Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Tel: 99 966518
Today words have lost their meaning… Today there is only a desperate cry of the soul here, in the hearts of hundreds of persons gathered at Aglantzia… Today, there are only tears and sometimes a sob, tearing the humming sound in the church apart.
Today, I come here Margarita, to offer you the very deep sorrow I feel and put a white rose on each little coffin. On top of the coffins, there are the old, black and white photographs of you, your daughters Eleni, Christina and Ilyada, as well as your two year old grandson Lucas. There are three more coffins without photographs on top – these must be your mother and father and your brother… Eight persons from the same family is being buried today at Aglantzia, eight little coffins lined up at the altar, eight souls to encounter, eight graves to be opened, eight coffins to be buried, eight of the 17 massacred at Palekythro.
Today, we have come together as Turkish Cypriot and Greek Cypriot women, to share the deep grief, the indescribable grief that we all feel.
Today, I offer you only my tears – there is nothing else I can do except stand in the crowd, listening to the priests while an old woman from Palekythro, perhaps one of your neighbours or one of your relatives, holding my hand, very tight. She keeps me by her side – but it is not only her that holds me with her love, there is also Mirofora right behind me with her curly hair, who prays for me each time I am in a difficult position. Mirofora, you know, whose son little Christakis we had been looking for… She has also lost both her husband and her little son and she tries to keep going, hoping, hoping, hoping that we might find her son Christakis.
There is the son of Pramadeftis from Kythrea, whose father we found buried in the middle of Kythrea, behind the monument, with the help of Maria Georgiadou. Maria's mother, father, sister and brother are missing and she too is hoping that we will find them perhaps buried in the yard of their house in Kythrea or somewhere in the surrounding fields. It is so difficult dear Margarita, for witnesses to speak up. They fear, I do not know what. Their fear is bigger than the humanity they feel. The fear is so big in this country that you would think they are even afraid of their own shadows. Perhaps they walk avoiding even their own shadows, hiding behind their closed doors and windows, not daring to say what they know.
But sometimes I also think, is it really fear? Or is it something else?
Perhaps it is indifference or not caring enough about others. Others with whom we share this country. Others who breathe the same air, who look at the same sun, who look at the same clouds, who travel the same roads, who stop at the same traffic lights, who shop in the same supermarkets, who watch the same old movies on TV and who go to sleep under the same stars. Perhaps our people have become too greedy, too selfish, too egoistic and perhaps we have all lost something precious during the last 50 years and we can't comprehend yet, what it is that we lost.
Your two sons and your daughter are also here, standing next to the coffins. I had met them a few years ago, here in Nicosia, later on in Athens. George and Panayotis who have to bear this pain throughout their lives and it is a miracle that they are standing here without hatred towards others. Your daughter Yanulla is also here, whom I had met in Athens and later on in Nicosia.
I remember the day I met her – I was so shocked to find out what a beautiful person she was. She was a typical Palekythro woman – the colour of her skin, her eyes and her hair was just very typical Palekythro. But it wasn't just that because we don't choose our colours when we are born, we don't choose whether we are beautiful or ugly, whether we are healthy or whether we are born with an invalidity. No it wasn't just that – it was her smile and her warmth as a human being that touched my heart. She had been shot with 17 bullets – the four Turkish Cypriots from Ebiho who shot her, what sort of a grudge was this? How could they do that to such an innocent, warm, totally harmless person? How could they kill her two year old son? What sort of inhumanity was this that we gather here, to bury the eight members of your family, out of the 17 they had killed in cold blood that day?
Yanulla had to undergo treatment in Germany for six months afterwards in order to be able to walk again. She has suffered while continuing her life, while having children, while raising them and you can see how tight and how close they are, George, Panayotis and Yanulla, how precious their love is and how they stand here in this church, our orphan children of Cyprus, burying you and their sisters and their uncle and the little Lucas and their grandparents…
You must have been a very good person at heart to have raised such children my dear Margarita, who despite their very deep pain, have never lost their humanity.
Your son George is in tears as he speaks, he tells everyone here about what has happened on that terrible day in Palekythro and he stars saying all the names lying in coffins:
`Galo taksidi yaya… Galo taksidi bappu… Galo taksidi mama… Galo taksidi Lenia… Galo taksidi uncle… Galo taksidi Ilyada… Galo taksidi Christina… Galo taksidi Lucas…`
I am proud to have known your beautiful children Margarita… I wish I also had the chance to know you and the rest of your family massacred in Palekythro. I wish I had had the power to stop such crimes but the only thing I can offer you today is my tears and my heart… May you all rest in peace together with your family Margarita, here in Aglantzia, where you are buried…
9.3.2009
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 15th of March 2009…
YENİDÜZEN - Kıbrıs: Anlatılmamış Öyküler...
Sevgül Uludağ
Caramel_cy@yahoo.com
Margarita'ya mektup...
Sevgili Margarita,
Bugün sözcükler anlamını yitirmiş durumda... Eylence'de toplanmış olan yüzlerce insanın yüreğinde bugün yalnızca çaresiz bir çığlık var... Bugün yalnızca gözyaşları ve zaman zaman Eylence'deki bu kilisedeki cenaze töreninde mırıltıları paramparça eden hıçkırıklar var...
Sevgili Margarita,
Bugün buraya sana en derin üzüntülerimi ifade etmek için geldim, her bir küçük tabutun üstüne birer beyaz gül koymaya geldim. Bu tabutların her birinin üstünde eski, siyah-beyaz fotoğraflar var: Bunlar senin ve kızların Eleni, Hristina ve İlyada ile iki yaşındaki torunun Lukas'ın fotoğrafları... Üç tabutun üstünde fotoğraf yok - bunlar annen, baban ve erkek kardeşinin tabuları olmalı. Bugün Eylence'de aynı aileden tam sekiz kişi gömülecek, tam sekiz tane tabut yanyana sıralanmış, sekiz tane mezar kazılacak, sekiz tabutta sekiz insan gömülecek, Palekitre'de (Balıkesir) katledilmiş olan 17 insanın sekizi bugün burada toprağa verilecek.
Bugün, Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırum kadınlar olarak bu cenazeye birlikte geldik, hissettiğimiz tarif edilemez o korkunç acıyı paylaşmaya geldik.
Bugün sana gözyaşlarımı sunmaya geldim – bu kalabalığın ortasında durup kilisedeki papazların okuduğu bizim mevlidimize benzer dini şarkıları dinlemekten başka yapabileceğim bir şey yok – Palekitreli (Balıkesir) yaşlı bir kadın sıkıca elimi tutuyor – belki de bu yaşlı kadın komşularından birisiydi, belki de bir akrabandı. Beni yakınında tutuyor, elimi bırakmıyor, sıkıyor – ama sevgiyle beni tutan eli yalnız değil – tam arkamda sevgili Mirofora var – biliyorsun, kıvırcık saçlı Mirofora. Zor durumlarda kaldığımda her defasında benim için dua eden Mirofora – hani "kayıp" olan küçük oğlu Hristakis'i hala aramakta olduğumuz Mirofora... Hem kocası, hem beş yaşındaki oğlu Hristakis "kayıp" olmuş – sevgili Mirofora hala umut ediyor, belki küçücük oğlu Hristakis'i bir gün bulabiliriz diye...
Cirga'dan (Kitrea – Değirmenlik) Pramadeftis'in oğlu da burada. Maria Yeorgiadu'nun yardımlarıyla babasını Kitrea'nın (Değirmenlik) tam ortasında, anıtın arkasında gömülü olarak bulmuştuk. Maria'nın annesi, babası, kızkardeşi ve erkek kardeşi de "kayıp" ve o da belki de Kitrea'daki (Değirmenlik) evinin avlusunda ya da evinin yakınındaki bir tarlada bulabileceğimizi umuyor.
Sevgili Margarita,
Buralarda görgü tanıklarının konuşması çok zor. Korkuyorlar, gerçekten de neden korktuklarını anlayamıyorum. Korkuları, hissettikleri insanlıktan çok daha büyük. Bu topraklarda korku o kadar büyük ki, kendi gölgelerinden bile korktuklarını düşünebilirsin. Belki de yürürken kendi gölgelerinden kaçınarak yürüyorlar, belki de kapalı kapılar ve pencereler arkasında saklanıyorlar, neler bildiklerini söyleme cesaretini bir türlü toparlayamıyorlar...
Ancak kimi zaman da "Acaba gerçekten korkuyorlar mı?" diye düşünüyorum. "Yoksa başka bir şey mi var?..."
Belki de bu kayıtsızlık ve başkalarının akibetine büyük bir ilgisizliktir. Aynı toprakları paylaştıkları başka insanların akibetine olan ilgisizlik. Aynı havayı soludukları, aynı güneşle ısındıkları, aynı bulutları gördükleri, aynı yollardan geçtikleri, aynı trafik ışıklarında durup bekledikleri, aynı marketlerden alış-veriş ettikleri, aynı eski filmleri televizyonda seyrettikleri ve aynı yıldızlar altında yatıp uyudukları o "başka" insanların akibetlerine ilgisizlik... Belki de sevgili Margarita, insanlarımız fazla açgözlü, aşırı bencil, aşırı egoist insanlara dönüştüler ve belki de son 50 yılda son derece değerli birşeylerimizi kaybettik ve henüz kaybetmiş olduğumuz şeyin ne olduğunu bilemiyoruz sevgili Margarita.
İki oğlun ve kızın da burada sevgili Margarita, sekiz tane tabutun yanında duruyorlar. Birkaç yıl önce onlarla önce Lefkoşa'da, sonra da Atina'da tanışmıştım. Yorgos ve Panayotis, tüm hayatları boyunca bu acıyı taşımışlar ve burada, başkalarına nefret durmadan duruyor olmaları tam bir mucize diye düşünüyorum. Kızın Yanulla da burada, onunla da önce Atina'da tanışmıştım, sonra da Lefkoşa'da buluşmuştuk...
Kızın Yanulla'yla tanıştığımız günü çok iyi hatırlıyorum – bu kadar güzel bir insanla karşılaşmak beni şoke etmişti. Tipik bir Palekitreli (Balıkesir) kadındı. Teninin, gözlerinin ve saçlarının rengi tam Palekitre'ye (Balıkesir) özgüydü. Ancak yalnızca bu da değildi çünkü biliyorsun doğduğumuz zaman rengimizi, güzel mi çirkin mi olacağımızı, sağlıklı mı yoksa sakat mı doğacağımızı seçemiyoruz. Hayır, yalnızca bu değildi – gülümseyişi ve insan olarak sıcalığı yüreğime dokunmuştu. Tam 17 kurşunla vurulmuştu – Cihangir'den (Abohor – Ebiho) dört Kıbrıslıtürk vurmuştu onu – böylesi insancıl ve sevecen bir kadını 17 kurşunla vurabilmek için ne tür bir nefret duyuyordu bu dört Kıbrıslıtürk? Bu kadar masum, sıcak ve tümüyle zararsız bir insanı nasıl vurabilmişlerdi? Onun iki yaşındaki oğlunu nasıl ödürebilmişlerdi? Bu dört Kıbrıslıtürk nasıl olup da insanlıktan çıkmışlar ve o 17 Ağustos 1974 günü toplam 17 insanı vurup öldürebilmişlerdi? İşte bugün bu katliamda öldürülmüş 17 kişiden sekizini gömmek için buraya toplanmış bulunuyoruz...
Kızın Yanulla, 17 yerinden vurulduktan sonra altı ay süreyle Almanya'da çok karmaşık ameliyatlar geçirmişti ki tekrar yürüyebilsin... Yanulla hayatını büyük acılar içinde devam ettirdi, çocuklarını dünyaya getirirken, onları büyütürken acı çekmeye devam etti ve bugün ne kadar yakın ve ne kadar sevgi dolu bir aile olduklarını görebilirsin – Yorgos, Panayotis ve Yanulla o kadar sağlam bir sevgiyle birbirlerine bağlanmışlar ki... Burada, bu kilisede yanyana duruyorlar, Kıbrıs'ın öksüz çocukları onlar, seni ve kızkardeşlerini, dayılarını, ninelerini, dedelerini ve küçük Lukas'ı gömmeye gelmişler...
Sevgili Margarita,
Böylesi çocuklar yetiştirebildiğine göre gerçekten çok iyi yürekli bir insan olmalıydın çünkü sevgili çocukların, bu kadar acıya rağmen hiçbir zaman insanlıklarından hiçbirşey yitirmediler.
Oğlun Yorgos gözyaşları içinde konuşuyor ve o uğursuz günde Palekitre'de (Balıkesir) başlarından geçenleri anlatıyor... Sonra da sekiz küçük tabutta yatan sizlerin adlarını sıralamaya başlıyor:
"Galo taksidi yaya (nene)... Galo taksidi bappu (dede)... Galo taksidi mama (anne)... Galo taksidi Lenia... Galo taksidi dayı... Galo taksidi İlyada... Galo taksidi Hristina... Galo taksidi Lukas..."
Senin harika çocuklarınla tanışmış olmaktan gurur duyuyorum sevgili Margarita... Keşke Palekitre'de (Balıkesir) katledilmiş olan tüm ailenle de tanışma fırsatım olsaydı... Keşke böylesi katliamları durdurabilecek gücüm olsaydı ancak bugün sana sunabileceğim tek şey var: Gözyaşlarım ve kalbim...
Burada, gömüleceğin Eylence'de huzur içinde yatasın sevgili Margarita, ailenle birlikte huzur içinde yatasın...
8 Mart 2009
(YENİDÜZEN – Kıbrıs: Anlatılmamış Öyküler... Sevgül Uludağ – 8.3.2009)
Γράμμα στη Μαργαρίτα…
Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Σήμερα οι λέξεις έχασαν το νόημα τους... Σήμερα εδώ, στις καρδιές εκατοντάδων ατόμων που μαζεύτηκαν στην Αγλαντζιά, υπάρχει μόνο η απελπισμένη κραυγή της ψυχής,... Σήμερα υπάρχουν μόνο δάκρυα και κάποτε ένας λυγμός, που διακόπτει τις ψαλμωδίες στην εκκλησία.
Σήμερα, έρχομαι εδώ Μαργαρίτα, για να σου προσφέρω τη βαθύτατη θλίψη που νιώθω και να τοποθετήσω ένα άσπρο τριαντάφυλλο στο κάθε ένα από τα μικρά φέρετρα. Πάνω από τα φέρετρα, βρίσκονται παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες, μια δική σου, από μία των κόρων σου Ελένης, Χριστίνας και Ηλιάδας και του δίχρονου εγγονού σου Λούκα. Υπάρχουν τρία ακόμα φέρετρα χωρίς φωτογραφίες – πρέπει να ανήκουν στον πατέρα σου, τη μητέρα σου και τον αδελφό σου... Οκτώ άτομα από την ίδια οικογένεια κηδεύονται σήμερα στην Αγλαντζιά, οκτώ μικρά φέρετρα για να θαφτούν, οκτώ από τους 17 που σφαγιάστηκαν στο Παλαίκυθρο.
Σήμερα, έχουμε έρθει μαζί, Τουρκοκύπριες και Ελληνοκύπριες γυναίκες, για να μοιραστούμε τη βαθιά θλίψη, την απερίγραπτη θλίψη που νιώθουμε όλοι.
Σήμερα σου προσφέρω μόνο τα δάκρυα μου – δεν υπάρχει τίποτε άλλο που μπορώ να κάνω εκτός από το να σταθώ στο πλήθος και να ακούω τους παπάδες καθώς μια ηλικιωμένη από το Παλαίκυθρο, ίσως μια γειτόνισσα ή μια συγγενής σου, κρατά το χέρι μου πολύ σφικτά. Στέκεται δίπλα μου, αλλά δεν είναι μόνο εκείνη που με κρατά με την αγάπη της, είναι και η Μυροφόρα που στέκεται πίσω μου με τα σγουρά της μαλλιά, που προσεύχεται για μένα κάθε φορά που είμαι σε δύσκολη θέση. Ξέρεις, η Μυροφόρα, της οποίας το γιο, το μικρό Χριστάκη αναζητούμε... Έχει χάσει επίσης τον σύζυγο της και τον μικρό της γιο και προσπαθεί να συνεχίσει, να ελπίζει, να ελπίζει, να ελπίζει ότι θα βρούμε το γιο της Χριστάκη.
Είναι εδώ και ο γιος του Πραματευτή από την Κυθρέα, του οποίου τον πατέρα βρήκαμε θαμμένο στο μέσο της Κυθρέας, πίσω από το μνημείο, με τη βοήθεια της Μαρίας Γεωργιάδου. Η μητέρα, ο πατέρας, η αδελφή και ο αδελφός της Μαρίας είναι αγνοούμενοι και αυτή επίσης ελπίζει ότι ίσως τους βρούμε θαμμένους στην αυλή του σπιτιού τους στην Κυθρέα, ή κάπου στα γύρω χωράφια. Είναι τόσο δύσκολο, αγαπητή μου Μαργαρίτα, για τους αυτόπτες μάρτυρες να μιλήσουν. Φοβούνται, αλλά δεν ξέρω τι. Ο φόβος τους είναι μεγαλύτερος από την ανθρωπιά που νιώθουν. Ο φόβος είναι τόσο μεγάλος σε αυτή τη χώρα που θα νόμιζες ότι φοβούνται ακόμα και τη σκιά τους. Ίσως περπατούν αποφεύγοντας τη σκιά τους, κρυμμένοι πίσω από κλειστές πόρτες και παράθυρα, μη τολμώντας να πουν αυτά που ξέρουν.
Όμως κάποτε διερωτώμαι επίσης, είναι πράγματι φόβος; Ή κάτι άλλο;
Ίσως είναι αδιαφορία ή ότι δεν νοιάζονται αρκετά για τους άλλους. Άλλους, με τους οποίους μοιραζόμαστε την πατρίδα αυτή. Άλλους, που αναπνέουν τον ίδιο αέρα, που κοιτάζουν τον ίδιο ήλιο, τα ίδια σύννεφα, που ταξιδεύουν στους ίδιους δρόμους, που σταματούν στα ίδια φώτα τροχαίας, που ψωνίζουν στις ίδιες υπεραγορές, που παρακολουθούν τις ίδιες παλιές ταινίες στην τηλεόραση και που κοιμούνται κάτω από τα ίδια άστρα. Ίσως οι άνθρωποι μας να έχουν γίνει τόσο αχόρταγοι, τόσο εγωιστές και ίσως όλοι να έχουμε χάσει κάτι πολύτιμο τα τελευταία 50 χρόνια και δεν μπορούμε ακόμα να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που χάσαμε.
Οι δύο σου γιοι και η κόρη σου είναι επίσης εδώ, στέκονται δίπλα από τα φέρετρα. Τους είχα γνωρίσει πριν μερικά χρόνια, εδώ στη Λευκωσία και αργότερα στην Αθήνα. Ο Γιώργος και ο Παναγιώτης, που πρέπει να σηκώσουν τον πόνο αυτό σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και είναι ένα θαύμα που στέκονται εδώ χωρίς μίσος προς τους άλλους. Η κόρη σου Γιαννούλα είναι επίσης εδώ, την γνώρισα στην Αθήνα και μετά στη Λευκωσία.
Θυμούμαι τη μέρα που τη γνώρισα – δεν πίστευα πόσο όμορφος άνθρωπος ήταν. Ήταν μια τυπική γυναίκα του Παλαίκυθρου – το χρώμα του δέρματος της, τα μάτια της και τα μαλλιά της ήταν τόσο τυπικά του Παλαίκυθρου. Όμως δεν ήταν μόνο αυτό, διότι δεν επιλέγουμε τα χρώματα μας όταν γεννηθούμε, δεν επιλέγουμε αν θα είμαστε όμορφοι ή άσχημοι, αν θα είμαστε υγιείς ή αν θα έχουμε κάποια ασθένεια. Όχι, δεν ήταν μόνο αυτό – ήταν το χαμόγελο της και η ανθρώπινη της ζεστασιά που άγγιξε την καρδιά μου. Την είχαν πυροβολήσει με 17 σφαίρες – οι τέσσερις Τουρκοκύπριοι από την Επηχώ που την πυροβόλησαν, τι είδους άχτι είχαν; Πως μπορούσαν να το κάνουν αυτό σε ένα τόσο αθώο, ζεστό, εντελώς άκακο άτομο; Πως μπόρεσαν να σκοτώσουν τον δίχρονο γιο της; Τι είδους απανθρωπιά είναι αυτή που μαζευτήκαμε εδώ για να θάψουμε τα οκτώ μέλη της οικογένειας σου από τους 17 που σκότωσαν εν ψυχρώ τη μέρα εκείνη;
Η Γιαννούλα έκανε θεραπεία στη Γερμανία για 6 μήνες μετά, για να μπορέσει να ξαναπερπατήσει. Υπέφερε καθώς συνέχιζε τη ζωή της, έκανε παιδιά, τα μεγάλωσε και μπορείς να δεις πόσο δεμένοι είναι, ο Γιώργος, ο Παναγιώτης και η Γιαννούλα, πόσο πολύτιμη είναι η αγάπη τους και πως στέκονται εδώ στην εκκλησία αυτή, τα ορφανά παιδιά της Κύπρου, να σε κηδεύουν εσένα, την μητέρα τους, και τις αδελφές τους και το θείο τους και το μικρό Λουκά και τον παππού και τη γιαγιά τους...
Πρέπει να ήσουν ένα πολύ καλό άτομο με καλή καρδιά για να μεγαλώσεις τέτοια παιδιά, αγαπητή μου Μαργαρίτα, που παρόλο το βαθύ τους πόνο, δεν έχασαν ποτέ την ανθρωπιά τους.
Ο γιος σου Γιώργος κλαίει καθώς μιλά, λέει σε όλους εδώ για το τι συνέβηκε εκείνη την τρομερή μέρα στο Παλαίκυθρο και αρχίζει να λέει όλα τα ονόματα που κείτονται στα φέρετρα:
«Καλό ταξίδι γιαγιά... Καλό ταξίδι παππού... Καλό ταξίδι μάμμα... Καλό ταξίδι Λένια... Καλό ταξίδι θείε... Καλό ταξίδι Ηλιάδα... Καλό ταξίδι Χριστίνα... Καλό ταξίδι Λούκα...»
Είμαι περήφανη που ξέρω τα όμορφα σου παιδιά Μαργαρίτα... Μακάρι να είχα την ευκαιρία να σε ήξερα και σένα και την υπόλοιπη οικογένεια σου που σφαγιάστηκε στο Παλαίκυθρο. Μακάρι να είχα τη δύναμη να σταματήσω τέτοια εγκλήματα, αλλά το μόνο πράγμα που μπορώ να σου προσφέρω σήμερα είναι τα δάκρυα μου και την καρδιά μου... Ας αναπαυθείς εν ειρήνη μαζί με την οικογένεια σου Μαργαρίτα, εδώ στην Αγλαντζιά, όπου σε θάψαμε...
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 15th of March 2009…
Photos:
Margarita Liasi…
8 little coffins at the funeral…
The grave of the Liasi family…
No comments:
Post a Comment