Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Ο Constantinos Emmanuelle, που δημιούργησε το «Tales of Cyprus» (Ιστορίες της Κύπρου) στο διαδίκτυο, έχει συντάξει ιστορίες από τους καλούς μας φίλους Huseyin Halil και Χρυστάλα Αυγουστή που γυρίζουν του νησί και μαζεύουν ιστορίες από το παρελθόν μας για το υπέροχο τους πρόγραμμα το ΡΙΚ2 «Κάτω από τον ίδιο ουρανό»… Ο Constantinos Emmanuelle λέει:
«Τα ακόλουθα προέρχονται από την απομαγνητοσκόπηση των βιντεογραφημένων συνεντεύξεων που διενέργησε ο φίλος μου Huseyin Halil για το ΡΙΚ2. Ο Huseyin και το κινηματογραφικό του συνεργείο ταξίδεψαν σε όλο το νησί και έπαιρναν συνεντεύξεις από ηλικιωμένους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους έτσι ώστε να μάθουν πως οι δύο κοινότητες συνυπήρχαν πριν το 1950. Είμαι ευγνώμων που μου δόθηκε η άδεια να μεταφράσω στα αγγλικά κάποιες από αυτές τις συνεντεύξεις για το Tales of Cyprus.
Περιττό να πω ότι δεν εκπλήσσομαι όταν ακούω τις ειλικρινείς ομολογίες αυτών των ηλικιωμένων Κυπρίων που θυμούνται μια εποχή ευδαιμονίας και ενότητας. Η μια κοινή και ηχηρή «αλήθεια» που αποκαλύπτεται από το κάθε άτομο ήταν ότι υπήρχε κάποιος καιρός στην Κύπρο που οι Μουσουλμάνοι και οι Χριστιανοί συνυπήρχαν χωρίς κακία, προκατάληψη ή διάκριση. «Ήμασταν σαν αδέλφια» είναι μια επαναλαμβανόμενη δήλωση.
Εν πάση περιπτώσει, αρκετά από εμένα – θα σας αφήσω να διαβάσετε μόνοι σας αυτές τις ζωντανές αναμνήσεις.
(Παρακαλώ σημειώστε: Η λέξη Τούρκος ή Τουρκικό σε αυτά τα κείμενα αναφέρεται σε Κύπριους που είναι Μουσουλμάνοι).
ΛΟΥΚΑΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ από το χωριό Δρομολαξιά στη Λάρνακα.
Η ποδοσφαιρική μου ομάδα είχε μερικούς σπουδαίους παίκτες. Είχαμε τους Nazim Ali, Huseyin Alaman, Zekai και Mustafa. Παίζαμε μαζί ενωμένοι ως μια μεγάλη ευτυχισμένη ομάδα. Δεν υπήρχαν θέματα. Ο φίλος μου Nazim Ali έπαιξε κάποτε σε ένα ελληνικό θεατρικό έργο και ήταν τόσο αφοσιωμένος στο ρόλο του που κατάφερε να μάθει τα λόγια του και τα έλεγε σε τέλεια Ελληνικά. Αγαπούσαν τις παραδόσεις μας και αγαπούσαμε τις δικές τους. Ήμασταν οι ίδιοι.
Ο πατέρας μου συνήθιζε να μου λέγει ότι τον παλιό καιρό υπήρχε ένα καφενείο που ανήκε στο Hala Sultan Tekke και είχαν καφέ, ζάχαρη και μια φωτιά με κάρβουνα που ήταν πάντοτε αναμμένη. Οι ιδιοκτήτες του καφενείου επέτρεπαν στους Χριστιανούς να έρθουν οποιαδήποτε ώρα και να χρησιμοποιήσουν τη φωτιά για να φτιάξουν τον καφέ τους χωρίς καμιά διάκριση. Υπήρχε τότε τέτοια ανοικτή φιλοξενία.
ΝΙΝΑ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ από το χωριό Δρομολαξιά στη Λάρνακα.
Γεννήθηκα στον Τούρκικο μαχαλά. Μεγάλωσα ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους μέχρι την ηλικία των 20 χρόνων. Περνούσαμε τόσο καλά, εννοώ εξαιρετικά καλά. Δεν σκεφτόμουν να πάω και να παίξω με τους Ελληνοκύπριους στο χωριό. Όλη μέρα ήμουν με τις Τουρκοπούλες: παίζαμε, τρέχαμε. Ήταν χαρούμενος καιρός για μένα. Τι να σου πω; Ποτέ δεν ήμασταν χωριστά. Τις θυμούμαι όλες ακόμα και σήμερα. Ήταν η Hatice, η Neriman, η Havva. Ήμασταν όλη μέρα μαζί – όλη μέρα.
Θυμούμαι που πήγαινα στους γάμους τους. Καθόμασταν όλοι μαζί σε ένα μεγάλο δωμάτιο – όλες γυναίκες και ο βιολιστής έπαιζε κομμάτια. Ο βιολιστής ήταν τυφλός. Δεν του επιτρεπόταν να δει τις γυναίκες. Ήταν ένα δωμάτιο γεμάτο γυναίκες και η νύφη ήταν εκεί ντυμένη και όμορφη. Υπήρχαν γυναίκες που έβαφαν τη νύφη με χέννα. Μέναμε σε εκείνο το δωμάτιο για τρεις μέρες. Κάθε νύκτα η νύφη φορούσε διαφορετικό φόρεμα. Την πρώτη νύκτα το φόρεμα της ήταν τριανταφυλλί χρώμα, τη δεύτερη μπλε και την τελευταία νύκτα το φόρεμα της ήταν άσπρο. Οι άντρες ήταν ξεχωριστά από τις γυναίκες. Γιόρταζαν όλοι στο καφενείο με τα μπρούντζινα μουσικά τους όργανα και τα τύμπανα τους.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΟΛΩΜΗ από το χωριό Κώμη Κεπήρ στην Αμμόχωστο.
Από τον καιρό που ήμασταν μωρά παίζαμε μαζί με τα μικρά Τουρκόπουλα στο χωριό. Η φίλη μου ήταν η Serife. Ο πατέρας μου δούλευε με τον Ibrahim και ήταν σαν αδέλφια. Ποτέ δεν είχαμε πρόβλημα. Ποτέ, ποτέ δεν είχαμε κακά αισθήματα προς τους Τούρκους γείτονες μας.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΚΛΟΣ από το χωριό Ίνια στην Πάφο.
Τέλειωσα το δημοτικό σχολείο στο χωριό μου την Ίνια το 1945. Η μητέρα μου που ήταν χήρα μεγάλωσε επτά παιδιά και δεν είχε την οικονομική άνεση να με στείλει στο Γυμνάσιο στο Κτήμα. Η μοίρα μου ήταν να γίνω βοσκός. Ο παππούς μου Χαράλαμπος όμως, (ο Θεός να τον ευλογεί) με λυπήθηκε και κανόνισε να με στείλει σε ένα Τουρκικό σχολείο στις Αρόδες. Έτσι, ξυπόλυτος με το γάιδαρο μου ταξιδέψαμε μαζί στις Αρόδες όπου συναντήσαμε το δάσκαλο Mustapha. Ο δάσκαλος με δέχτηκε στην τάξη του χωρίς δισταγμό. Με έβαλε να καθίσω μπροστά στην τάξη δίπλα από ένα αγόρι που ονομαζόταν Ahmet. Εκείνο τον καιρό δεν επιτρεπόταν η διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας στα Τουρκικά σχολεία, αλλά παρ' όλα αυτά ο δάσκαλος μετάφραζε το μάθημα στα Ελληνικά μόνο για μένα. Σιγά σιγά μπορούσα να μιλώ Τουρκικά και έτσι συμπλήρωσα όλα τα μαθήματα μου με ψηλή βαθμολογία. Οι συμμαθητές μου με δέχτηκαν από την αρχή και με αγαπούσαν όπως τους αγαπούσα και εγώ.
ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ από το χωριό Πεντάκωμο στη Λεμεσό.
Ζούσαμε πραγματικά πολύ καλά μαζί. Δεν είχαμε καθόλου προβλήματα. Αν κάποιος επισκεπτόταν το χωριό δεν μπορούσε να ξεχωρίσει ποιος ήταν Τούρκος και ποιος Έλληνας. Σου λέω, φαινόμασταν και συμπεριφερόμασταν το ίδιο. Μιλούσαν τη γλώσσα μας όπως εμείς, ακριβώς το ίδιο. Δεν υπήρχε διαφορά. Ήμασταν σαν αδέλφια.
ΚΩΣΤΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΗ από το χωριό Πεντάκωμο στη Λεμεσό.
Πάντοτε ήμασταν μαζί. Ποτέ κανένας δεν διέκρινε αν ήσουν Χριστιανός ή Μουσουλμάνος. Πίναμε μαζί, γιορτάζαμε μαζί, πηγαίναμε ο ένας στους γάμους του άλλου, στα καφενεία ο ένας του άλλου μαζί και παίζαμε χαρτιά μαζί. Ήμασταν σαν αδέλφια.
ΣΤΕΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ από το χωριό Πεντάκωμο στη Λεμεσό.
Είχα πολλούς Μουσουλμάνους φίλους. Ήταν ο Kemal, ο Turan, ο Beyzade και ο Hasancik. Με το μικρο Hasancik παίζαμε πάλη για να διασκεδάζουν οι μεγαλύτεροι. Καθόμασταν όλοι μαζί σε μεγάλες τρύπες στο έδαφος, τρώγαμε μαζί, μιλούσαμε και ακόμα κοιμόμασταν μαζί στις μεγάλες τρύπες με τα κοπάδια μας κοντά.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΤΣΑΛΟΥ από το χωριό Περιστερώνα στην Πάφο.
Δεν ήμασταν διαφορετικοί. Όταν οι Τουρκάλες είχαν γάλα μου έφερναν φρέσκα αναρή. Όταν είχαν καρπούζια, μας έδιναν λίγα. Περνούσαμε πολύ καλά μαζί. Όταν η γειτόνισσα ζύμωνε ψωμί, μου φώναζε στο σπίτι της για να φάμε μαζί. Ήμασταν το ίδιο. Μοιραζόμασταν τόσα πολλά μαζί. Τη νύκτα, αν περπατούσα με άλλα κορίτσια σε ένα στενό μονοπάτι, οι Τούρκοι άντρες παραμέριζαν στον τοίχο και μας άφηναν αρκετό χώρο για να περπατήσουμε χωρίς δυσκολία. Όχι, φίλε μου, περνούσαμε πολύ καλά μαζί. Δεν γνώρισα κανένα τότε που είχε πρόβλημα με τους Τούρκους.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ από το χωριό Περιστερώνα στην Πάφο.
Ο πατέρας μου έκτιζε σπίτια για τους Τούρκους στο χωριό. Εκείνο τον καιρό δεν υπήρχαν λεφτά και αγωνιζόταν για να αγοράσει εξοπλισμό και υλικά. Ένας Τούρκος φίλος με το όνομα Mumtaz δάνεισε στον πατέρα μου 200 λίρες για να αγοράσει ένα μηχάνημα που χρειαζόταν. Με την απίστευτη γενναιοδωρία του Τούρκου, ο πατέρας μου κατάφερε να συνεχίσει να κτίζει τα σπίτια του. Διακόσιες λίρες ήταν πολλά λεφτά τότε. Ο πατέρας μου θα χρειαζόταν να πουλήσει γη ή να χρεωθεί για να πάρει τέτοια χρήματα. Χάρη στο Mumtaz όμως δεν χρειάστηκε να το κάνει αυτό.
ΧΡΥΣΤΑΛΛΑ ΛΟΥΚΙΑ από το χωριό Ασώματος στη Λεμεσό.
Να σου πω μια ιστορία. Όταν ήμουν μικρή οι γονείς μου αρρώστησαν πολύ και τους έστειλαν στο νοσοκομείο. Η μεγαλύτερη μου αδελφή που ήταν 10 χρονών τότε έπρεπε να μας φροντίζει και τα τέσσερα παιδιά. Ήταν οι καλοί μας γείτονες Abdullah και Hatice που παρέμβηκαν και μας βοήθησαν. Σκότωσαν ένα κουνέλι και βοήθησαν την αδελφή μου να ετοιμάσει φαγητό για να μας ταΐσει. Δεν μπορείς να ξεχάσεις τέτοιες πράξεις καλοσύνης.
ΓΙΑΝΝΟΥΛΛΑ ΒΡΟΝΤΗ από το χωριό Αμπελίκου στη Λεμεσό.
Περνούσαμε πολύ καλά με τους Τούρκους γείτονες μας. Θυμούμαι όταν ήμουν παιδί πήγαινα και παρακολουθούσα τον κουκλοθέατρο με τον Καραγκιόζη στο καφενείο. Καθόμασταν όλοι μαζί, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι. Δεν μπορούσες να μας χωρίσεις. Δεν υπήρχε άλλη διασκέδαση εκείνη την εποχή. Αργότερα μόνο ανακαλύψαμε το σινεμά.
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΥ από το χωριό Καλαβασός στη Λάρνακα.
Περνούσαμε μια χαρά με τους Τούρκους γείτονες μας. Υπήρχε τόση πολλή εμπιστοσύνη μεταξύ μας. Ο Halil, ο φίλος του πατέρα μου έβαζε εμένα και την αδελφή μου στον γάιδαρο του και τον συνοδεύαμε στα χωράφια του όποτε έσπερνε ή αλώνιζε. Δύο μικρά κορίτσια σε ένα γάιδαρο. Έφερνε το πουργούρι του και του μαγειρεύαμε.
ΘΕΚΛΑ ΣΑΒΒΑ από το χωριό Καλαβασός στη Λάρνακα.
Ο σύζυγος μου είχε παγιδευτεί κάτω από ένα φορτηγό και οι Τούρκοι ήρθαν για να τον σώσουν. Τον έφεραν στο σπίτι μου μισοπεθαμένο και κάθε μέρα ερχόντουσαν για να δουν πως είναι και αν χρειαζόμουν βοήθεια: τόσο καλοί άνθρωποι. Ακόμα και οι δικοί μας άνθρωποι δεν νοιάζονταν τόσο. Ήμασταν σαν αδέλφια. Υπήρχε ένας άντρας, ο Sevket. Τι καταπληκτικό άτομο ήταν: τέτοια καλοσύνη προς την οικογένεια μου. Έβλεπε τα παιδιά μου που πήγαιναν περπατητοί στο σχολείο και φώναζε «Ντόροθι, Ρένα ελάτε να σας δώσω παγωτό.» Ποτέ δεν δεχόταν να πληρωθεί. Ποτέ. Στο δικό μου γάμο είχαμε ένα Τούρκο κουμπάρο. Χορεύαμε μαζί. Αδέλφια σας λέω. Δεν μπορώ να σας περιγράψω πόσο καλά περνούσαμε μαζί.
www.talesofcyprus.com
(*) Article published in POLITIS newspaper on the 23rd of July 2017, Sunday.
No comments:
Post a Comment