Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Γεννημένος γύρω στο 1872, ο Κωστής Κυριάκου Ταντής ήταν γνωστός ως «Ταντής» και από τους Τουρκοκύπριους και από τους Ελληνοκύπριους και ήταν από την Παλλουριώτισσα. Είχε παντρευτεί την Χρυσταλλού, επίσης από την Παλουριώτισσα. Εργαζόταν ως οικοδόμος… Σε κάποια στιγμή επισκέφτηκε τους Αγίους Τόπους στην Ιερουσαλήμ και εκεί είδε ένα «χαμάμ» που του άρεσε πολύ… Όταν επέστρεψε στην Κύπρο ήθελε να κτίσει ένα «χαμάμ» για τον εαυτό του.
Είχε τεράστιες εκτάσεις γης και κήπους στην περιοχή του Αγίου Κασσιανού, μια περιοχή που ήταν μιχτή εκείνη την εποχή… Έχτισε το διάσημο «Χαμάμ του Ταντή» που του στοίχησε γύρω στις 900 λίρες που ήταν τεράστιο ποσό εκείνη την εποχή… Έκτισε επίσης μικρά σπίτια γύρω από το Χαμάμ για να τα ενοικιάζει στην εργατική τάξη… Αυτά ήταν σπίτια για τις οικογένειες φτωχών εργατών. Είχε κτίσει επίσης ορισμένα μεγαλύτερα σπίτια στην ίδια περιοχή το 1933 και το 1938, για τον εαυτό του και τους γιους του…
Είχε τρεις γιους: τον Όθωνα, τον Θεόδωρο και τον Ηρόδοτο. Ο Όθωνας έγινε διάσημος παίκτης ποδοσφαίρου στον ΑΠΟΕΛ και άνοιξε το κατάστημα «Μαύρος» στην οδό Λήδρας όπου πουλούσε παιχνίδια και αθλητικά είδη. Ο Θεόδωρος άνοιξε ένα κατάστημα μέσα στο νέο ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας, όταν κτίστηκε, και πουλούσε καλλυντικά, αρώματα και τσιγάρα στους τουρίστες που έμεναν εκεί. Ο Ηρόδοτος έγινε φαρμακοποιός και άνοιξε φαρμακείο στην οδό Λήδρας.
Το Χαμάμ του Ταντή εξυπηρετούσε τις γυναίκες κατά την διάρκεια της μέρας και τους άντρες το βράδυ… Ήταν κτισμένο σε οθωμανικό στυλ και εκείνη την εποχή ήταν παράδοση να πηγαίνει κάποιος στο Χαμάμ σε διάφορες περιστάσεις: αν μια γυναίκα θα παντρευόταν, προσκαλούσαν άτομα στο Χαμάμ και έφερναν φαγητό και πλενόντουσαν, τραγουδούσαν, έτρωγαν και προετοίμαζαν τη νέα νύφη για το γάμο. Αν μια γυναίκα γεννούσε παιδί, για να συνέλθει, διοργανωνόταν πάρτι στο Χαμάμ για να γιορταστεί η γέννηση του βρέφους και για να ευθυμήσει η νέα μητέρα. Υπήρχε μια Τουρκοκύπρια γυναίκα που εργαζόταν στο χαμάμ για την οικογένεια Ταντή και ονομαζόταν Pembe. Και η Pembe και η κόρη της Fatma, ήταν οι «τελλάκηδες» - οι μασέρ του χαμάμ για τις γυναίκες. Η Pembe συναλλασσόταν επίσης σε χρυσό και έφερνε χρυσαφικά από τις Αραβικές χώρες και τα πουλούσε στις Κύπριες γυναίκες. Το παρατσούκλι της Pembe ήταν «Simsar» (μεσίτης) αφού έβρισκε επίσης νεαρές Τουρκοκύπριες για να τις παντρέψει με Άραβες από την Συρία, την Ιορδανία την Παλαιστίνη και όλη την περιοχή… Γύριζε στα σπίτια στα χωριά και έβρισκε ιδιαίτερα ξανθές κοπέλες αφού οι Άραβες δεν προτιμούσαν τις μελαχρινές, έκανε την προσφορά στην οικογένεια της κοπέλας για κάποιον από τις Αραβικές χώρες και όταν ερχόταν ο Άραβας, συναντούσε την οικογένεια και γινόταν η συμφωνία για τον γάμο. Με αυτό τον τρόπο, εκατοντάδες Τουρκοκύπριες κοπέλες στάλθηκαν σε άγνωστους προορισμούς στη Μέση Ανατολή, χωρίς να ξέρουν τι να αναμένουν… Εκείνες ήταν οι εποχές ακραίας φτώχειας και αυτοί οι προσυμφωνημένοι γάμοι ήταν το αποτέλεσμα ακραίας φτώχειας: Θα υπήρχε ένα λιγότερο άτομο για να ταΐζουν… Έτσι εκτός από τη δουλειά στο Χαμάμ του Ταντή, η Pembe είχε και αυτή τη δουλειά…
Μέχρι το 1956 όλα πήγαιναν καλά με το Χαμάμ του Ταντή και την οικογένεια του… Το 1956 άρχισε να διαμορφώνεται το σχέδιο να χωριστούν οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι: Υπήρχαν ταραχές στους δρόμους, ιδιαίτερα σε μιχτές περιοχές όπως ο Άγιος Λουκάς, η Omerge και ο Άγιος Κασσιανός, έτσι ώστε να σπρώξουν τους μιχτούς πληθυσμούς χωριστά. Στον Άγιο Λουκά, το πλήθος προσπάθησε να κάψει την εκκλησία και τα σπίτια των Ελληνοκυπρίων για να τους σπρώξουν μακριά από τη γειτονιά. Στην Omerge, σκότωσαν τη Peyker, μια Τουρκοκύπρια γυναίκα που είναι θεία του Tuncer Baghiskan, για να φοβηθούν οι Τουρκοκύπριοι και να τους διώξουν μακριά από τη γειτονιά αυτή και να φύγουν από την Omerge και η γειτονιά να γίνει καθαρά ελληνοκυπριακή. Το ίδιο συνέβηκε και στον Άγιο Κασσιανό: τα πλήθη σε εξέγερση ήρθαν και προσπάθησαν να κάψουν την αποθήκη του Χαμάμ του Ταντή, προσπάθησαν να σκοτώσουν μια Ελληνοκύπρια γυναίκα και την κόρη της – η μητέρα η Αντιγόνα πέθανε αργότερα, αλλά η κόρη της η Λόλα επιβίωσε από την βίαιη επίθεση… Τα πλήθη ήρθαν και έριχναν πέτρες στο σπίτι του Ταντή και η αστυνομία απλά παρακολουθούσε και δεν έκανε τίποτε για να προστατεύσει τα θύματα. Εφάρμοζαν το διάσημο «Διαίρει και βασίλευε», την πολιτική «Taksim» των Βρετανών αποικιοκρατών… Κατά τη διάρκεια της νύκτας, ένας Ελληνοκύπριος και ένας Τουρκοκύπριος αστυνομικός, μαζί με ένα Βρετανό λοχία γύριζαν με ένα λαντρόβερ με μπογιά σε δύο χρώματα – κόκκινη και μπλε. Έγραφαν «Taksim» με κόκκινη μπογιά στους τοίχους ελληνοκυπριακών σχολείων και οι ίδιοι αστυνομικοί έγραφαν με μπλε μπογιά «Ένωσις» και «ΕΟΚΑ» στα τουρκοκυπριακά σχολεία. Και το επόμενο πρωί παρακολουθούσαν τις φασαρίες που δημιουργούσαν στα πλήθη τα συνθήματα αυτά. Έτσι ο Άγιος Κασσιανός, ο Άγιος Λουκάς και η Omerge ήταν περιοχές όπου γίνονταν τέτοιες προκλήσεις και ανεξέλεγκτες ταραχές.
Εκείνη την εποχή, υπήρχε μια «υπόγεια» οργάνωση, μια παραστρατιωτική συμμορία που δημιουργήθηκε από ορισμένους Τουρκοκύπριους και ονομαζόταν «Η Μαύρη Συμμορία» (Kara Chete). Η Μαύρη Συμμορία γέμιζε μπουκάλια με βενζίνη και έδινε μισό σελίνι σε ορισμένα παιδιά από αυτούς τους μαχαλάδες για να πάνε και να τις ρίξουν στα ελληνοκυπριακά σπίτια…
Ενώ η Pembe λειτουργούσε το χαμάμ των γυναικών εκείνα τα χρόνια, η Μαύρη Συμμορία πήρε ένα από τα «ιδιαίτερα» δωμάτια στο Χαμάμ του Ταντή για να κάνει τις μυστικές της συναντήσεις εκεί. Η Μαύρη Συμμορία είχε αποφασίσει να σκοτώσει τους γιους του Ταντή Θεόδωρο και Όθωνα – ο Ηρόδοτος ήταν στο εξωτερικό και σπούδαζε για να γίνει φαρμακοποιός, γι' αυτό και δεν ήταν πάνω στον κατάλογο για εξόντωση. Ένας καλόκαρδος Τουρκοκύπριος όταν έμαθε ότι είχαν αποφασίσει να σκοτώσουν τους γιους του Ταντή, πήγε στον Ταντή και τον προειδοποίησε να πάρει την οικογένεια του και να φύγει. Όλη η οικογένεια του Ταντή έφυγε από τον Άγιο Κασσιανό το 1957 για να σωθεί η ζωή των γιων του.
Όμως θα έρχονταν περισσότερα: η βία δεν ήταν μονόπλευρη, ποτέ δεν είναι… Η βία είναι ένας κύκλος που δεν έχει τέλος… Το 1958 ο Χότζας του Kirklar Tekkesi, Yusuf Mehmet Hilmi, ενώ πήγαινε στο Tekke του με το γάιδαρο του απήχθηκε στην Τύμπου και σκοτώθηκε από κάποιους Ελληνοκύπριους, πιθανόν μέλη της ΕΟΚΑ. Υπάρχουν φήμες ότι το σώμα του κάηκε σε ένα καμίνι και έτσι η οικογένεια του ποτέ δεν κατάφερε να πάρει τα οστά του, ακόμα και σήμερα… Έτσι σε «αντίποινα» για το φόνο αυτού του αθώου άντρα, η Μαύρη Συμμορία αποφάσισε να σκοτώσει τον Ταντή…
Του έστησαν μια παγίδα: Του έστειλαν νέα ότι υπήρχε ένας πελάτης που ήθελε να αγοράσει το σπίτι του στην ίδια περιοχή με το Χαμάμ του Ταντή και του ζήτησαν να έρθει για να δείξει το σπίτι στον πελάτη. Του είπαν ότι αυτός ο φανταστικός πελάτης θα πλήρωνε τον Ταντή 300 λίρες αν συμφωνούσαν. Σύμφωνα με τις έρευνες του φίλου μου Tuncer Baghiskan, αρχαιολόγου και ερευνητή, το μήνυμα αυτό μεταφέρθηκε στον Ταντή μέσω ενός Τουρκοκύπριου φίλου του που εμπιστευόταν πολύ…
Έτσι στις 29 Ιουλίου 1958, ο Ταντή ξεκίνησε για να πάει στον Άγιο Κασσιανό. Ήταν τότε 86 χρονών με κακή όραση λόγω καταρράκτη. Κρατούσε ένα μπαστούνι για να τον βοηθά στο περπάτημα. Ο Ταντής σταμάτησε στο κατάστημα «Μαύρος» του γιου του για να πιει καφέ. Όταν σηκώθηκε για να φύγει, ορισμένα αγκίστρια ψαρέματος που κρεμιόνταν εκεί πιάστηκαν στα ρούχα του και η κοπέλα που εργαζόταν στο κατάστημα Μαύρος είπε στον Ταντή:
«Θείε, μην πας εκεί που θα πήγαινες… Αυτό είναι ένα σημάδι ότι πρέπει να αναβάλεις την επίσκεψη σου… Το αγκίστρι που πιάστηκε στα ρούχα σου σημαίνει ότι δεν πρέπει να πας!»
Όμως ο Ταντής δεν την άκουσε και ξεκίνησε για να πάει… Δεν είχε πει στους γιους του ότι θα πήγαινε στο μαχαλά του Ταντή για να δείξει το σπίτι του σε ένα Τουρκοκύπριο πελάτη διότι ήξερε ότι οι γιοι του θα τον απέτρεπαν να πάει εκεί…
Έτσι θα πήγαινε στο ραντεβού του με το θάνατο… Η Μαύρη Συμμορία τον περίμενε μέσα στο σπίτι του και τον σκότωσε στην κουζίνα του… Πάλεψε μαζί τους προσπαθώντας να τους κτυπήσει με το μπαστούνι του αλλά ήταν απλά ένας 86χρονος ηλικιωμένος ευάλωτος άντρας…
Μαζί με τον Tuncer Baghiskan, τον αρχαιολόγο φίλο μου που είχε κάνει την έρευνα για το Χαμάμ του Ταντή και αυτά που συνέβηκαν στον Ταντή, ψάχνουμε για τους συγγενείς του Ταντή για να μάθουμε λεπτομέρειες για το Χαμάμ και τον Ταντή. Τηλεφωνώ στο φίλο μου Μιχάλη Γιάγκου Σάββα που ξέρω ότι ζούσε στο μαχαλά του Ταντή στα μικρά σπίτια του Ταντή και με φέρνει σε επαφή με τις εγγονές του Ταντή.
Πάμε μαζί με τον Tuncer για να συναντήσουμε την Αντρούλα Μιχαηλίδου και την Έλενα Μακρίδη στο Σπίτι της Συνεργασίας στην Πράσινη Γραμμή και μιλούμε για τον Ταντή, προσπαθούμε να συναρμολογήσουμε τα κομμάτια του πάζλ ώστε να έχουμε την όλη εικόνα. Τους λέμε αυτά που ξέρουμε και μας λένε αυτά που ξέρουν έτσι να βγει ξεκάθαρη ολόκληρη η ιστορία για το τι πραγματικά συνέβηκε στον Ταντή…
Δύο αθώοι άντρες: ο Χότζας του Kirklar Tekke και ο ιδιοκτήτης του Χαμάμ του Ταντή, που το αίμα τους χύθηκε στα πλαίσια του «διαχωρισμού» των δύο κοινοτήτων… Η πιο φρικτή προοπτική για τους εχθρούς του νησιού αυτού τα τελευταία 50 χρόνια ήταν η πιθανότητα οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι να συμπορευτούν, να σκέφτονται μαζί, να δρουν μαζί… Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν ενορχηστρωθεί ώστε να είναι βέβαιο ότι οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι είναι ΧΩΡΙΣΤΑ… Μπορούμε να πούμε ότι τα πιο καλά καταστρωμένα σχέδια για τα τελευταία 50 χρόνια ήταν πράγματι επιτυχημένα και κατάφεραν βήμα προς βήμα να χωρίσουν τις δύο κύριες κοινότητες του νησιού και να φυτέψουν το φόβο και τη δυσπιστία στις καρδιές του λαού μας. Η διαχωριστική γραμμή δείχνει ξεκάθαρα την επιτυχία τους και οι δολοφονίες του Ταντή και του Hodja του Kirklar ή της θείας του Tuncer, Peyker από την Omerge ήταν τα πρώτα βήματα στην κατεύθυνση του σχεδίου αυτού.
Όλα αυτά μπορούμε να τα καταλάβουμε, μπορούμε να τα αναλύσουμε αλλά δεν χρειάζεται να αποδεχτούμε ότι πρέπει να είμαστε χωριστά… Όπως έγραψε κάποτε ο Διονύσης Διονυσίου, είμαστε οι στρατηγικοί εταίροι στο νησί αυτό και όσο πιο σύντομα το συνειδητοποιήσουμε τόσο περισσότερη ελπίδα θα υπάρχει για ένα κοινό μέλλον και για τις δύο κοινότητες μας…
Photos: Costis Kyriacou Tanti and the Tanti's Hamam as it is in 2012...
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 9th of September 2012, Sunday.
No comments:
Post a Comment