Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Ο Constantinos (Κώστας) Emmanuelle από την Αυστραλία, που έχει δημιουργήσει την ιστοσελίδα «Tales of Cyprus» (Ιστορίες της Κύπρου), πριν από λίγες μέρες δημοσίευσε την ιστορία της ζωής του Τουρκοκύπριου καλλιτέχνη Ismet Guney που δημιούργησε τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας…
Ευχαριστώ τον Constantinos Emmanuelle για αυτό…
Γράφει:
«Σήμερα θα ήθελα να σας παρουσιάσω άλλο ένα από τους Κύπριους ήρωες μου. Το όνομα του είναι Ismet Guney. Κάποιοι από εσάς μπορεί να τον ξέρετε ως τον άνθρωπο που σχεδίασε την όμορφη μας Κυπριακή σημαία. Όπως και πολλοί άλλοι «αφανείς» ήρωες μου (Mehmet Aziz, Frank Newham, Necmi Bodamyalizade, κ.α.) υπάρχουν πολύ λίγα πράγματα γραμμένα για το Ismet Guney, ιδιαίτερα σε οποιεσδήποτε ελληνικές ή αγγλικές εκδόσεις. Είναι γι αυτό, με το δικό μου μικρό τρόπο, που αποφάσισα να παρουσιάσω και να προωθήσω την ιστορία της ζωής του εδώ στο Tales of Cyprus. Αποφάσισα επίσης να δημιουργήσω το δικό μου πορτραίτο αυτού του μεγάλου Κύπριου καλλιτέχνη που ελπίζω μια μέρα να συμπεριλάβω στη σειρά από αφίσες που αφιερώνω στους «αφανείς» ήρωες της Κύπρο.
Σε κάθε περίπτωση ελπίζω να απολαύσετε αυτό το σύντομο αφιέρωμα στον Ismet Guney.
Ο Ismet Vehit Guney γεννήθηκε στη Λεμεσό στις 15 Ιουλίου 1923. Ο πατέρας του Vehit Yusuf ήταν λειτουργός στο δήμο Λεμεσού και η μητέρα του Yegane ήταν οικοκυρά. Ο Ismet ήταν ο μεγαλύτερος από τρία παιδιά. Είχε μια αδελφή που ονομαζόταν Zehra και ένα αδελφό που ονομαζόταν Ahmet.
Η πρώτη εμπειρία του Guney με τη ζωγραφική έγινε στο δημοτικό σχολείο. Θυμάται πως ο δάσκαλος του τοποθετούσε ένα βάζο με λουλούδια πάνω σε ένα τραπέζι και ζητούσε από τους μαθητές να το σχεδιάσουν. Οι γονείς του δεν χαίρονταν ιδιαίτερα για το ενδιαφέρον του γιου τους για την τέχνη και προσπαθούσαν να περιορίσουν τον ενθουσιασμό του. Ο Guney κάποτε έγραψε σε ένα απομνημόνευμα ότι η μητέρα του πάντοτε ήταν αναστατωμένη αν ήθελε να ζωγραφίσει στο σπίτι λόγω της ακαταστασίας που μπορούσε να κάνει. Όταν όμως ο Guney κατάφερε να διαμορφώσει μια καριέρα ως καλλιτέχνης, οι γονείς του ήταν περήφανοι και πιο δεκτικοί.
Ως νεαρό αγόρι, ο Guney θυμάται ένα Τούρκο άντρα να έρχεται από την Αίγυπτο για να ανοίξει ένα κατάστημα επιγραφών στη γειτονιά του στη Λεμεσό. Ο Guney πήγαινε συχνά και παρακολουθούσε τον δημιουργό των επιγραφών, ο οποίος στον ελεύθερο του χρόνο ζωγράφιζε τοπία χρησιμοποιώντας λαδομπογιά. «Δεν υπήρχε κανένας άλλος γύρω μου που να ζωγράφιζε έτσι» θυμάται ο Guney. «Η τέχνη εκείνη την εποχή στην Κύπρο ήταν λίγο πολύ ανύπαρκτη.»
Χάρη στις επιρροές στο σχολείο και από ανθρώπους όπως τον Τούρκο δημιουργό επιγραφών, ο Guney ξεκίνησε να πειραματίζεται με τις μπογιές και σε κάποιο βαθμό η πρώτη του δουλειά απεικόνιζε μια ενισχυμένη δημιουργική αίσθηση χρώματος και σύνθεσης.
Το 1935 ο Guney ξεκίνησε να φοιτά στο γυμνάσιο στη Λευκωσία. Αγόρασε ένα τετράδιο και ξεκίνησε για πρώτη φορά να χρησιμοποιεί μολύβι από κάρβουνο και περνούσε το χρόνο του μεταξύ των μαθημάτων του ζωγραφίζοντας εικόνες αστέρων του κινηματογράφου και διάσημων ανθρώπων, όπως τον Mustafa Kemal Ataturk, βασισμένος σε φωτογραφίες που έβλεπε σε περιοδικά ή αφίσες. Με την ενθάρρυνση του δασκάλου του Kadi Burhan, ξεκίνησε να πειραματίζεται με νερομπογιές και λαδομπογιές.
Το 1940, μετά το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ismet Guney εντάχθηκε στο Κυπριακό Σώμα Εθελοντών για το Βρετανικό Στρατό (CVR). Προφανώς ήταν ο δάσκαλος της αγγλικής γλώσσας στο γυμνάσιο Faik Muftuzade που τον ενθάρρυνε να ενταχθεί στο CVR. Με λίγες δουλειές διαθέσιμες στην Κύπρο για απόφοιτους γυμνασίου, ο δεκαεπτάχρονος Guney εντάχθηκε στο στρατό και έγινε λοχίας σχεδόν αμέσως (λόγω της εκπαίδευσης του) όπου κέρδιζε ένα καλό μισθό. Ο Guney υπηρέτησε στην Παλαιστίνη όπου παρακολούθησε στην Στρατιωτική Ακαδημία στην Χάιφα. Απίστευτο, αλλά κατάφερε να σπουδάσει τέχνη στην ακαδημία.
Όταν τελείωσε ο πόλεμος το 1945, ο Guney απολύθηκε από το στρατό και επέστρεψε στη Λεμεσό όπου συνέχισε να ζωγραφίζει και να σχεδιάζει. Ήταν τότε 22 χρονών.
Το 1946 ο Guney έγινε ο πρώτος Τουρκοκύπριος καλλιτέχνης στην Κύπρο που είχε ατομική έκθεση τέχνης. Η έκθεση έγινε στο Βρετανικό Προξενείο στη Λεμεσό. Ένα χρόνο αργότερα έκανε άλλη μια έκθεση στο Βρετανικό Ινστιτούτο στη Λευκωσία όπου εργαζόταν ως μαθητευόμενος δάσκαλος τέχνης.
Μετά την επιτυχία της πρώτης του έκθεσης, ζητήθηκε από τον Guney να παραδώσει μαθήματα σε αριθμό ιδιωτών ανερχομένων καλλιτεχνών, συμπεριλαμβανομένης μιας Ελληνοκύπριας γυναίκας που ονομαζόταν Αντρούλα και η οποία έγινε πολύ επιδέξια υπό τη διδασκαλία του. Οι δύο καλλιτέχνες εργάζονταν δίπλα-δίπλα για κάποιο διάστημα δημιουργώντας πίνακες για πώληση. Ο Guney κάποτε δήλωσε ότι τα έργα του άρεσαν κυρίως σε Ελληνοκύπριες γυναίκες και τα αγόραζαν.
Ο Guney είχε μια δεύτερη ατομική έκθεση το 1949 στην αίθουσα εκθέσεων του Γυμνασίου Victoria (στη Λευκωσία). Πολλοί άνθρωποι ένιωσαν ότι η τέχνη του Guney ήταν μια θετική συμβολή στην πολιτιστική ζωή της Τουρκοκυπριακής κοινωνίας, ιδιαίτερα στις κοπέλες μαθήτριες παρόλο που πολλά κορίτσια συχνά γύριζαν το κεφάλι τους με αμηχανία μπροστά από ένα γυμνό πίνακα ζωγραφικής.
Η τρίτη έκθεση του Guney πραγματοποιήθηκε στο διάσημο ξενοδοχείο Ledra Palace Hotel, πάλι στη Λευκωσία.
Το 1946 ο Guney φοίτησε στο Κολλέγιο Εκπαίδευσης Δασκάλων στη Μόρφου. Αυτό ήταν το μόνο εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Κύπρο που δεχόταν φοιτητές και από τις δύο κοινότητες. Η διδασκαλία γινόταν κυρίως στα αγγλικά. Όταν ο Guney αποφοίτησε δύο χρόνια αργότερα, το 1948, ξεκίνησε να διδάσκει τέχνη (και ιστορία της τέχνης) στο Τουρκικό Λύκειο Αγοριών στη Λευκωσία. Ο διευθυντής του σχολείο επέτρεψε στον Guney να μετατρέψει ένα μεγάλο δωμάτιο στο σχολείο σε στούντιο τέχνης όπου μπορούσε να διδάσκει σχέδιο και ζωγραφική. Ο Guney δίδασκε στο σχολείο αυτό για 29 χρόνια από το 1948 μέχρι το 1977.
Ο Guney παντρεύτηκε την Tomris το 1951. Προφανώς την είδε μια μέρα να περπατά στο δρόμο στη Λευκωσία, φορώντας ένα πράσινο φόρεμα και αμέσως ένιωσε έλξη προς αυτήν. Η Tomris ήταν δασκάλα σε δημοτικό σχολείο και έπαιζε βιολί και ήταν από τη Λευκωσία. Ένα χρόνο αργότερα, το 1952, γεννήθηκε η κόρη τους Nilgun. Δώδεκα χρόνια μετά γεννήθηκε η δεύτερη τους κόρη Fatma.
Το 1956 ο Guney επισκέφτηκε την Τουρκία όπου συνάντησε το διάσημο καλλιτέχνη Ibrahim Challi. Μπορούμε να πούμε ότι ο Challi είχε βαθιά επίδραση πάνω στον Κύπριο καλλιτέχνη. Πολλοί ειδικοί θεωρούν τον Challi ως ένα πραγματικό δάσκαλο της Τουρκικής τέχνης του εικοστού αιώνα και πολλοί σημαντικοί ζωγράφοι εκπαιδεύτηκαν στο εργαστήριο του.
«Ήμασταν σαν πατέρας και γιος» είπε κάποτε ο Guney σε μια συνέντευξη. «Με φώναζε γιο του και τον φώναζα «μαέστρο». Θυμούμαι ότι είχε πολλούς πίνακες στο εργαστήριο του. Μια μέρα επέλεξε έξι από τους πίνακες του και μου τους δώρισε. Συμπεριφέρθηκε με αυτό τον τρόπο για να μου δείξει πόσο εκτιμούσε τη φιλία μου.»
Σε μια άλλη περίσταση ο Guney θυμάται να θαυμάζει ένα γυμνό πίνακα που ζωγράφισε ο Challi στο εργαστήριο του. Ο Τούρκος δάσκαλος όταν είδε τον μαθητή του από την Κύπρο να θαυμάζει το έργο του αμέσως έφτιαξε ένα ακριβές αντίγραφο και του το δώρισε.
Όποτε ζωγράφιζε ο Guney μαζί με τον Challi προσπαθούσε να μην υιοθετεί τις τεχνικές του δασκάλου του, αλλά να αναπτύξει το δικό του δημιουργικό στυλ. Παρόλο που ο Guney συχνά θεωρείται ως ιμπρεσιονιστής, ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του ως ζωγράφο του ρομαντισμού, εμπνευσμένο από καλλιτέχνες όπως τους Corot, Delacroix, Constable και Turner.
O Ibrahim Challi σίγουρα πήρε τον Guney υπό την προστασία του. Τον εξέθεσε στον πλούσιο πολιτισμό της τέχνης και της ζωγραφικής που υπήρχε εκείνη την εποχή στην Τουρκία. Ο Guney έγινε μέλος του Συνδέσμου Τούρκων Ζωγράφων και Καλλιτεχνών. Συμμετείχε στην 57η επετειακή έκθεση Αγαλμάτων και Πινάκων Ζωγραφικής όπου προσκλήθηκε να εκθέσει ένα από τα δικά του έργα τέχνης. Ο Challi σύστησε τον Guney σε κάποιους από τους καλλιτέχνες φίλους του όπως τους Hikmet Onat, Feyhuman Duran, Berdi Rahmi και Zeki Faik.
Ο Guney συνέχιζε να επισκέπτεται και να εργάζεται δίπλα από τον Ibrahim Challi κάθε καλοκαίρι μέχρι το θάνατο του Μαέστρου το 1960.
Τη δεκαετία του '50 ο Guney δημιούργησε μια Λέσχη Τέχνης στο κτίριο που σήμερα είναι το Τουρκικό Κολλέγιο Bayraktar Maarif. Η λέσχη δημιουργήθηκε από αναγκαιότητα και απόλυτη απογοήτευση όταν ο Guney συνειδητοποίησε ότι υπήρχαν ελάχιστοι τόποι στην Κύπρο όπου επίδοξοι καλλιτέχνες μπορούσαν να πάνε και να μάθουν πως να ζωγραφίζουν και να εξασκούν την τέχνη τους. Προφανώς η λέσχη έγινε δημοφιλής με φοιτητές από ολόκληρη την Κύπρο που διδάσκονταν ζωγραφική με λαδομπογιές από τον ίδιο τον Guney.
Το 1960 ο Guney είδε μια διαφήμιση στην τοπική εφημερίδα που καλούσε καλλιτέχνες να υποβάλουν τα σχέδια τους για μια νέα σημαία για την Κυπριακή Δημοκρατία (μετά την πρόσφατα αποκτηθείσα ανεξαρτησία του νησιού). Οι κανονισμοί του διαγωνισμού έλεγαν ότι στη σημαία ΔΕΝ πρέπει να περιλαμβάνεται το κόκκινο ή το μπλε χρώμα (τα χρώματα των σημαιών της Τουρκίας και της Ελλάδα), και ούτε να απεικονίζεται σταυρός ή ημισέληνος. Ο Guney αποφάσισε να λάβει μέρος στο διαγωνισμό.
Από τις πεντακόσιες συμμετοχές, το σχέδιο της σημαίας του Guney επιλέχθηκε ως νικητής από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Μακάριο ΙΙΙ και τον Αντιπρόεδρο Fazil Kuchuk. Προφανώς ο Μακάριος είχε ζητήσει από τον Guney να εξηγήσει το σχέδιο του με το χάρτη της Κύπρου και τους δύο κλάδους ελιάς. Ο Guney εξήγησε ότι το χρώμα του χάρτη απεικονίζει τον χαλκό που υπήρχε στο νησί και έδινε το όνομα του στην Κύπρο. Οι δύο κλάδοι ελιάς αντιπροσωπεύουν την Τουρκοκυπριακή και την Ελληνοκυπριακή κοινότητα που ζουν μαζί ειρηνικά. Το άσπρο φόντο της σημαίας επίσης αντιπροσωπεύει την κάθαρση όλων των προβλημάτων με την δημιουργία της Δημοκρατίας. Ο Guney έλαβε πενήντα λίρες και μια συγχαρητήρια επιστολή από τον Μακάριο που έλεγε ότι κέρδιζε το διαγωνισμό σχεδιασμού της σημαίας. Χάρη στον Guney, η Κύπρος έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που απεικονίζει χάρτη στη σημαία της.
Ο Μακάριος ανέθεσε στον Guney να σχεδιάσει επίσης το σήμα του Θυρεού για τη νέα Δημοκρατία όπως επίσης και ένα σετ αναμνηστικών γραμματοσήμων και ένα νέο χαρτονόμισμα λίρας. Δυστυχώς ο Guney δεν πληρώθηκε για αυτή τη δουλειά. Σύμφωνα με κάποια μέλη του Τουρκοκυπριακού τύπου, είχε υποσχεθεί στον Guney 20 λίρες ετησίως για το υπόλοιπο της ζωής του επειδή σχεδίασε την Κυπριακή σημαία. Και αυτό επίσης δεν συνέβηκε.
Το 1967 ο Guney έλαβε υποτροφία για να σπουδάσει στο διάσημο Queen's University Stranmillis College στο Μπέλφαστ. Ενώ ήταν στην Ιρλανδία, είχε την ευκαιρία να επισκεφτεί πολλές γκαλερί κα μουσεία γεγονός που σίγουρα βοήθησε στην διεύρυνση της ήδη εντυπωσιακής γνώσης της τέχνης και ιστορίας της τέχνης.
Ο Guney είχε και άλλα δημιουργικά ταλέντα πέρα από το σχεδιασμό, το σχέδιο και τη ζωγραφική. Δημιουργούσε καρικατούρες για τις τοπικές εφημερίδες και έγραφε ποιήματα και διηγήματα. Ανέπτυξε έντονο ενδιαφέρον για τη φωτογραφία και έφτιαξε ένα μικρό σκοτεινό θάλαμο στο πίσω μέρος του σπιτιού του. Δίδαξε τον εαυτό του μεταξοτυπία και επίσης εργάστηκε για λίγο στη διαφήμιση. Αργότερα στη ζωή του, εργάστηκε για τυπογραφείο κάνοντας διαχωρισμό χρωμάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο Guney δίδασκε τον εαυτό του πολλές ικανότητες και διακρινόταν σε όλες.
Ο Ismet Guney πέθανε από καρκίνο στις 23 Ιουνίου 2009. Ήταν 85 χρονών.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Θα ήθελα να εκφράσω τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μου και ευγνωμοσύνη μου στη Nilgun Guney για τη βοήθεια και στήριξη της στη συγγραφή αυτού του σύντομου αφιερώματος στον πατέρα της.
Αν κάποιος γνωρίζει κάτι άλλο για τον Ismet Guney ή ήταν ένας από τους μαθητές τους, σας παρακαλώ, σας παρακαλώ, προσθέστε τα σχόλια στα σε αυτή τη δημοσίευση. Μπορείτε επίσης να μου στείλετε email: conemmanuelle@talesofcyprus.com
Πολλές ευχαριστίες,
Constantinos (Κώστας) Emmanuelle
TALES OF CYPRUS
www.talesofcyprus.com »
Photo: Η αφίσα που δημιούργησε ο Κωστας Emmanuelle στη μνήμη του Ismet Guney...
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 27th of August 2017, Sunday.
No comments:
Post a Comment