Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Η Gonce Goksun, η αγαπημένη κόρη του «αγνοούμενου» Vasit Mustafa που έγινε «αγνοούμενος» το 1963 και του οποίου τα οστά βρέθηκαν στο νεκροταφείο των Κήπων του Tekke και θάφτηκαν από την οικογένεια του το πρωί της Τρίτης 14 Νοεμβρίου 2017 στο Τζιάος, μου μίλησε και μου είπε για τον πατέρα της, τη μητέρα της, τους αδελφούς και τις αδελφές της και τη ζωή τους…
Κάποτε είχαν μια πολύ καλή ζωή όταν ζούσε ο πατέρας τους: ο Vasit Mustafa ήταν ένας πολύ δραστήριος άνθρωπος της εργατικής τάξης – έφτιαχνε σάντουιτς αλλά δεν ήταν μόνο αυτό… Έφτιαχνε παγωτό, αυτός και η αγαπημένη του γυναίκα έφτιαχναν σπιτικές πατάτες τηγανιτές και τις πουλούσαν στα σινεμά, επίσης λειτουργούσε τις καντίνες κάποιων σχολείων… Στο σπίτι τους εκείνο τον καιρό είχαν φούρνο με γκάζι, είχαν ψυγείο και τηλεόραση πράγμα που ήταν μεγάλη υπόθεση για εκείνο τον καιρό…
Και η Gonce θυμάται τη μητέρα της να είναι πολύ απασχολημένη, να μαγειρεύει κοτόπουλο για σάντουιτς ή να φτιάχνει πατάτες τηγανιτές και να τις πακετάρει…
Ζούσαν σε ένα όμορφο κήπο που ονομάζεται «Shakir'in Bahcha» (ο κήπος του Shakir) που κατ΄ ακρίβεια ήταν ο λόγος που υπάρχει ο μαχαλάς (γειτονιά) Chaghlayan… Ο κήπος του Shakir δημιουργήθηκε από τον Shakir και φύτευε λαχανικά και τα πουλούσε στον κόσμο – ενοικίαζε επίσης σπίτια και είχε ένα θερινό σινεμά που το διοικούσε ο γαμπρός του… Η γειτονιά Chaghlayan ήταν η περιοχή όπου διασκέδαζαν οι Λευκωσιάτες εκείνη την εποχή – και εγώ έχω γεννηθεί στη γειτονιά Chaghlayan – είναι πολύ κοντά στον Άγιο Κασσιανό και την Πύλη Αμμοχώστου και το Καϊμακλί – ακόμα ζω εκεί…
Ο κόσμος ερχόταν στα δύο θερινά σινεμά ή για να επισκεφτεί τον παιδικό κήπου του Chaghlayan, τον οποίο είχε φτιάξει ο πατέρας μου όταν ήταν στο Δήμο Λευκωσίας, απολάμβαναν γλυκά από το London Confectionery και οι ηλικιωμένοι άντρες κάθονταν και κάπνιζαν το ναργιλέ τους στο διάσημο καφενείο του Enver ή έτρωγαν κεμπάπ στου Anibal ή στο εστιατόριο Chaghlayan…
Αρχικά, η Gonce Goksun και τα αδέλφια της και η μητέρα τους Suheyla Zehra, μετακόμισαν με τις θείες τους όταν ο Vasit Mustafa έγινε «αγνοούμενος» το Δεκέμβριο του 1963. Αργότερα πήγαν για να ζήσουν στο Τζιάος για ένα χρόνο, αλλά μετά επέστρεψαν στο δικό τους σπίτι… Η μητέρα της Gonce εργαζόταν σκληρά για να μεγαλώσει τα πέντε της παιδιά – πήγαινε πολύ πρωί και εργαζόταν στη Μόρφου και μάζευε πορτοκάλια, ή στην Κερύνεια στις οικοδομές, μεταφέροντας τσιμέντο σε κουβάδες… Είχε ένα πολύ μέτριο μισθό αφού ο σύζυγος της ήταν «αγνοούμενος» και κάθε μήνα όταν πληρωνόταν, αγόραζε «doner» (γύρο) για τα παιδιά της αφού το εστιατόριο Anibal ήταν ακριβώς απέναντι από το σπίτι τους και όλο το καλοκαίρι τα παιδιά μυρίζονταν τον γύρο, αλλά μπορούσαν να τον φάνε εκείνη τη μια φορά το μήνα, και ακόμα και τότε από μισή μερίδα…
«Δεν υπήρχε πρόβλημα με το σις κεμπάπ, αφού όταν πηγαίναμε στο χωριό, ο παππούς μας το έφτιαχνε. Όμως εκείνο ήταν αρνίσιο κρέας… Ο γύρος (doner) είναι διαφορετικό και η μυρωδιά του είναι διαφορετική – είναι φτιαγμένος με βοδινό, έτσι εκείνη η μυρωδιά τη μυρίζαμε όλο το καλοκαίρι όταν το εστιατόριο ήταν ανοικτό» μου εξηγεί… Παρόλο που ο πατέρας της είχε «εξαφανιστεί» όταν ήταν μαζί με τον ιδιοκτήτη αυτού το συγκεκριμένου εστιατορίου, τον Saffet Anibal, – υπήρξε κάποιο είδος ενέδρας και μάχη και ο Vasit Mustafa είχε σκοτωθεί και κάποιοι άλλοι είχαν τραυματιστεί στη Λευκωσία κοντά στο εστιατόριο Aspava, δίπλα από την Αστυνομία Τροχαίας εκείνης της εποχής – ο Anibal ήξερε ποια ήταν αυτά τα παιδιά αλλά, θυμάται, πάλι τους χρέωνε για τον γύρο… «Μας κοίταζε κατάματα, ήξερε ποιοι ήμασταν, ότι ήμασταν τα παιδιά του «αγνοούμενου» Vasit Mustafa, του φίλου του, και πάλι έπαιρνε λεφτά από εμάς…»
Η Gonce θυμάται τις μέρες των δελτίων τροφίμων όταν πήγαινε με ένα παιδικό καροτσάκι και στεκόταν στη σειρά για να πάρει οτιδήποτε διένειμαν…
Παρ' όλα αυτά, είχε μια καλή παιδική ηλικία αφού οι θείοι και οι θείες της και οι παππούδες – γιαγιάδες ήταν καλόκαρδοι άνθρωποι που αγκάλιασαν τα παιδιά και προσπάθησαν να τα φροντίσουν…
Ήταν ευτυχισμένη όταν έρχονταν οι καλοκαιρινές διακοπές και πήγαινε στο χωριό των γονιών της, το Τζιάος… Εκεί βοηθούσε τον παππού της να τυλίξει σιεφταλιές αφού πουλούσε κεμπάπ σε ένα είδος περιπτέρου και επίσης μάθαινε να φτιάχνει καλάθια από καλάμι και έφτιαχναν χωριάτικο ψωμί, πούλλες και διάφορες λιχουδιές στο χωριό…
Ήταν πεντέμισι χρονών όταν ο πατέρας της έγινε «αγνοούμενος» - θυμάται να κλαίει στο σπίτι…
Είχαν αφήσει τραυματισμένο τον Vasit Mustafa μπροστά από το εστιατόριο Aspava – άραγε πέθανε εκεί ή ήταν βαριά τραυματισμένος; Πέθανε λόγω αιμορραγίας;
Αυτό δεν το γνωρίζουμε… Αυτό που γνωρίζουμε είναι μια έκθεση που έλεγε ότι δύο Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί είχαν πάρει το σώμα του στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και είχαν παραδώσει το σώμα του σε μια Τουρκοκύπρια νοσοκόμα που εργαζόταν εκεί…
Υπήρχαν και άλλα νεκρά σώματα Τουρκοκυπρίων στο νεκροτομείο – είχαν σκοτωθεί σε διάφορα σημεία στη Λευκωσία και μαζεύτηκαν εκεί. Οι Ελληνοκύπριοι λειτουργοί προσπάθησαν να καταρτίσουν ένα κατάλογο με όλους εκείνους τους Τουρκοκύπριους και έστειλαν στις Τουρκοκυπριακές αρχές, μέσω του Ερυθρού Σταυρού, ένα κατάλογο με 21 ή 22 Τουρκοκύπριους που ήταν στο νεκροτομείο, ζητώντας από τις Τουρκοκυπριακές αρχές να πάνε και να παραλάβουν εκείνα τα νεκρά σώματα.
Οι Τουρκοκύπριοι δεν πήγαν ή δεν μπορούσαν να πάνε…
Τότε οι Ελληνοκυπριακές αρχές αποφάσισαν να θάψουν εκείνους τους Τουρκοκύπριους που βρίσκονταν στο νεκροτομείο του νοσοκομείου έξω από το Τουρκοκυπριακό νεκροταφείο του Αγίου Βασιλείου… Άνοιξαν μεγάλες τρύπες και τους έθαψαν σε τρεις μαζικούς τάφους…
Αυτό ήταν γύρω στην πρώτη βδομάδα του Ιανουαρίου του 1964…
Στις 13 Ιανουαρίου 1964, οι Τουρκοκυπριακές αρχές έστειλαν μια ομάδα στους μαζικούς τάφους του Αγίου Βασιλείου, συνοδευόμενους από Βρετανούς στρατιώτες για να αρχίσουν σκάψιμο εκεί… Ο οδοντίατρος Husrev Daghseven επέβλεπε τις εκταφές στους μαζικούς τάφους και αυτά που είδε ενώ ανοίγονταν εκείνοι οι μαζικοί τάφοι είχαν αντίκτυπο σε αυτόν για την υπόλοιπη του ζωή…
«Το φοβερό θέαμα ήταν περισσότερο από ότι μπορεί να αντέξει ακόμα και ένας γιατρός» έγραψε στην έκθεση του…
Τον βρήκα πριν από δέκα χρόνια και του πήρα συνέντευξη…
Είχε βγάλει 22 σώματα από τους μαζικούς τάφους, το ένα παιδιού, της Ayshe από τον Άγιο Βασίλειο που ήταν δέκα χρονών…
«Την είχαν πυροβολήσει και πέθανε… Τους πυροβόλησαν όλους… Τους περισσότερους πισώπλατα… Τα χέρια και τα πόδια κάποιων από αυτούς ήταν δεμένα… Είχαμε πάρει κάποιους νεαρούς για να βοηθήσουν στην εκταφή αλλά όλοι είχαν τρομοκρατηθεί όταν είδαν τα σώματα και αρρώστησαν… Τους έστειλα πίσω στη Λευκωσία με το λεωφορείο και έτσι πήγα εγώ στους μαζικούς τάφους και έβγαλα το κάθε σώμα με τα ίδια μου τα χέρια από τον τάφο… Μετά από αυτό είχα κατάθλιψη για ενάμιση χρόνο… Εφόσον ήμουν οδοντίατρος και εργαζόμουν για την κυβέρνηση, πήγαινα στα σχολεία για να φροντίσω τα δόντια των μαθητών… Ένα μήνα πιο πριν είχα διορθώσει τα δόντια της Ayshe… Τώρα βλέποντας την έτσι σε εκείνο το μαζικό τάφο, ήταν τεράστιο σοκ… Την αναγνώρισα…»
Επίσης αναγνώρισε τουλάχιστον δύο ή τρία άτομα από τον κατάλογο των Τουρκοκυπρίων που ήταν στο νεκροτομείο στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας – τον κατάλογο των 21 ή 22, που είχαν στείλει οι Ελληνοκύπριοι λειτουργοί στους Τουρκοκύπριους λειτουργούς… Ένας από εκείνους σε εκείνο τον κατάλογο ήταν νοσοκόμος που εργαζόταν στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και είχε σκοτωθεί εκεί…
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μάζεψα πριν από δέκα χρόνια, μια νύκτα πριν από την εκταφή από τους Τουρκοκύπριους, κάποιες Ελληνοκυπριακές «αρχές» έστειλαν μια ομάδα στους μαζικούς τάφους και έβγαλαν εννιά σώματα από τους μαζικούς τάφους και τα πήραν αλλού για να τα ξαναθάψουν… Μετάφεραν τον τόπο ταφής τους… Γιατί; Ο λόγος ήταν ο κατάλογος των 21-22 που είχαν στείλει στους Τουρκοκύπριους… Στο μεταξύ είχαν γίνει δολοφονίες από κάποιους Ελληνοκύπριους στον Άγιο Βασίλειο και τους είχαν θάψει στον ίδιο τόπο στον Άγιο Βασίλειο… Εκείνοι οι Ελληνοκύπριοι – όποιοι και να ήταν – πίστευαν ότι αν βρέθονταν περισσότερα από 21-22 σώματα στους μαζικούς τάφους έξω από το νεκροταφείο, δηλαδή 30 ή 31, τότε οι δολοφονίες στον Άγιο Βασίλειο επίσης θα μαθεύονταν έτσι ήθελαν να τους «καλύψουν»… Γι αυτό μετέφεραν αλλού εννιά σώματα – φυσικά δεν ξέρουμε αν είναι πραγματικά εννιά ή περισσότερα ή λιγότερα. Είναι ακόμα «αγνοούμενοι»…
Και αν αυτό δεν ήταν αρκετό, τώρα έγινε μια νέα «συγκάλυψη» από τις Τουρκοκυπριακές αρχές: Γνωρίζοντας ότι έγιναν δολοφονίες από κάποιους Ελληνοκύπριους στον Άγιο Βασίλειο, συμπεριλαμβανομένης της μικρής Ayshe και της γιαγιάς της, είπαν στο κοινό ότι αυτά τα 21 ή 22 σώματα που βρήκαν στους μαζικούς τάφους στον Άγιο Βασίλειο ήταν όλοι εκείνοι οι Τουρκοκύπριοι που είχαν σκοτωθεί στον Άγιο Βασίλειο… Δεν τους αναγνώρισαν και δεν τους σύγκριναν σύμφωνα με τον κατάλογο που είχαν από το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και τους έθαψαν στο νεκροταφείο των Κήπων του Tekke, χωρίς να ενημερώσουν τους συγγενείς, χωρίς να τους πουν τίποτα…
Έγραψαν πάνω στους τάφους τους «Ayvasil 1» (Άγιος Βασίλειος 1), «Ayvasil 2» (Άγιος Βασίλειος 2), «Άγνωστος» και σε κάποιους από τους τάφους έγραψαν τα ονόματα εκείνων που είχαν σκοτωθεί στον Άγιο Βασίλειο…
Με αυτό τον τρόπο, οι «αγνοούμενοι» έγιναν «αγνοούμενοι» για δεύτερη φορά αφού δεν είπαν τίποτε στις οικογένειες τους…
Γι αυτό και σοκαρίστηκε η οικογένεια του, όταν βρέθηκαν τα οστά του «αγνοούμενου» Vasit Mustafa στο νεκροταφείο των Κήπων του Tekke.
Η Gonce Goksun μου είπε «Αυτό το θέμα με το νεκροταφείο του Tekke μας αναστάτωσε… Θυμούμαι όταν ήμουν μικρό κορίτσι στο δημοτικό σχολείο, κάθε 21 Δεκεμβρίου, όταν θυμόμασταν τις μαύρες μέρες του 1963, το σχολείο μας έπαιρνε στο νεκροταφείο των Κήπων του Tekke και βλέπαμε τους τάφους εκεί… Χωρίς να το ξέρω, επισκεπτόμουν τον τάφο του πατέρα μου… Είναι ντροπή που για 54 χρόνια δεν είπαν τίποτε στην οικογένεια του και παρόλο που ήξεραν ότι ήταν θαμμένος εκεί, μας άφησαν να περιμένουμε… Η μητέρα μου τον περίμενε να επιστρέψει…»
Το μεγάλο σκάνδαλο βγήκε στην επιφάνεια στην κηδεία του «αγνοούμενου» Vasit Mustafa στο Τζιάος. Τόσο η κόρη του Gonce Goksun όσο και ο γιος του Gonal Goksun εξέφρασαν το θυμό τους και τη θλίψη τους για αυτή τη συγκάλυψη…
Μας πήρε δέκα χρόνια αγώνα για να ξεκινήσουν οι εκσκαφές στο νεκροταφείο Tekke… Οι συγγενείς έγραφαν γράμματα στη ΔΕΑ, οι συγγενείς δημιούργησαν μια επιτροπή και έκαναν διάφορες επισκέψεις για να πιέσουν για τις εκσκαφές στο Tekke… Όταν ο Mustafa Akinci ανέβηκε στην εξουσία, επίσης εξάσκησε πίεση μαζί με τον Halil Sadrazam όπως επίσης και η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων εξάσκησε πίεση… Από την αρχή, ο Ξενοφώντας Καλλής επέμενε ότι ο Tekke έπρεπε να σκαφτεί για να βρεθούν κάποιοι Τουρκοκύπριοι «αγνοούμενοι» εκεί… Έτσι στο τέλος, τα εμπόδια που δημιουργήθηκαν από κάποιες πολιτικές και στρατιωτικές αρχές υποχώρησαν – σε διάστημα δέκα χρόνων!!! – έτσι ώστε να σκαφτούν κάποιοι τάφοι στον Tekke – μόνο εκείνοι που ήταν σημασμένοι «Άγιος Βασίλειος» ή «Άγνωστος»… Όμως πρέπει να γίνουν περισσότερες εκσκαφές μέσα και γύρω από τον Tekke εφόσον γνωρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχουν περισσότεροι «αγνοούμενοι» θαμμένοι εκεί… Πολλοί από τους αναγνώστες μου και μάρτυρες έδωσαν πληροφορίες ότι κάποιοι Ελληνοκύπριοι «αγνοούμενοι» θάφτηκαν επίσης γύρω από τον Tekke… Η περιοχή γύρω από το Tekke έχει αλλάξει δραματικά αφού κτίστηκαν καταστήματα σε αυτή την περιοχή… Όμως και πάλι πρέπει να προσπαθήσουμε και να πιέσουμε έτσι ώστε όλη αυτή η «συγκάλυψη» να τελειώσει και εκείνοι οι «αγνοούμενοι» που είναι θαμμένοι εκεί να πάνε επιτέλους πίσω στους συγγενείς τους για να ταφούν κατάλληλα…
Πρέπει επίσης να πιέσουμε για περισσότερες εκσκαφές στο νεκροταφείο του Αγίου Βασιλείου – έγιναν κάποιες εκσκαφές εκεί από την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων αλλά δεν βρήκαν τίποτα… Και εκείνο το μέρος έχει αλλάξει – τώρα είναι ένα στρατιωτικό χωριό και δεν μπορούμε να μπούμε μέσα για να ερευνήσουμε… Όμως, όπως μου έχουν πει, έχει ανεγερθεί ένα μνημείο στην περιοχή όπου ήταν ο μαζικός τάφος… Υπήρξαν πληροφορίες ότι εκεί έγιναν ταφές τουλάχιστον 3 ή 4 φορές, έτσι πρέπει να πιέσουμε για να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχουν περισσότεροι «αγνοούμενοι» θαμμένοι εκεί…
Μέχρι στιγμής, έγιναν οι κηδείες επτά Τουρκοκυπρίων των οποίων τα οστά έχουν βρεθεί στο νεκροταφείο των Κήπων του Tekke… Τον επόμενο μήνα θα γίνουν κι άλλες… Ας αναπαυθούν όλοι εν ειρήνη και μοιράζομαι τον πόνο των συγγενών και ευχαριστώ όλους τους αναγνώστες μου που βοήθησαν στον αγώνα την τελευταία δεκαετία, βοηθώντας μας να αποκαλύψουμε τις «συγκαλύψεις» από τους λειτουργούς και από τις δύο πλευρές…
Photo: Ο Gonal Goksun, εγγονός του Vasit Mustafa και η κόρη του Gonce Goksun μιλούν στην κηδεία…
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 3rd of December 2017, Sunday. An extended version of series of articles has been published in Turkish in the YENİDÜZEN newspaper in November 2017 and here are the links of some of them:
http://www.yeniduzen.com/kayip-vasit-mustafa-14-kasimda-catozda-defnedilecek1-11492yy.htm
http://www.yeniduzen.com/kayip-vasit-mustafa-14-kasimda-catozda-defnedilecek-2-11499yy.htm
http://www.yeniduzen.com/bu-tekke-bahcesi-olayi-bizi-mahvetti-1-11523yy.htm
http://www.yeniduzen.com/sehitlik-mertebesine-ulasan-bir-insani-yillardir-mechul-adi-altinda-yatirtmak-ve-onu-11529yy.htm
http://www.yeniduzen.com/kaymaklili-kayiplar-icin-yarin-tekke-bahcesinde-defin-toreni-11535yy.htm
http://www.yeniduzen.com/bu-tekke-bahcesi-olayi-bizi-mahvetti-3-11541yy.htm
http://www.yeniduzen.com/21-kayip-sehit-neden-ailelerden-saklandi-neden-1-11411yy.htm
http://www.yeniduzen.com/nasil-olur-da-rumlar-tarafindan-oldurulen-dedem-bizim-tarafimizda-sehitlikte-bulunur-11415yy.htm
No comments:
Post a Comment