Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Μήπως υπάρχει κάποιο μέρος όπου Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι «αγνοούμενοι» είναι θαμμένοι μαζί;
Ναι, υπάρχει και είναι πραγματικά ένα πολύ τραγικό παράδειγμα του παρελθόντος μας…
Το μόνο μέρος όπου Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι «αγνοούμενοι» έχουν θαφτεί μαζί – εξ' όσων γνωρίζουμε μέχρι στιγμής – είναι στο μαζικό τάφο στην αυλή του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθαλάσσας…
Είχα γράψει για αυτό το 2007, πριν από δέκα χρόνια, αλλά δεν έδειξε κανένας οποιοδήποτε ενδιαφέρον…
Είχα γράψει ξανά για αυτό με περισσότερες λεπτομέρειες το 2010, δηλαδή πριν από επτά χρόνια – και πάλι δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον.
Κανένα ενδιαφέρον από τα ΜΜΕ, κανένα ενδιαφέρον από τους λειτουργούς και στις δύο πλευρές, κανένα ενδιαφέρον από την επίσημη Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων (ίσως επειδή τους θεωρούν «γνωστούς νεκρούς» - μια κατηγορία που δημιουργεί προβλήματα για εκσκαφές για εκατοντάδες ανθρώπους αφού δεν είναι «επίσημα εγγεγραμμένοι» ως «αγνοούμενοι»)…
Η ιστορία αυτή «ανακαλύφθηκε» όταν θα γίνονταν πρόσφατα κάποιες οικοδομικές εργασίες στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθαλάσσας και όταν οι λειτουργοί αποκάλυψαν ότι ναι, υπήρχε ένας μαζικός τάφος εκεί, και ναι, υπήρχαν 31 άτομα θαμμένα σε αυτό το μαζικό τάφο, και, α ναι, παρεμπιπτόντως 3 από εκείνα τα 31 άτομα ήταν Τουρκοκύπριοι… Άρα ένας κοινός μαζικός τάφος όπου Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι πιστεύεται ότι έχουν θαφτεί μαζί…
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος το 1974, κάποιοι «έξυπνοι» Ελληνοκύπριοι αξιωματικοί του στρατού αποφάσισαν να τοποθετήσουν αντιαεροπορικά όπλα στην οροφή του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθαλάσσας για να πυροβολήσουν τα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα… Νοσοκομείο; Με ασθενείς να νοσηλεύονται εκεί; Και Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι; Προφανώς δεν ήταν «θέμα» για αυτούς όταν έπαιρναν την απόφαση να εγκαταστήσουν αντιαεροπορικά όπλα για να βάλλουν από την οροφή του νοσοκομείου…
Και μετά τα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα ήρθαν και «αποσιώπησαν» εκείνα τα όπλα στην οροφή του νοσοκομείου. Νοσοκομείο; Ναι, το νοσοκομείο για τα άτομα με ψυχικές διαταραχές… Προφανώς αυτό δεν ήταν «θέμα» - και για τις δύο πλευρές στην περίπτωση αυτή, το «θέμα» ήταν ο πόλεμος, όχι οι άνθρωποι στο νοσοκομείο…
Και τι συνέβηκε; Όταν οι βόμβες άρχισαν να πέφτουν, τα αντιαεροπορικά όπλα που έβαλλαν κατά των αεροπλάνων «αποσιωπήθηκαν»… Όμως στο μεταξύ, το νοσοκομείο κτυπήθηκε και εκεί, εξ' όσων γνωρίζουμε, πέθαναν 31 ασθενείς… Τρεις από αυτούς Τουρκοκύπριοι. Υπήρχαν επίσης και τραυματίες…
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μαζέψαμε, οι ασθενείς που σκοτώθηκαν στο βομβαρδισμό θάφτηκαν σε ένα κρατήρα που δημιούργησε μια από τις βόμβες.
Κάποιοι ασθενείς που είχαν τραυματιστεί και μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο για θεραπεία πέθαναν και θάφτηκαν στο νεκροταφείο Παλλουριώτισσας.
Όμως εκείνοι που σκοτώθηκαν στο βομβαρδισμό είχαν θαφτεί στην αυλή του νοσοκομείου.
Και μετά δεν έγινε τίποτα.
Όλοι το ξέχασαν… Ή το άφησαν να ξεχαστεί…
Ο μαζικός τάφος ήταν στην αυλή του νοσοκομείου αλλά το νοσοκομείο συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι σήμερα. Είναι αυτό θέμα; Όχι… Ασθενείς έρχονται και φεύγουν, άνθρωποι έρχονται και φεύγουν, λειτουργεί με ένα μαζικό τάφο εκεί…
Μόνο ένα άτομο νοιαζόταν: ο Ξενοφών Καλλής έγραψε επιστολές στα αρμόδια υπουργεία για να επισημάνει ότι υπήρχε ένας μαζικός τάφος στην αυλή του νοσοκομείου και ότι θα έπρεπε να γίνει γνωστό έτσι ώστε να μην κτιστεί τίποτε πάνω στο μαζικό τάφο…
Αργότερα, πριν από δέκα χρόνια, όταν μάθαμε για αυτό το μαζικό τάφο, θέλαμε να κάνουμε κάτι για αυτό…
Ως η Δικοινοτική Πρωτοβουλία Συγγενών Αγνοουμένων και Θυμάτων Πολέμου «Μαζί Μπορούμε!» θέλαμε να χτίσουμε ένα μνημείο εκεί, ή τουλάχιστο να τοποθετήσουμε μια πλάκα έτσι ώστε να μην εξαφανιστεί και να μην ξεχαστεί, ειδάλλως θα καταστρεφόταν με κάποιο τρόπο…
Το 2013 επισκεφτήκαμε την Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Αγνοουμένων, την Καίτη Κληρίδη για να της πούμε για αυτό…
Επισκεφτήκαμε το νοσοκομείο σε διάφορες χρονικές στιγμές στην Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας για να δώσουμε λουλούδια στις νοσηλεύτριες που εργάζονταν εκεί και που είναι οργανωμένες με την ΠΕΟ – το κάναμε αυτό ως κοινή δραστηριότητα της DEV-IS και της ΠΕΟ για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, επισκεπτόμαστε τους τόπους εργασίας ο ένας του άλλου – και μιλήσαμε για αυτό το μαζικό τάφο στη διάρκεια αυτών των συναντήσεων…
Ένας αναγνώστης μου έστειλε φωτογραφίες του Χαράλαμπου Αβδελόπουλου και του Αντρέα Κούτα από το βιβλίο «Μέρες Οργής Κύπρος», όπου υπήρχαν 555 φωτογραφίες από τον πόλεμο του 1974 και ανάμεσα τους οι φωτογραφίες από το βομβαρδισμό του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθαλάσσας… Δημοσίευσα στην εφημερίδα Yeniduzen αυτές τις φωτογραφίες του νοσοκομείου από το βιβλίο, προσπαθώντας έτσι να πάρω περισσότερες πληροφορίες από τους αναγνώστες μου… Ανταποκρίθηκαν με λεπτομέρειες για τους «αγνοούμενους» συγγενείς τους…
Όμως εκτός από αυτό, το θέμα παρέμεινε «σιωπηλό», φαινομενικά όλοι έχουν «ξεχάσει» το μαζικό τάφο στην αυλή του νοσοκομείου…
Τότε, φέτος, καθώς το νοσοκομείο άρχισε να έχει όλο και περισσότερα προβλήματα, προέκυψε η ανάγκη για ανακαίνιση και ίσως και νέες οικοδομές… Τότε είναι που «ξανα-ανακαλύφθηκε» ο μαζικός τάφος…
Καθώς δημοσίευσα ξανά την ιστορία του μαζικού τάφου στην αυλή του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθαλάσσας, ένας από τους συγγενείς ενός ατόμου θαμμένου στο μαζικό τάφο, ένας Τουρκοκύπριος αναγνώστης, μου έστειλε τη φωτογραφία του «αγνοούμενου» του συγγενή: του Chakir Ali από το Μαθιάτη… Και μου έστειλε επίσης και ένα σημείωμα για να μου πει τα ακόλουθα:
«Καλησπέρα κυρία Sevgul,
Το άτομο που βλέπεις στη φωτογραφία που σου στέλλω ήταν στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθαλάσσας το 1974 και σκοτώθηκε ως αποτέλεσμα του βομβαρδισμού.
Είναι γνωστός στο Μαθιάτη ως «Chakir Ali». Η φωτογραφία αυτή είναι η μόνη φωτογραφία του που έχουμε… Το άτομο αυτό είναι θαμμένο εκεί με άλλους Κύπριους που είχαν την ίδια τύχη…»
Μου έδωσε επίσης το τηλέφωνο του, έτσι τηλεφώνησα στον αναγνώστη αυτό και μου είπε περισσότερα για τον Chakir Ali:
«Ήταν στενός συγγενής μου. Τον θυμούμαι στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθαλάσσας… Ήμουν μικρό παιδί τότε, 10-11 χρονών» λέει. Και συνεχίζει λέγοντας μου αυτά που θυμάται:
«Ο Chakir Ali ήταν από το Μαθιάτη, ήταν παντρεμένος αλλά δεν είχαν παιδιά.
Ήταν στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας από το 1954-55. Μετά το 1967, θυμούμαι να τον επισκέπτομαι στην Αθαλάσσα μαζί με τη γιαγιά και πρόγιαγια μου. Δεν ήξερε τον εαυτό του, από ότι θυμούμαι. Όλοι οι αδελφοί του είχαν πεθάνει αλλά τα παιδιά του ετεροθαλή αδελφού του ζουν ακόμα…
Πιστεύω ότι ο Chakir Ali γεννήθηκε το 1913 ή 1914. Ήταν ο νεαρότερος της οικογένειας. Προερχόταν από εύπορη οικογένεια…
Όταν τον επισκεπτόμασταν στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας, θυμούμαι ότι έβλεπα Έλληνες στρατιώτες που έκαναν περιπολία στην αυλή του νοσοκομείου. Τους θυμούμαι ως Έλληνες στρατιώτες… Ήμουν παιδί και βαριόμουν μέσα στο νοσοκομείο, έτσι έβγαινα έξω στην αυλή και παρακολουθούσα τους στρατιώτες που έτρεχαν ή περπατούσαν…
Αν χρειάζεται, είμαι έτοιμος να δώσω δείγμα DNA για αυτόν. Τα παιδιά του ετεροθαλή αδελφού του, μπορούν επίσης να δώσουν δείγματα DNA αν αποδεχθούν.
Κάποτε είχα μιλήσει με κάποια που ονομαζόταν Ανίτα που εργαζόταν στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων και την είχα ρωτήσει που είχε θαφτεί. Μου είχε πει ότι ήταν θαμμένος στην αυλή του νοσοκομείου. Η Ανίτα μου είχε πει ότι οι Τουρκοκύπριοι που είχαν σκοτωθεί στο βομβαρδισμό είχαν θαφτεί στην αυλή του νοσοκομείου αλλά ότι οι Ελληνοκύπριοι είχαν θαφτεί σε νεκροταφείο.
Αλλά είδα αυτά που έγραψες, ότι έχουν θαφτεί μαζί…
Αν χρειάζεται, θέλω να σου πω ότι μπορώ να δώσω δείγμα DNA για το συγγενή μου...»
Το 2010 ένας άλλος αναγνώστης μου είχε τηλεφωνήσει σχετικά με την ταυτότητα ενός άλλου Τουρκοκύπριου ασθενή που είχε σκοτωθεί στο βομβαρδισμό και που είχε θαφτεί στο μαζικό τάφο στην αυλή του νοσοκομείου.
Μου είχε πει:
«Ανάμεσα σε αυτούς που σκοτώθηκαν στο βομβαρδισμό του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθαλάσσας από τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα ήταν μια συγγενής μας. Η γυναίκα από το Τζιάος, στην οποία αναφέρεσαι σε ένα από τα άρθρα σου, ήταν συγγενής μας. Το όνομα της ήταν Ismet Nusret Salih… Και αυτή είχε πεθάνει στο βομβαρδισμό…»
Και μια άλλη γυναίκα από το Μαρί μου τηλεφώνησε για να μου πει ότι ένας από τους συγχωριανούς της ήταν στο νοσοκομείο…
«Την ονομάζαμε Shifa και ένα από τα παιδιά της ζει στο Γερόλακο, ένα άλλο στην Ακανθού και ένα άλλο στην Πηγή Περιστερώνας… Μπορεί να είχε σκοτωθεί σε εκείνο το βομβαρδισμό – πρέπει να βρεις τα παιδιά της» μου είχε πει.
Ίσως πρέπει να εντοπίσω τους συγγενείς τους τώρα που μπορεί να γίνουν εκσκαφές στην αυλή του νοσοκομείου, έτσι ώστε να τους βοηθήσουν δίνοντας δείγμα DNA…
Μακάρι όλοι όσοι είχαν σκοτωθεί στο βομβαρδισμό να αναπαυθούν εν ειρήνη…
Μακάρι να μην δούμε ξανά τέτοιες μέρες στην Κύπρο…
Photo: Chakir Ali…
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 7th of May 2017, Sunday.
(**) Link to my articles published in YENİDÜZEN newspaper in Turkish on the 7th and 8th of March 2017:
http://www.yeniduzen.com/yeniden-kesfedilen-bir-toplu-mezar1-10338yy.htm
http://www.yeniduzen.com/yeniden-kesfedilen-bir-toplu-mezar2-10341yy.htm
Link to my article published in YENİDÜZEN newspaper in Turkish on 21st of March 2017:
http://www.yeniduzen.com/matyatli-cakir-alinin-elimizdeki-tek-fotograf-bu-10404yy.htm
No comments:
Post a Comment