατριώτες μου, τους οποίους δεν τους διακρίνω από τους Ελληνοκύπριους. Για μένα η φιλία και η αδελφοσύνη δεν υπαγορεύεται από τη θρησκεία και την εθνικότητα αλλά από την ανθρωπιά.
Η κοινή μας καταγωγή έρχεται αρωγός σε αυτή την προσπάθεια αλλά με προβληματίζει το χάσμα του νεκρού χρόνου. Πρέπει να τερματιστεί άμεσα η κατοχή, να ξανασμίξουν οι άνθρωποι, όσο υπάρχει «η μαγιά» της γενιάς μας. Κουβαλούμε μνήμες που μπορούν να δράσουν ευοδοτικά στη δημιουργία της κοινής επανενωμένης πατρίδας. Δεν πρέπει να αφήσουμε το χρόνο να κυλίσει άπρακτος.
Τελειώνοντας θέλω να αναφέρω ότι στην κηδεία του πατέρα μου στη Λευκωσία προσήλθαν Τουρκοκύπριοι από την Κωνσταντινούπολη, ο Dr Kivanch Diren, από την Κοντέα ο Moustafa Mourat και η οικογένειά του, από την Κερύνεια ο οδοντίατρος Sharper και από τη Λευκωσία ο αδελφός του Kivanch, οι οποίοι κατέθεσαν στεφάνια.»

Photo: Ο Δρ. Λοΐζος με το Mehmet Kemal Demiroz, του οποίου ο πατέρας ήταν αγνοούμενος από το 1964, με άλλους φίλους…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 31st of December 2017, Sunday. This article was published in the YENİDÜZEN newspaper in Turkish on the 11th of December 2017 and the link to that article in Turkish is:
http://www.yeniduzen.com/babam-savvanin-kibrisliturklerle-harika-iliskileri-11646yy.htm

“Missing” found in a well in Livadia with the help of my readers, now returning to their families…

"Missing" found in a well in Livadia with the help of my readers, now returning to their families…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

Thanks to our readers who had shown us and the Cyprus Missing Persons' Committee the exact location of their burial site, two of the three "missing persons" whose remains had been found last year in a well in Livadia, Karpas have been identified through DNA tests by the Cyprus Missing Persons' Committee and they are now returning to their loved ones for burial… There aren't enough words to thank my wonderful readers for their humanitarian, voluntary help in this…
One of those identified through the DNA tests by CMP is Yiasoumis Kavalierou Outtoumbos from Komi Kepir who had been taken from his house and the other person is the priest from Davlos, Papachrisostomos Christophi who was taken from near his house and "disappeared"… And now we wait for the results of the identification process of the third person in the well…
Our readers, throughout the years have helped us to try to identify in which well these "missing persons" had been buried. At least four of my readers had been working with us and I would bring some of them together with the officials of the CMP in order to go and visit the area where the well was… In one instance we had gone to Livadia on the 28th of June 2016 together with the officials of the CMP and my reader and he had told us what he knew about this well…
Finally one of our wonderful readers would help to find a witness who would show me and Xenophon Kallis, The Assistant to the Greek Cypriot member of the CMP and Halil Sayin, an investigator for the Turkish Cypriot Member of the CMP, the exact location of this well on the 18th of August 2016. Immediately after, the CMP excavation team would start digging the spot we had shown and would find the well there and would find the remains of three "missing persons".
On the 26th of September 2016, I had written the story of this well in POLITIS on these pages… I had said:
"A possible burial site in Livadia…
We are on the road again on the 18th of August 2016, Thursday morning…
This time we are going to Karpaz…
We are going together with Xenophon Kallis, the Assistant to the Greek Cypriot Member of the Cyprus Missing Persons' Committee and Halil Sayin, one of the investigators of the Cyprus Missing Persons' Committee.
First we go to pick up our witness and then we go to Livadia (Sazlikeuy as it is called by Turkish Cypriots now) in Karpaz.
A few months ago, on the 28th of June 2016 Tuesday, we had come to Karpaz again.
One of my readers had informed us that he knew of a possible burial site in Livadia months ago and I had arranged for the Assistant of the Turkish Cypriot Member of CMP, Murat Soysal to go and meet him.
He had shown a field where a Greek Cypriot "missing person" had been buried in Livadia…
They had started digging but after some time had stopped so that is why he would call me to ask the reason why.
That is why we had gone to Karpaz on the 28th of June with the officials of the CMP to look at the field…
We had taken a witness and had gone to a field outside Livadia…
Our witness would tell us the story:
One night he was on duty at a military post not far from this field.
This was 1974…
Then some Turkish Cypriots whom he knew had come to his military post and told him, "You will hear some gun shots so don't panic… We are going to send the papaz of Davlos and Andrikko to their village…"
He had in fact heard gun shots after a little while…
On the next day, one of his superiors would tell our witness to take a tractor and go and plough the field outside Livadia…
According to our witness, in a well, they had buried the priest of Davlos and maybe another "missing" Greek Cypriot, Andrikko and had covered the well.
But since they did not want anyone to understand that they had buried some "missing" in that well, they had sent our witness to plough that field so that the mouth of the well would not be visible…
He had taken a tractor and had started ploughing the field but somehow the tractor would stop in the field where the well was and would not start. He would need another tractor to take the tractor out of the field…
"I had felt eerie having heard the gun shots the previous night" he would tell us…
Our witness had shown us this field and had told us about where the well might be…
We had thanked him and left Livadia – we were with Xenophon Kallis and Okan Oktay, the Coordinator of Exhumations of the Cyprus Missing Persons' Committee…
With the help of my dear friend Christina Pavlou Solomi Patsia, I had met the son of the priest of Davlos and had spoken with him…
And then I would ask questions about the priest of Davlos, Papachrisostomos to another reader…
Who was this priest?
Why he was killed in Livadia and not Galatia?
This reader would give me the phone of another witness and I would speak with that witness as well.
According to this new witness, the priest of Davlos, after being taken away from Davlos had never been taken to Galatia… He had been taken to Livadia directly and had been kept in the military building for a few days.
According to my reader, there was no one else with him, he had been alone…
"The person who took him to Livadia was from Galatia… So they knew he was being kept in Galatia I believe… And I guess, they must have been given orders to kill him and that is why they had killed him…"
This new witness that I found with the help of one of my readers knew where the well had been…
So that is why we would go to Livadia again on the 18th of August 2016 in order for this new witness to show us the place of the well in the same field we had shown before…
"They had dug this well in order to find water but did not find any water… They had left it open" he says…
Kallis asks him how deep the well might have been…
"As deep as a shiro can dig" he says… "They did not dig this well manually but with a bulldozer…"
"Because" he says, "they did not find any water in this well, they did not build the mouth of the well, as they would normally do… That is why you need to dig deep in this field in order to find this well – because it has no mouth in the traditional sense, it had not been built with stones… You need to dig as deep as possible in order to find this well… But as I remember" he says, "it was roughly around here… Not near the road, but towards here…"
"Who dug this well?" we ask him…
He gives us a name…
"He was the only one who had a shiro…"
We thank him and leave Livadia… After we drop him off in his house we get back to Nicosia."
So this was what I had written last year and soon after, in October 2016 we would see the results of our efforts with my dear friend Christina Pavlou Solomi Patsia, the finding of the remains of three "missing persons" in that well…
After the identification of Yiasoumis Kavalierou Outtoumbos from Komi Kepir, Christina would help me to find out details about his life – Christina would call his daughter Mrs. Panayiotou and learn the details:
*** Outtoumbos was born in 1916 and was living in Komi Kepir. His wife had died in 1968. They had two daughters and one of them had gone to England in 1971 and had got married there in 1973. So Outtoumbos was living in Komi Kepir with his daughter Panayiotou.
*** After the war in 1974, a team of Turkish Cypriots from Komi Kepir would pass every day from their house and would stop their car and stand outside and speak with Outtoumbos, asking him various questions. But they had never entered his yard or his house until the 2nd of September 1974 when an armed Turkish Cypriot would go inside the house and then get out. Outtoumbos was sitting in the yard with his daughter Panayiotou, with his villager Kyriacos Hadjisotiri and the sister of Outtoumbos, Vassilou.
*** A Turkish Cypriot from Komi Kepir called I. would tell him "You have to come with us to the "casino" (the coffee shop) and they would ask you a few things" and would take him – Outtoumbos was wearing pandoufla on his feet… So this innocent civilian would be taken from his house, would "disappear" and no one would know anything about him from then on…
*** The harassment of the family of Outtoumbos would not stop even after he would disappear and his daughter would start hiding in a neighbour's house while the sister of Outtoumbos, Mrs. Vassilou would live in their house. The Turkish Cypriots who had taken Outtoumbos would come every night and knock on the door, looking for the daughter of Outtoumbos but they would not be able to find her. Because Panayiotou was hiding in the house of their neighbour Prokopis… She had gone there paying great care so that no one would see her, passing from the fields instead of the road…
*** One day the auntie of Panayiotou, Mrs. Vassilou would see the Turkish Cypriot called I. in the street and tell him, "Why are you knocking at our door every night? We are people from the same village… What do you want from us?" These words of Vassilou would have an impact and from then on the knocking at their door would stop.
*** 13 days after the disappearance of Outtoumbos, the same team of Turkish Cypriots would this time go to Prokopis and would take Kyriacos Hadjisotiri from there and he too, would "disappear". Again thank to the same readers of mine, with their great help we would find his burial site in Livadia, in another well, not too far from the well where the remains of Outtoumbos was found. The remains of Kyriacos Hadjisotiri would be identified and returned to his family for burial… I would go to his funeral together with my friend Christina…
*** When they had gone to take Kyriacos Hadjisotiri from Komi Kepir, from the house of Prokopis, Panayiotou who had been hiding in that house would hear their voices and would recognize them from their voices and would continue to hide…
*** After 1974, Mrs. Panayiotou would go to London and settle there… But the Turkish Cypriot from Komi Kepir called I. would continue to search for her even in London and would ask questions about her… So Mrs. Panayiotou would send him a message:
"In Komi Kepir there were Turkish soldiers, so we were afraid… But now we are in London, in a civilised place… And I am afraid of no one – if he comes, tell him I will say a few words to him… He is the one who took my father from our house and made him "disappear"… Let him come and I have words to say to him!" After hearing this clear message, I. would stop looking for her…
Is this story `surprising`? Definitely not since we have enough information that some Turkish Cypriot officials pursued the policy of harassment in order to `fasten` the leaving of the Greek Cypriot population from the Karpaz area despite the `agreements` of the leaders of the two communities right after 1974. The Greek Cypriots of Karpaz area were supposed to stay where they were according to these agreements but throughout the years as I continue my investigations I clearly understand that everything possible was done by the Turkish Cypriot authorities or by men under their own control to try to push the Greek Cypriots of Karpaz to leave the area and to go to the southern part of the island. In this painful and traumatic process, there has even been some killings, not just harassment in order to push them to go away… What the Outtoumbos family lived through is sadly part of this whole `policy` or `process` to `clear` Karpaz of the Greek Cypriot inhabitants of the area…
As for the story of the priest from Davlos, I had interviewed his son Christakis Christofis with the help of Christina and had learned the details of how he had been taken away from his village… In the area of Davlos, some Greek Cypriot soldiers had been hiding and some Turkish Cypriots were suspicious that a priest from Davlos was helping them… So they would go and take Papachrisostomos Christofi and he would "disappear"…
But actually there were three priests in the village – one who had been retired, another younger priest and Papachrisostomos who was NOT the priest of Davlos but he was working at Vogolida and had nothing to do with the hiding soldiers… I believe that they had taken the "wrong" person but even if they had realized they had not let him go… Instead he would be killed and buried in the well in Livadia…
I share the pain of the relatives of Outtoumbos and Papachrisostomos and I will attend their funerals together with my friend Christina… May they rest in peace now… And once again I thank all my readers for helping to find their burial site…

16.12.2017

Photo: This is the photo taken on the 18th of August 2016 when together with a reader, we showed to the officials of the Cyprus Missing Persons' Committee, the exact location of the well where three Greek Cypriot "missing persons" were buried in Livadia... In the photo is Papachrisostomos Christophi and Yiasoumis Kavalierou Outtoumbos whose remains were found in that well upon digging by CMP in the later months...

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 7th of January 2018, Sunday. This article was published in Turkish in the YENİDÜZEN newspaper on the 12th and 13th of December 2017 and the links to the articles in Turkish are:
http://www.yeniduzen.com/sazlikoyde-bir-kuyuya-gomulmuslerdi1-11651yy.htm
http://www.yeniduzen.com/sazlikoyde-bir-kuyuya-gomulmuslerdi2-11657yy.htm

NOTE to my readers: The funeral of Papachrisostomos Christophi will be on the 13th of January 2018 in Strovoulos, Nicosia and the funeral of Yiasoumis Kavalierou Outtoumbos will be on the 20th of January 2018 in Larnaca... May they rest in peace... We await to see who will be identified as the third "missing persons" whose remains were found in this well...

«Αγνοούμενοι» βρέθηκαν σε πηγάδι στα Λειβάδια με τη βοήθεια των αναγνωστών μου, και επιστρέφουν τώρα στις οικογένειες τους…

«Αγνοούμενοι» βρέθηκαν σε πηγάδι στα Λειβάδια με τη βοήθεια των αναγνωστών μου, και επιστρέφουν τώρα στις οικογένειες τους…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Χάρη στους αναγνώστες μας που είχαν δείξει σε μας και την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων την ακριβή θέση του τόπου ταφής τους, δύο από τους τρεις «αγνοούμενους» των οποίων τα οστά βρέθηκαν πέρσι σε ένα πηγάδι στα Λειβάδια στην Καρπασία έχουν ταυτοποιηθεί με εξετάσεις DNA από την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων και τώρα επιστρέφουν στους αγαπημένους τους για ταφή… Δεν υπάρχουν λέξεις για να ευχαριστήσω τους θαυμάσιους αναγνώστες μου για την ανθρωπιστική, εθελοντική τους βοήθεια σε αυτό το θέμα…
Ένας από αυτούς που ταυτοποιήθηκε με τις εξετάσεις DNA από τη ΔΕΑ είναι ο Γιασουμής Καβαλιέρου Ούττουμπος από την Κώμη Κεπήρ τον οποίο είχαν πάρει από το σπίτι του και το άλλο άτομο είναι ο ιερέας του χωριού Δαυλός, ο Παπαχρυσόστομος Χριστοφή που τον είχαν πάρει από σημείο κοντά στο σπίτι του και «εξαφανίστηκαν»… Και τώρα περιμένουμε τα αποτελέσματα της διαδικασίας ταυτοποίησης για το τρίτο άτομο στο πηγάδι…
Οι αναγνώστες μας στη διάρκεια των χρόνων, μας έχουν βοηθήσει να προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε σε ποιο πηγάδι είχαν θαφτεί αυτοί οι «αγνοούμενοι». Τουλάχιστον τέσσερεις από τους αναγνώστες μου εργάζονταν μαζί μας και έφερα κάποιους μαζί με τους λειτουργούς της ΔΕΑ για να πάμε και να επισκεφτούμε την περιοχή όπου βρισκόταν το πηγάδι… Σε μια περίπτωση είχαμε πάει στα Λειβάδια στις 28 Ιουνίου 2016 μαζί με τους λειτουργούς της ΔΕΑ και τον αναγνώστη μου και μας είχε πει αυτά που ήξερε για το πηγάδι αυτό…
Τελικά ένας από τους θαυμάσιους αναγνώστες μας βοήθησε να βρούμε ένα μάρτυρα που στις 18 Αυγούστου 2016 έδειξε σε μένα, τον Ξενοφώντα Καλλή, το Βοηθό του Ελληνοκύπριου Μέλους της ΔΕΑ και τον Halil Sayin, ερευνητή του Τουρκοκύπριου Μέλους της ΔΕΑ, την ακριβή θέση του πηγαδιού αυτού. Αμέσως μετά, η ομάδα εκσκαφών της ΔΕΑ ξεκίνησε εκσκαφές στο σημείο που είχαμε δείξει και βρήκε εκεί το πηγάδι και βρήκε τα οστά τριών «αγνοουμένων».
Στις 26 Σεπτεμβρίου 2016 είχα γράψει την ιστορία του πηγαδιού αυτού σε αυτές τις σελίδες στον ΠΟΛΙΤΗ… Είχα πει:
«Ένας πιθανός τόπος ταφής στα Λειβάδια…
Είμαστε ξανά στον δρόμο το πρωί της Πέμπτης 18 Αυγούστου 2016…
Αυτή τη φορά πάμε στην Καρπασία…
Πάμε μαζί με τον Ξενοφώντα Καλλή, το Βοηθό του Ελληνοκύπριου Μέλους της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων και τον Halil Sayin, ένα από τους ερευνητές της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων.
Πρώτα πάμε για να πάρουμε τον μάρτυρα μας και μετά πάμε στα Λειβάδια (Sazlikeuy όπως ονομάζεται τώρα από τους Τουρκοκύπριους) στην Καρπασία.
Πριν από μερικούς μήνες, την Τρίτη 28 Ιουνίου 2016 είχαμε έρθει και πάλι στην Καρπασία.
Ένας από τους αναγνώστες μας μας είχε πληροφορήσει πριν από μήνες ότι γνώριζε για ένα πιθανό τόπο ταφής στα Λειβάδια και είχα διευθετήσει ώστε ο Βοηθός του Τουρκοκύπριου Μέλους της ΔΕΑ Murat Soysal να πάει να τον συναντήσει.
Είχε δείξει ένα χωράφι στα Λειβάδια όπου είχε θαφτεί ένας Ελληνοκύπριος «αγνοούμενος»…
Είχαν αρχίσει εκσκαφές αλλά μετά από λίγο καιρό σταμάτησαν και έτσι μου τηλεφώνησε για να με ρωτήσει το λόγο.
Γι αυτό στις 28 Ιουνίου είχαμε πάει στην Καρπασία μαζί με τους λειτουργούς της ΔΕΑ για να δούμε το χωράφι…
Είχαμε πάρει ένα μάρτυρα και πήγαμε στο χωράφι έξω από τα Λειβάδια…
Ο μάρτυρας μας μας είπε την ιστορία:
Μια νύκτα ήταν καθήκον σε ένα στρατιωτικό φυλάκιο κοντά στο χωράφι αυτό.
Ήταν το 1974…
Τότε κάποιοι Τουρκοκύπριοι που γνώριζε είχαν έρθει στο φυλάκιο του και του είπαν «Θα ακούσεις κάποιους πυροβολισμούς, έτσι μην πανικοβληθείς… Θα στείλουμε τον ιερέα του Δαυλού και τον Αντρίκκο στο χωριό τους…»
Όντος μετά από λίγο είχε ακούσει πυροβολισμούς…
Την επόμενη μέρα, ένας από τους προϊστάμενους του, είπε στον μάρτυρα μας να πάρει ένα τρακτέρ και να πάει και να οργώσει το χωράφι έξω από τα Λειβάδια…
Σύμφωνα με τον μάρτυρα μας, είχαν θάψει σε ένα πηγάδι τον ιερέα του χωριού Δαυλός και ίσως ακόμα ένα άλλο «αγνοούμενο» Ελληνοκύπριο, τον Αντρίκκο, και σκέπασαν το πηγάδι.
Όμως αφού δεν ήθελαν να καταλάβει κανένας ότι είχαν θάψει κάποιους «αγνοούμενους» σε εκείνο το πηγάδι, έστειλαν τον μάρτυρα μας να οργώσει το χωράφι έτσι ώστε το στόμιο του πηγαδιού να μην είναι ορατό…
Είχε πάρει ένα τρακτέρ και άρχισε να οργώνει το χωράφι αλλά το τρακτέρ σταμάτησε στο χωράφι όπου βρισκόταν το πηγάδι και δεν ξεκινούσε. Χρειάστηκε ένα άλλο τρακτέρ για να βγάλει το πρώτο τρακτέρ από το χωράφι…
«Ένιωθα παράξενα έχοντας ακούσει τους πυροβολισμούς το προηγούμενο βράδυ» μας είπε…
Ο μάρτυρας μας μας είχε δείξει το χωράφι αυτό και μας είχε πει για το που μπορεί να βρίσκεται το πηγάδι…
Τον ευχαριστήσαμε και φύγαμε από τα Λειβάδια – ήμασταν μαζί με τον Ξενοφώντα Καλλή και τον Okan Oktay, τον Συντονιστή των Εκταφών της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων…
Με τη βοήθεια της αγαπητής μου φίλης Χριστίνας Παύλου Σολωμή Πατσιά είχα συναντήσει τον γιο του ιερέα του χωριού Δαυλός και είχα μιλήσει μαζί του…
Και μετά ρώτησα ένα άλλο αναγνώστη για τον ιερέα του χωριού Δαυλός, τον Παπα-Χρυσόστομο…
Ποιος ήταν αυτός ο ιερέας;
Γιατί σκοτώθηκε στα Λειβάδια και όχι στην Γαλάτεια;
Ο αναγνώστης αυτός μου έδωσε το τηλέφωνο ενός άλλου μάρτυρα και μίλησα και με εκείνο το μάρτυρα.
Σύμφωνα με αυτό το νέο μάρτυρα, όταν πήραν το ιερέα του Δαυλού από το Δαυλό ποτέ δεν τον είχαν πάρει στη Γαλάτεια… Τον είχαν πάρει απευθείας στα Λειβάδια και τον κράτησαν στο στρατιωτικό κτίριο για μερικές μέρες.
Σύμφωνα με τον αναγνώστη μου, κανένας άλλος δεν ήταν μαζί του, ήταν μόνος του…
«Το άτομο που τον πήρε στα Λειβάδια ήταν από τη Γαλάτεια… Έτσι πιστεύω ότι ήξεραν ότι κρατείτο στην Γαλάτεια… Και υπολογίζω ότι τους είχαν δώσει διαταγές να τον σκοτώσουν και γι αυτό είναι που τον σκότωσαν…
Αυτός ο νέος μάρτυρας που είχα βρει με την βοήθεια ενός από τους αναγνώστες μου ήξερε που ήταν το πηγάδι…
Έτσι πάμε ξανά στα Λειβάδια στις 18 Αυγούστου 2016, για να μας δείξει αυτός ο νέος μάρτυρας το σημείο του πηγαδιού στο ίδιο χωράφι που είχαμε δείξει στο παρελθόν…
«Είχαν σκάψει το πηγάδι αυτό για να βρουν νερό αλλά δεν βρήκαν νερό… Το είχαν αφήσει ανοικτό» λέει…
Ο Καλλής τον ρωτά πόσο βαθύ μπορεί να ήταν το πηγάδι…
«Όσο βαθύ όσο μπορεί να σκάψει ένας σιήρος (μπουλντόζα)» λέει… «Δεν έσκαψαν το πηγάδι αυτό στο χέρι αλλά με μπουλντόζα…»
«Επειδή,» λέει, «δεν βρήκαν νερό στο πηγάδι αυτό, δεν έκτισαν το στόμιο του πηγαδιού, όπως έκαναν συνήθως… Γι αυτό χρειάζεται να σκάψετε βαθιά στο χωράφι αυτό για να βρείτε το πηγάδι – επειδή δεν είχε στόμιο με την παραδοσιακή έννοια, δεν είχε κτιστεί με πέτρες… Χρειάζεται να σκάψετε όσο βαθιά όσο είναι δυνατόν για να βρείτε το πηγάδι αυτό… Όμως όπως θυμούμαι» λέει «ήταν περίπου εδώ… Όχι κοντά στο δρόμο αλλά προς τα εδώ…»
«Ποιος έσκαψε το πηγάδι;» τον ρωτούμε…
Μας δίνει ένα όνομα…
«Ήταν ο μόνος που είχε σιήρο…»
Τον ευχαριστούμε και φεύγουμε από τα Λειβάδια… Τον αφήνουμε στο σπίτι του και επιστρέφουμε στη Λευκωσία.»
Αυτά ήταν που είχα γράψει πέρσι και σύντομα μετά, τον Οκτώβρη του 2016 είδαμε με την αγαπητή μου φίλη Χριστίνα Παύλου Σολωμή Πατσιά τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας, την ανεύρεση των οστών τριών «αγνοουμένων» σε εκείνο το πηγάδι…
Μετά την ταυτοποίηση του Γιασουμή Καβαλιέρου Ούττουμπου από την Κώμη Κεπήρ, η Χριστίνα με βοήθησε να βρω λεπτομέρειες για τη ζωή του – η Χριστίνα τηλεφώνησε στην κόρη του κυρία Παναγιωτού και έμαθε τις λεπτομέρειες:
*** Ο Ούττουμπος γεννήθηκε το 1916 και ζούσε στην Κώμη Κεπήρ. Η γυναίκα του πέθανε το 1968. Είχαν δύο κόρες και μια από αυτές είχε πάει στην Αγγλία το 1971 και παντρεύτηκε εκεί το 1973. Έτσι ο Ούττουμπος ζούσε στην Κώμη Κεπήρ με την κόρη του Παναγιωτού.
*** Μετά τον πόλεμο το 1974, μια ομάδα Τουρκοκυπρίων από την Κώμη Κεπήρ περνούσε κάθε μέρα από το σπίτι τους και σταματούσε το αυτοκίνητο τους και στέκονταν έξω και μιλούσαν με τον Ούττουμπο, ρωτώντας τον διάφορες ερωτήσεις. Όμως ποτέ δεν μπήκαν στην αυλή του ή στο σπίτι του μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 1974 όταν ένας ένοπλος Τουρκοκύπριος μπήκε μέσα στο σπίτι και μετά βγήκε έξω. Ο Ούττουμπος καθόταν στην αυλή με την κόρη του Παναγιωτού, και το συγχωριανό του Κυριάκο Χατζησωτήρη και την αδελφή του Ούττουμπου Βασιλού.
*** Ένας Τουρκοκύπριος από την Κώμη Κεπήρ που ονομαζόταν Ι. του είπε «Πρέπει να έρθεις μαζί μας στο «καζίνο» (το καφενείο) και θα σε ρωτήσουν κάποια πράγματα» και τον πήραν – ο Ούττουμπος φορούσε παντόφλες στα πόδια του… Έτσι πήραν αυτόν τον αθώο πολίτη από το σπίτι του, «εξαφανίστηκε» και κανένας δεν ήξερε τίποτε για αυτόν από τότε…
*** Η παρενόχληση της οικογένειας του Ούττουμπου δεν σταμάτησε ακόμα και μετά την εξαφάνιση του και η κόρη του άρχισε να κρύβεται στο σπίτι ενός γείτονα, ενώ η αδελφή του Ούττουμπου, η κυρία Βασιλού, ζούσε στο σπίτι τους. Οι Τουρκοκύπριοι που είχαν πάρει τον Ούττουμπο ερχόντουσαν κάθε νύκτα και κτυπούσαν την πόρτα, ψάχνοντας την κόρη του Ούττουμπου αλλά δεν κατάφερναν να την βρουν. Διότι η Παναγιωτού κρυβόταν στο σπίτι του γείτονα τους Προκόπη… Είχε πάει εκεί με μεγάλη προσοχή ώστε να μην τη δει κανένας, περνώντας μέσα από τα χωράφια αντί από το δρόμο…
*** Μια μέρα η θεία της Παναγιωτούς, η κυρία Βασιλού είδε στον δρόμο τον Τουρκοκύπριο I. και του είπε «Γιατί κτυπάς την πόρτα μας κάθε νύκτα; Είμαστε άνθρωποι από το ίδιο χωριό… Τι θέλεις από εμάς;» Τα λόγια αυτά της Βασιλούς επίδρασαν και από τότε το κτύπημα στην πόρτα σταμάτησε.
*** 13 μέρες μετά την εξαφάνιση του Ούττουμπου, η ίδια ομάδα Τουρκοκυπρίων πήγε αυτή τη φορά στο σπίτι του Προκόπη και πήραν από εκεί τον Κυριάκο Χατζησωτήρη και αυτός επίσης «εξαφανίστηκε». Και πάλι, χάρη στους αναγνώστες μου, με την μεγάλη τους βοήθεια βρήκαμε τον τόπο ταφής του στα Λειβάδια, σε ένα άλλο πηγάδι, κοντά στο πηγάδι όπου βρέθηκαν στα οστά του Ούττουμπου. Τα οστά του Κυριάκου Χατζησωτήρη ταυτοποιήθηκαν και επιστράφηκαν στην οικογένεια του για ταφή… Πήγα στην κηδεία του μαζί με τη φίλη μου Χριστίνα…
*** Όταν είχαν πάει να πάρουν τον Κυριάκο Χατζησωτήρη από την Κώμη Κεπήρ, από το σπίτι του Προκόπη, η Παναγιωτού που κρυβόταν σε εκείνο το σπίτι άκουσε τις φωνές τους και τους αναγνώρισε από τη φωνή τους και συνέχισε να κρύβεται…
*** Μετά το 1974, η κυρία Παναγιωτού πήγε στο Λονδίνο και εγκαταστάθηκε εκεί… Όμως ο Τουρκοκύπριος από την Κώμη Κεπήρ που ονομαζόταν I. συνέχισε να ψάχνει για αυτή ακόμα και στο Λονδίνο και ρωτούσε ερωτήσεις για αυτή… Έτσι η κυρία Παναγιωτού του έστειλε ένα μήνυμα:
«Στην Κώμη Κεπήρ, υπήρχαν Τούρκοι στρατιώτες, έτσι φοβόμασταν… Όμως τώρα είμαστε στο Λονδίνο, σε ένα πολιτισμένο τόπο… Και δεν φοβάμαι κανένα – αν έρθει, πες του ότι θα του πω κάποια λόγια… Είναι αυτός που πήρε τον πατέρα μου από το σπίτι μας και τον έκανε να «εξαφανιστεί»… Ας έρθει και έχω λόγια να του πω!» Αφού άκουσε αυτό το ξεκάθαρο μήνυμα ο I. σταμάτησε να την ψάχνει…
Μας «εκπλήσσει» αυτή η ιστορία; Σίγουρα όχι, εφόσον έχουμε αρκετές πληροφορίες ότι κάποιοι Τουρκοκύπριοι λειτουργοί ακολουθούσαν την πολιτική της παρενόχλησης για να «επισπεύσουν» την αποχώρηση του Ελληνοκυπριακού πληθυσμού από την περιοχή Καρπασίας, παρόλες τις «συμφωνίες» των ηγετών των δύο κοινοτήτων αμέσως μετά το 1974. Σύμφωνα με αυτές τις συμφωνίες οι Ελληνοκύπριοι της περιοχής Καρπασίας θα έπρεπε να παρέμεναν εκεί που βρίσκονταν, αλλά σε όλα τα χρόνια που συνεχίζω τις έρευνες μου κατανοώ ξεκάθαρα ότι οι Τουρκοκυπριακές αρχές ή άντρες που δρούσαν από μόνοι τους, προσπαθούσαν να πιέσουν τους Ελληνοκύπριους της Καρπασίας να εγκαταλείψουν την περιοχή και να πάνε στο νότιο μέρος του νησιού. Σε αυτή την επώδυνη και τραυματική διαδικασία, υπήρξαν ακόμα και κάποιες δολοφονίες, όχι μόνο η παρενόχληση, για να τους πιέσουν να φύγουν… Αυτά που βίωσε η οικογένεια του Ούττουμπου είναι δυστυχώς μέρος αυτής όλης της «πολιτικής» ή «διαδικασίας» για να «καθαρίσει» η Καρπασία από τους Ελληνοκύπριους κατοίκους της περιοχής…
Όσο για την ιστορία του ιερέα από το Δαυλό, είχα πάρει συνέντευξη από το γιο του Χριστάκη Χριστοφή με τη βοήθεια της Χριστίνας και είχα μάθει τις λεπτομέρειες της απαγωγής του από το χωριό του… Στην περιοχή του Δαυλού, κρύβονταν κάποιοι Ελληνοκύπριοι στρατιώτες και κάποιοι Τουρκοκύπριοι υποπτεύονταν ότι τους βοηθούσε ένας ιερέας από το Δαυλό… Έτσι πήγαν και πήραν τον Παπα-Χρυσόστομο Χριστοφή και «εξαφανίστηκε»…
Όμως στην πραγματικότητα υπήρχαν τρεις ιερείς στο χωριό – ένας που είχε αφυπηρετήσει, ένας άλλος νεαρότερος και ο Παπα-Χρυσόστομος που ΔΕΝ ήταν ο ιερέας του Δαυλού αλλά εργαζόταν στη Βοκολίδα και δεν είχε τίποτε να κάνει με τους στρατιώτες που κρύβονταν… Πιστεύω ότι είχαν πάρει το «λάθος» άτομο, αλλά ακόμα και αν το είχαν συνειδητοποιήσει δεν τον άφησαν να φύγει… Αντ' αυτού τον σκότωσαν και τον έθαψαν στο πηγάδι στα Λειβάδια…
Μοιράζομαι τον πόνο των συγγενών του Ούττουμπου και του Παπα-Χρυσόστομου και θα παραστώ στις κηδείες τους μαζί με τη φίλη μου Χριστίνα… Ας αναπαυθούν εν ειρήνη τώρα… Και για ακόμα μια φορά ευχαριστώ όλους του αναγνώστες μου που βοήθησαν να βρεθεί ο τόπος ταφής τους…


Photo: This is the photo taken on the 18th of August 2016 when together with a reader, we showed to the officials of the Cyprus Missing Persons' Committee, the exact location of the well where three Greek Cypriot "missing persons" were buried in Livadia... In the photo is Papachrisostomos Christophi and Yiasoumis Kavalierou Outtoumbos whose remains were found in that well upon digging by CMP in the later months...


(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 7th of January 2018, Sunday. This article was published in Turkish in the YENİDÜZEN newspaper on the 12th and 13th of December 2017 and the links to the articles in Turkish are:
http://www.yeniduzen.com/sazlikoyde-bir-kuyuya-gomulmuslerdi1-11651yy.htm
http://www.yeniduzen.com/sazlikoyde-bir-kuyuya-gomulmuslerdi2-11657yy.htm

NOTE to my readers: The funeral of Papachrisostomos Christophi will be on the 13th of January 2018 in Strovoulos, Nicosia and the funeral of Yiasoumis Kavalierou Outtoumbos will be on the 20th of January 2018 in Larnaca... May they rest in peace... We await to see who will be identified as the third "missing persons" whose remains were found in this well...