Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Η σύγκρουση στην Κύπρο που ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του '50, συνέχισε το 1963-64 και κλιμακώθηκε στον πόλεμο του 1974, έχει χωρίσει πολλές οικογένειες Κυπρίων, χωρίζοντας τους, διαιρώντας τους και αποκόβοντας σχέσεις για πολλά χρόνια… Και μέχρι τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων το 2003, πολλές από αυτές τις οικογένειες Κυπρίων δεν κατάφερναν να έχουν επαφή… Μόνο μετά τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων, κάποιες από εκείνες τις οικογένειες άρχισαν να έρχονται ξανά μαζί…
Πριν από 15 χρόνια είχα γράψει μια σειρά από άρθρα στην εφημερίδα YENIDUZEN με τίτλο «Το χαμένο κομμάτι του ψηφιδωτού», τα οποία ήταν βασισμένα στις έρευνες μου και αντικατόπτριζαν κάποιες από τις ιστορίες τέτοιων μικτών οικογενειών Κυπρίων…
Δεν μπορούσα να γράψω πολλές από εκείνες τις ιστορίες αφού το κλίμα και στις δύο κοινότητες αντιμετώπιζε τέτοια θέματα ως «ταμπού» και οι άνθρωποι ήταν διστακτικοί και φοβόντουσαν την αντίδραση που θα λάμβαναν αν μιλούσαν…
Μια τέτοια οικογένεια ήταν από τη Λεμεσό – μια Τουρκοκύπρια είχε παντρευτεί ένα Ελληνοκύπριο από την Αμμόχωστο πριν από δεκαετίες… Οι συνθήκες εκείνο τον καιρό ήταν τέτοιες που για να παντρευτούν, ανάγκαζαν τα άτομα και από τις δύο κοινότητες να αλλάξουν το όνομα τους και τη θρησκεία τους. Επομένως, όλα τα ίχνη της καταγωγής τους χάνονταν, εκτός αν μιλούσαν και το έλεγαν… Στην πραγματικότητα ο γάμος ανάμεσα σε Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους απαγορευόταν από το σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, εκτός και αν άλλαζαν θρησκεία και όνομα!
Έτσι είχε παντρευτεί με αυτό τον Ελληνοκύπριο και όταν ήθελα να γράψω για την ιστορία της πανικοβλήθηκε… Μου ζήτησε να μην γράψω… Ο σύζυγος της ήταν ένας γνωστός επιχειρηματίας και ο γαμπρός της δεν είχε ιδέα ότι η πεθερά του ήταν Τουρκοκύπρια. Σεβάστηκα την απόφαση της και δεν έγραψα την ιστορία της… Την λυπήθηκα αφού έπρεπε να προσποιείται ότι ήταν κάποια άλλη, αντί ο εαυτός της… Και έπρεπε να το κρατά μυστικό… Αυτό είναι ντροπή και για τις δύο κοινότητες, που αντί να περιλάβουν αυτόν τον πλούτο της ύπαρξης κάποιου «διαφορετικού» ανάμεσα τους, ότι ουσιαστικά επιλέγουν να «προσποιούνται» ότι «όλοι είναι οι ίδιοι, είναι κάτι το ομοιόμορφο»… Τι γελοία άποψη! Και οι δύο κοινότητες αποδέχονται τον γάμο Κυπρίων με ανθρώπους από την Αγγλία, τη Ρωσία, την Κίνα, τις Φιλιππίνες, τις ΗΠΑ, τη Μολδαβία, τη Βουλγαρία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα, εκτός από τη δική μας χώρα και τους στιγματίζουν!
Μια από αυτές τις ιστορίες ήταν και πάλι από την Αμμόχωστο, μια Ελληνοκύπρια γυναίκα που είχε παντρευτεί με ένα Τουρκοκύπριο και έπρεπε να αλλάξει το όνομα της και τη θρησκεία της. Ο γιος της έγραφε πολύ «εθνικιστικά» άρθρα και έδειχνε το βαθύ του μίσος προς τους Ελληνοκύπριους. Όταν του είχα τηλεφωνήσει και του είπα ότι ήθελα να γράψω την ιστορία της μητέρας του, μου ζήτησε να μην το κάνω, διότι φοβόταν την αντίδραση της κοινότητας. Σεβάστηκα την παράκληση του και δεν έγραψα την ιστορία της μητέρας του. Και συνέχιζε να βρίζει τους Ελληνοκύπριους στις εφημερίδες. Στην πραγματικότητα, η κοινότητα την οποία έβριζε και μισούσε ήταν η κοινότητα της ίδιας του της μητέρας…
Κάθε μωρό που έρχεται σε αυτή τη γη δεν έχει την δυνατότητα να επιλέξει την μητέρα, τον πατέρα, τον τόπο που θα γεννηθεί, τη γλώσσα, θρησκεία, χρώμα ή αν θα γεννηθεί αγόρι ή κορίτσι… Το μωρό μπορεί να γεννηθεί τυφλό ή χωρίς ακοή και να μην μπορεί να μιλήσει. Το μωρό μπορεί να γεννηθεί χωρίς την ικανότητα να περπατήσει ή το ένα από τα πόδια του/της να είναι πιο κοντό από το άλλο. Ένα μωρό μπορεί να γεννηθεί από μια Ελληνοκύπρια μητέρα και ένα Τουρκοκύπριο πατέρα, ένα Άγγλο πατέρα και μια Τουρκοκύπρια ή Ελληνοκύπρια μητέρα… Αυτές δεν είναι επιλογές των μωρών που γεννιούνται σε αυτή τη γη… Βρίσκουν τους εαυτούς τους σε μια οικογένεια και προσπαθούν να μείνουν ζωντανά, προσπαθούν να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν σε αρμονία με οποιαδήποτε κοινότητα στην οποία γεννήθηκαν…
Δυστυχώς είτε μεγαλώνουν στην Τουρκοκυπριακή, είτε στην Ελληνοκυπριακή κοινότητα, υπάρχουν πολύ λίγα παιδιά από τέτοιους μικτούς γάμους που είναι ειρηνικά και σε ειρήνη με τον εαυτό τους. Έχουμε τέτοια λαμπρά παραδείγματα και πάλι δυστυχώς δεν μπορούμε να γράψουμε τις ιστορίες τους – διότι φοβούνται πολύ την αντίδραση των κοινοτήτων τους… Όμως οι πιο επικίνδυνοι είναι αυτοί των οποίων η μητέρα είναι Ελληνοκύπρια και ο πατέρας Τουρκοκύπριος ή το αντίθετο, αλλά όμως τοποθετούνται ως οι μεγαλύτεροι εθνικιστές και πατριώτες και που προσπαθούν να «αποδείξουν» τους εαυτούς τους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, ό τι είναι οι μεγαλύτεροι πατριώτες και είναι εναντίον της άλλης κοινότητας…
Ένα τέτοιο άτομο ήταν κάποιος μαζί με τον οποίο εργαζόμουν σε μια εφημερίδα πριν από δεκαετίες. Ήταν από την Αμμόχωστο. Η μητέρα του ήταν Τουρκοκύπρια και ο πατέρας του Ελληνοκύπριος. Ο πατέρας του είχε αλλάξει το όνομα του και τη θρησκεία του για να μπορέσει να παντρευτεί με τη μητέρα του. Εργαζόμουν μαζί του στις αρχές της δεκαετίας του '80, δηλαδή πριν από περίπου 40 χρόνια…
Το άτομο αυτό από την αρχή μέχρι το τέλος έπαιρνε τη στάση του «μεγαλύτερου πατριώτη» - μέσα από τα άρθρα του έβλεπε την Ελληνοκυπριακή κοινότητα ως «τον εχθρό του» και αντιστεκόταν και ήταν αντίθετος οποιασδήποτε δικοινοτικής δραστηριότητας.
Όμως αρκετά χρόνια μετά, έμαθα από σύμπτωση ότι συναντούσε μυστικά και συστηματικά τους Ελληνοκύπριους συγγενείς του πολύ πριν τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων! Εκείνα τα χρόνια, τα Ηνωμένα Έθνη έφερναν τακτικά μαζί οικογένειες που χωρίστηκαν λόγω της σύγκρουσης στην Κύπρο, στο ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας. Και αυτός ο «υπερπατριώτης» πήγαινε στο ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας και συναντούσε την ελληνοκυπριακή οικογένεια του και όταν επέστρεφε συνέχιζε να βρίζει τους Ελληνοκύπριους στις εφημερίδες και στις δηλώσεις του σαν να μην είχε συμβεί τίποτε.
Υπάρχει μια ακόμα πιο θλιβερή ιστορία για τέτοια παιδιά… Σε μια ιστορία έμαθα ότι υπήρχε αυτή η τουρκοκυπριακή οικογένεια από ένα χωριό που αποφάσισαν να αλλάξουν θρησκεία και όνομα και να ανήκουν στην ελληνοκυπριακή κοινότητα. Ένα μέλος αυτής της οικογένειας έγινε «μεγάλος πατριώτης» και προθυμοποιήθηκε να είναι «ελεύθερος σκοπευτής» σε μια ομάδα που είχε ενεργό ρόλο στην απαγωγή και δολοφονία κάποιων Τουρκοκυπρίων κατά τις συγκρούσεις του 1963-64. Άραγε αυτός, ο ίδιος, τραβούσε την σκανδάλη ή απλά παρακολουθούσε καθώς τραβιόταν η σκανδάλη από κάποιους Ελληνοκύπριους σε αυτή την ομάδα;
Όλα αυτά μας δείχνουν το είδος των τεράστιων τραυμάτων που υπάρχουν και πόσο μεγάλα ταμπού υπάρχουν σε αυτό το νησί και πως η ίδια η σύγκρουση κλέβει την ανθρωπιά των ανθρώπων μας και τους μετατρέπει σε κάτι άλλο με το πρόσχημα του «πατριωτισμού» και του «εθνικισμού»…
Υπάρχει μια άλλη πολύ θλιβερή ιστορία μιας οικογένειας της οποίας η μητέρα ήταν Τουρκοκύπρια και ο πατέρας Ελληνοκύπριος. Ζούσαν σε ένα χωριό στη Μεσαορία. Η μητέρα τους ήταν παντρεμένη με ένα Τουρκοκύπριο και μετά ερωτεύτηκε ένα Ελληνοκύπριο και χώρισε και παντρεύτηκε τον Ελληνοκύπριο. Μετακόμισε σε ένα χωριό μαζί του όπου ζούσαν μόνο Ελληνοκύπριοι. Οι Τουρκοκύπριοι είχαν φύγει από το χωριό στη διάρκεια των συγκρούσεων του 1963… Έκαναν περισσότερα από 5-6 παιδιά…
Το 1974 όταν κάποιοι Τουρκοκύπριοι μπήκαν σε αυτό το χωριό, νόμισαν ότι ήταν Ελληνοκύπρια και την σκότωσαν… Και κειτόταν στο κρεβάτι της γεμάτη αίματα… Τα παιδιά της έγιναν υποστηρικτές της ΕΟΚΑ Β… Αυτή η κατάσταση φαίνεται αυτοκτονική και η γυναίκα αυτή είναι ακόμα «αγνοούμενη» από ότι ξέρω. Ούτε οι Ελληνοκύπριοι, ούτε οι Τουρκοκύπριοι δεν ασχολήθηκαν να την καταχωρίσουν στον «επίσημο» Κατάλογο Αγνοουμένων Ατόμων… Ως μη καταγεγραμμένο «αγνοούμενο άτομο», τα οστά της κείτονται κάπου στο χώμα της Μεσαορίας…
Όμως υπάρχουν ιστορίες που ζεσταίνουν την καρδιά, ιστορίες που παρόλα τα ταμπού και τη σύγκρουση και τη διαίρεση και την έλλειψη ευκαιριών, οι δυνατοί οικογενειακοί δεσμοί επιβίωσαν…
Μια από τις πιο εντυπωσιακές ιστορίες όλων των εποχών στην Κύπρο είναι αυτή των Αχμέτηδων. Οι Αχμέτηδες ή η οικογένεια Ahmet ήταν από την Αγία Μαρίνα και ήταν μικτή οικογένεια Τουρκοκυπρίων και Μαρωνιτών Κυπρίων. Το 1963-64 οι Τουρκοκύπριοι της Αγίας Μαρίνας αναγκάστηκαν να φύγουν από το χωριό… Και το 1974, οι Μαρωνίτες Κύπριοι αναγκάστηκαν να φύγουν… Οι Αχμέτηδες ήταν μικτή οικογένεια: Μερικοί από εκείνους που γεννήθηκαν από γάμο Τουρκοκυπρίων και Μαρωνιτών Κυπρίων παρέμειναν στο βόρειο και μερικοί στο νότιο μέρος του νησιού μας. Μόλις άνοιξαν τα οδοφράγματα το 2003, οι Αχμέτηδες ξαναβρέθηκαν και ποτέ δεν ξαναχωρίστηκαν… Συνάντησαν ξαδέλφια τα οποία ποτέ δεν είχαν γνωρίσει στο παρελθόν…
Κατά καιρούς λαμβάνω αιτήματα από Κύπριους (Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους) για να προσπαθήσω να τους βοηθήσω να βρουν τα ίχνη των συγγενών τους που έμειναν στο νότιο ή το βόρειο μέρος του νησιού μας. Στην πραγματικότητα αυτό είναι πολύ δύσκολο αφού ακόμα και αν προσπαθήσεις να βρεις τα ίχνη τους, κάποτε τα παιδιά εκείνων των συγγενών δεν θέλουν τους γονείς τους να έχουν δεσμούς με την άλλη πλευρά, λόγω των πιέσεων από τη δική τους κοινότητα.
Κάτι τέτοιο συνέβηκε πρόσφατα – ήρθε ένα αίτημα από ένα Ελληνοκύπριο που έψαχνε τους συγγενείς του από τη Μουταγιάκα. Ο Mustafa Bafli, ένας νεαρός δημοσιογράφος από το SIM TV, μου ζήτησε να τον βοηθήσω.
Υπήρχε μια Τουρκοκύπρια γυναίκα που την έλεγαν C. που ερωτεύτηκε ένα Ελληνοκύπριο που ήρθε στο χωριό για να πουλήσει λαχανικά. Πήγε μαζί του και άλλαξε το όνομα της και τη θρησκεία της και τον παντρεύτηκε. Την λέγανε Αμαλία… Παντρεύτηκαν και έκαναν ένα γιο που τον έλεγαν Γ.
Ο Γ. μεγάλωσε χωρίς να ξέρει ότι η μητέρα του ήταν Τουρκοκύπρια. Μόνο μετά το θάνατο της μητέρας του, βρήκε ένα ημερολόγιο στο συρτάρι της και έμαθε ότι ήταν Τουρκοκύπρια… Και προσπάθησε να βρει τους συγγενείς του από τη Μουταγιάκα.
Έτσι, είχα ονόματα, είχα λεπτομέρειες. Μίλησα σε πολλούς Τουρκοκύπριους από τη Μουταγιάκα αλλά κανένας δεν αποδεχόταν αυτή τη σχέση, κάποιοι υποστήριζαν ότι οι μητέρες τους δεν θυμούνταν κάτι τέτοιο και κάποιοι είπαν «Δεν ξέρω»… Στο τέλος συνειδητοποίησα ότι κάποιοι άνθρωποι από τη Μουταγιάκα προσέγγιζαν το θέμα αυτό είτε με μεγάλο φόβο, είτε με μεγάλη αδιαφορία… Έτσι ακόμα δεν καταφέραμε να τον βοηθήσουμε… Όμως ακόμα δεν έχω χάσει την ελπίδα αφού οι άνθρωποι κάποτε είναι γεμάτοι εκπλήξεις… Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να προσεγγίσουν το θέμα των οικογενειών που χωρίστηκαν με φόβο ή με αδιαφορία, αλλά κάποιοι μπορεί να νιώσουν πόσο σημαντικό είναι να φέρουμε τους ανθρώπους μαζί και μπορεί να αγκαλιάσουν τον Γ. και να τον βοηθήσουν να συνδεθεί με τους Τουρκοκύπριους συγγενείς του…
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 8th of September 2019, Sunday. Similar series of articles was published in the YENIDUZEN newspaper on my pages entitled "Cyprus: The Untold Stories" in Turkish on the 3rd, 5th and 6th of August 2019 and here are the links:
http://www.yeniduzen.com/kibrista-catismalarin-bolup-parcaladigi-aileler1-14312yy.htm
http://www.yeniduzen.com/kibrista-catismalarin-bolup-parcaladigi-aileler2-14319yy.htm
http://www.yeniduzen.com/yillar-gecti-aradan-ama-ben-unutmadim-14324yy.htm
No comments:
Post a Comment