Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
«Το δέντρο ήταν σαν μια ομπρέλα, σαν ένα καταφύγιο, με τα κλαδιά του να έρχονται μέχρι το έδαφος, και ήταν κάτω από το δέντρο, κρυμμένοι… Τους είχαμε δει και έτρεξαν… Ήταν σκοτεινά το βράδυ… Εκείνη τη νύκτα είχα φύγει για να φάω βραδινό στο σπίτι και θα επέστρεφα αργότερα…»
Στέκεται στον κάποτε διάσημο «by-pass» (παρακαμπτήριο) δρόμο του Kuchuk Kaymakli (περιοχή Ομορφίτας) και μας λέει την ιστορία, υποδεικνύοντας που ήταν το δέντρο… Σήμερα ζήτησα από αυτόν τον αναγνώστη μου, που μας λέει την ιστορία της περιοχής αυτής, να έρθει και να μας συναντήσει εδώ, στο «by-pass» δρόμο και να πει αυτά που ξέρει στους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων. Μου είχε πει αυτά στα οποία ήταν μάρτυρας πριν από χρόνια και τα είχα γράψει αλλά ποτέ δεν είχαμε έρθει στο πραγματικό σημείο. Γι αυτό του ζήτησα να έρθει και να μας μιλήσει και συμφώνησε αφού έχει μια ανθρώπινη καρδιά και θέλει να βοηθήσει… Πάντοτε με βοηθά στην αναζήτηση μας για την τύχη των «αγνοουμένων» και μοιράστηκε και άλλες πληροφορίες αλλά επικεντρωνόμαστε στο «by-pass»… Μαζί μας είναι ο Ξενοφών Καλλής, Βοηθός του Ελληνοκύπριου Μέλους της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων και ένας νεαρός Τουρκοκύπριος ερευνητής από το τουρκοκυπριακό γραφείο της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων… Είναι Τρίτη πρωί, 14 Ιουνίου 2016… Είχαμε έρθει εδώ στο παρελθόν, στις 25 Μαΐου 2016, μαζί με ένα άλλο αναγνώστη μου και μαζί με τον Καλλή και τον Okan Oktay, Συντονιστή Εκταφών της ΔΕΑ και ο αναγνώστης μου είχε μοιραστεί μαζί μας αυτά που ήξερε για τους τρεις «αγνοούμενους» Ελληνοκυπρίους… Όμως κατάφερα να βρω τον αυτόπτη μάρτυρα που τους είχε συλλάβει και ήταν μάρτυρας στη δολοφονία ενός από αυτούς και άκουσε τους πυροβολισμούς από τις δολοφονίες των άλλων δύο, και να μας πει αυτά που είδε έτσι ώστε να βοηθήσει στις έρευνες στην περιοχή αυτή… Ο αναγνώστης μου έρχεται για να μας πει αυτά που συνέβηκαν:
«Την επόμενη μέρα ξεκινήσαμε να πηγαίνουμε στα σπίτια τριγύρω, σε αυτό το δρόμο… Πήγαμε σε εκείνο το σπίτι… Προφανώς κρυβόντουσαν στο σπίτι… Προσπάθησα να ανοίξω την πόρτα ενός δωματίου αλλά είχαν βάλει ένα ντουλάπι πίσω από την πόρτα… Όταν έσπρωξα, η πόρτα άνοιξε λίγο και μπορούσα να τους δω… Ψήλωσαν τα χέρια τους… Ήταν τρεις νεαροί Ελληνοκύπριοι… Ήταν γυμνοί από τη μέση και πάνω… Ίσως έψαχναν για πολιτικά ρούχα σε εκείνο το σπίτι… Τους πήρα αιχμάλωτους… Ήταν νεαροί Ελληνοκύπριοι που σπούδαζαν στην Ελλάδα και στη διάρκεια των διακοπών τους στην Κύπρο το 1974, «συνέβηκε» ο πόλεμος και πιάστηκαν και έπρεπε να είναι στο στρατό λόγω του πολέμου… Πήρα τους τρεις νεαρούς και τους πήρα απέναντι που υπήρχε ένα είδος πρόχειρου «αρχηγείου» και τους πήρα στο διοικητή μας. Ο διοικητής μας ήταν ένας Τουρκοκύπριος, μια πολύ γνωστή προσωπικότητα… Ζει ακόμα…» λέει.
Μας δείχνει το σπίτι που ήταν τότε το «αρχηγείο»…
«Αυτό ήταν το μέρος που χρησιμοποιούσαμε ως «αρχηγείο» σε αυτή την περιοχή… Κάτω υπήρχε υπόγειο… Έτσι πήγα στον διοικητή και του είπα ότι πήρα τρεις αιχμάλωτους και τον ρώτησα τι να κάνω μαζί τους… Ο διοικητής έβγαλε το όπλο του και αμέσως πυροβόλησε έναν από αυτούς… Ήμουν τόσο σοκαρισμένος που έτρεξα έξω και ο διοικητής συνέχιζε να πυροβολεί… Σκότωσε και τους τρεις νεαρούς…
Πιο κάτω στο δρόμο αυτό, ένας από την ομάδα μας είχε σκοτώσει ένα άλλο Ελληνοκύπριο στρατιώτη στο δρόμο… Ακριβώς εκεί… Και όταν στρίψεις αριστερά, μπορώ να σου δείξω το σπίτι, υπήρχε μια ηλικιωμένη Ελληνοκύπρια που ξάπλωνε στο κρεβάτι της, πιθανόν να ήταν κλινήρης… Ο ίδιος άντρας την πυροβόλησε και τη σκότωσε…
Πιο πάνω μέσα στην εκκλησία ήταν περίπου 15 Ελληνοκύπριοι στρατιώτες που κρατούνταν ως αιχμάλωτοι πολέμου…
Θα σου δείξω σε ποια εκκλησία… Εκεί δολοφονήθηκαν και οι 15 Ελληνοκύπριοι – το είδα… Αργότερα μου είπαν να ασφαλίσω τις πόρτες της εκκλησίας έτσι ώστε να μην μπει κανένας μέσα… Έτσι έριξα μερικές σανίδες και σφράγισα τις πόρτες…»
Αυτή ήταν η εκκλησία του Αγίου Δημητριανού στο Καϊμακλί… Τώρα βρίσκεται μέσα στην στρατιωτική περιοχή, αλλά τη βλέπουμε κάθε μέρα περνώντας από ένα ελεγχόμενο δρόμο που έχει ανοίξει στην κυκλοφορία για οχήματα πολιτών, συνδέοντας τη Λευκωσία με το δρόμο Αμμοχώστου ενώ οδηγάς βόρεια… Η εκκλησία βρίσκεται στα αριστερά, στην αρχή του δρόμου αυτού που έχει ανοίξει στην κυκλοφορία οχημάτων πολιτών καθώς οδηγάς από τη Λευκωσία προς τα βόρεια…
«Αργότερα μας ανέθεσαν την εργασία να μαζέψουμε τα σώματα από την περιοχή αυτή… Δέσαμε μαντήλια στο πρόσωπο μας και μαζέψαμε το ένα άτομο που είχε σκοτώσει ένας από την ομάδα μας… Την ηλικιωμένη γυναίκα σε εκείνο το σπίτι που την είχε σκοτώσει το ίδιο άτομο. Τους 15 στρατιώτες που σκοτώθηκαν μέσα στην εκκλησία… Μας έδωσαν απορριμματοφόρα φορτηγά που άνοιγαν στο πάνω μέρος… Παίρναμε τα νεκρά σώματα και τα βάζαμε στα απορριμματοφόρα φορτηγά… Ποτέ δεν μαζέψαμε τους τρεις νεαρούς που είχα συλλάβει. Ίσως να τους έθαψαν στο υπόγειο αλλά τα σώματα δεν ήταν εδώ, δεν ήταν πουθενά… Παρόλο που ήρθαμε στο δρόμο αυτό και μαζέψαμε άλλα σώματα, οι τρεις που είχε σκοτώσει ο διοικητής μας δεν ήταν εδώ…»
Υπάρχει ένα άδειο χωράφι δίπλα από το «αρχηγείο» της τότε εποχής και υπήρχαν φήμες ότι μπορεί να υπάρχει τόπος ταφής εκεί…
Υπήρχαν επίσης φήμες ότι οι τρεις που είχαν σκοτωθεί στο «αρχηγείο» είχαν θαφτεί στο υπόγειο…
Στο παρελθόν είχαμε γυρίσει στο μέρος μαζί με τον Καλλή και τον Okan, ελέγχοντας την «τοπογραφία» του κτιρίου χωρίς να μπαίνουμε μέσα… Ο Καλλής προσπαθούσε να εντοπίσει το πηγάδι που μπορεί να υπήρχε κάτω από το σπίτι και σκέφτεται ότι τώρα μπορεί να είναι το γκαράζ… Αυτό ήταν ένα τουρκοκυπριακό σπίτι και οι ιδιοκτήτες έφυγαν το 1963 χωρίς να προλάβουν να τελειώσουν εντελώς το κτίσιμο όταν ξέσπασαν οι διακοινοτικές ταραχές στην Κύπρο το 1963. Έτσι αυτή ήταν «ελληνοκυπριακή περιοχή» μέχρι το 1974…
Πιο πάνω από το σπίτι αυτό, ο αναγνώστης μου θυμάται ότι υπήρχε κτίριο της Ελληνοκυπριακής αστυνομίας για την περιοχή Καϊμακλιού…
Άρα τι συνέβηκε στα σώματα που μάζεψαν από την περιοχή αυτή; Που τα πήραν;
«Είχαμε ακούσει ότι τα πήραν στην περιοχή της χωματερής στο Δίκωμο… Τότε δεν υπήρχε ακόμα χωματερή εκεί… Είχαμε ακούσει ότι όταν έκτιζαν το πανεπιστήμιο, εκεί βρέθηκαν κάποια ανθρώπινα οστά αλλά δεν το ξέρω ακριβώς… Αυτά ήταν πράγματα που είχαμε ακούσει…»
Μετά τη συλλογή των νεκρών σωμάτων, ο αναγνώστης μου αρρώστησε πολύ…
«Είχα σπυριά παντού και ξάπλωνα για μέρες για να συνέλθω… Η δυσωδία, η θέα, τα φοβερά πράγματα που είδαμε με αρρώστησαν…»
Ο ίδιος ακόμα νιώθει αλλόκοτα για αυτά και οι τρίχες του σηκώνονται όταν μιλά… Λυπούμαι που πρέπει να το υποστεί αυτό αλλά θέλει να βοηθήσει διότι πάντοτε ήταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα για ειρήνη και επανένωση του νησιού μας…
Φεύγουμε από το «by-pass» και πάμε για να δούμε την εκκλησία… Είναι αδύνατο και «απαγορεύεται» να σταματήσεις σε αυτό το δρόμο ή να βγάλεις φωτογραφίες… Έτσι οδηγούμε σιγά και μου δείχνει το σημείο όπου έβαλε τις σανίδες…
Αυτή ήταν η εκκλησία του Αγίου Δημητριανού στο Καϊμακλί… Τηλεφωνώ στον αγαπητό μου φίλο Tuncer Baghishkan, αρχαιολόγο και ιστορικό – την Wikipedia της Κύπρου – για να μάθω περισσότερα για την εκκλησία αυτή. Μου λέει ότι είχε κτιστεί το 1902 στο όνομα του Αγίου Δημητριανού… Ο Άγιος Δημητριανός είχε πιαστεί στη διάρκεια των Αραβικών επιδρομών και τον είχαν πάρει στη Βαγδάτη και εκεί ο Χαλίφης του επέστρεψε να φύγει για την Κύπρο μαζί με τους ακόλουθους του… Ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Κυθρέα… Στη διάρκεια του 10ου αιώνα μ.Χ. ήταν ο Επίσκοπος της Κυθρέας… Έτσι η εκκλησία κτίστηκε στο όνομα του από τον Αρχιεπίσκοπο Μελέτιο Κρονίδη από την Ομορφίτα…
Σύμφωνα με τον Tuncer Baghishkan, υπήρχε μια μαρμάρινη επιγραφή πάνω από τη νότια είσοδο που το έλεγε αυτό… Σύμφωνα με τον Tuncer Baghishkan, υπήρχε ένα εκκλησάκι μέσα στην εκκλησία η οποία είχε κτιστεί στο όνομα του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα… Υπήρχαν 33 εικόνες στην εκκλησία που παραδόθηκαν στο Τμήμα Αρχαιοτήτων των Τουρκοκυπρίων και όλες χρονολογούνται μεταξύ 1957-60… Σύμφωνα με το φίλο μας Tuncer, αρχικά το Ελληνοκυπριακό σχολείο του χωριού Καϊμακλί βρισκόταν στην αυλή της εκκλησίας, αλλά αργότερα μια Ελληνοκύπρια γυναίκα που ονομάζεται Ευγενία Θεοδότου βοήθησε να κτιστεί δημοτικό σχολείο για κορίτσια στο μέρος όπου βρισκόταν η ελληνοκυπριακή λέσχη… Και το 1946, μαζί με τα τυπικά σπίτια, κτίστηκαν και τα τελευταία ελληνοκυπριακά σχολεία…
Ευχαριστώ τον αναγνώστη μου που ήρθε και μας συνάντησε και μας είπε αυτά που ήξερε…
Ευχαριστώ τον Tuncer Baghishkan που μοιράστηκε μαζί μας αυτά που ξέρει για την εκκλησία του Αγίου Δημητριανού…
Σας παρακαλώ μοιραστείτε μαζί μου αυτά που ξέρετε – δεν θέλω να ξέρω το όνομα σας αν δεν θέλετε να μου το πείτε… Το τηλέφωνο μου είναι 99 966518… Σας ευχαριστώ…
Photo: Ο Καλλής μπροστά από το κτίριο όπου σκοτώθηκαν 3 Ελληνοκύπριοι…
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 7th of August 2016, Sunday.
No comments:
Post a Comment