«Μητέρα Μαρία!»

«Μητέρα Μαρία!»

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Όλοι γνωρίζουμε την τραγική ιστορία της Leyla Kiralp: Ήταν μια νεαρή γυναίκα από το Μαρί και ήταν παντρεμένη με τον Ahmet από το Ζύγι όταν η ΕΟΚΑ Β είχε πάρει τον άντρα της και μαζί με τους Τουρκοκύπριους από την Τόχνη, ο σύζυγος της «εξαφανίστηκε», για να βρεθεί χρόνια μετά θαμμένος σε ένα μαζικό τάφο στη Γεράσα…
Η Leyla έγραψε την αυτοβιογραφία της σε ένα όμορφο βιβλίο με τίτλο «Το άσπρο βρεγμένο μαντήλι που μοιραστήκαμε» και είπε την ιστορία της ζωής της… Το μαντήλι στο οποίο αναφερόταν στο βιβλίο ανήκε στην Ελληνοκύπρια πρόσφυγα Μαρία από την Αμμόχωστο την οποία συνάντησε όταν ήταν στο Ζύγι χωρίς νέα από τον «αγνοούμενο» σύζυγο της, κλαίοντας, γεμάτη λύπη και σε κατάσταση σοκ… Η Μαρία την παρηγορούσε και ήταν σαν μητέρα για αυτή… Η Μαρία είχε έρθει από την Αμμόχωστο, διαφεύγοντας από τον πόλεμο το 1974 για να γίνει πρόσφυγας στο Ζύγι… Η φιλία αυτών των δύο γυναικών, της Leyla και της Μαρίας, ξεπέρασε τα πάντα που περιβάλλει η σύγκρουση: τη διαίρεση, τις υποψίες, την εχθρότητα, το μίσος που περιβάλλει κάποιους μέσα στις κοινότητες και την τραγωδία, και αυτό ήταν κάτι που μοιράστηκαν και βρήκαν την ανθρωπιά τους μέσα από εκείνο το χάος…
Όταν ήρθε η ώρα για τη Leyla να φύγει από το Ζύγι και να πάει στο βόρειο μέρος του νησιού μας ως πρόσφυγας, η Μαρία της έδωσε τα κλειδιά του σπιτιού της στην Αμμόχωστο και της είπε «Πήγαινε και μείνε εκεί…»
Έδωσε επίσης στη Leyla ένα άσπρο μαντήλι για να σκουπίζει τα δάκρυα της και η Leyla κράτησε το μαντήλι εκείνο ως σύμβολο της ανθρωπιάς σε αυτή τη γη… Το μαντήλι εκείνο έγινε ο τίτλος του βιβλίου της, της αυτοβιογραφίας της…
Φυσικά η Leyla πήγε στο σπίτι της Μαρίας στην Αμμόχωστο αλλά εκεί ζούσαν άλλοι άνθρωποι…
Η Μαρία και η Leyla συνέχισαν τη φιλία τους παρόλες τις σκληρές συνθήκες της διαίρεσης στην Κύπρο…
Όταν πέθανε ο σύζυγος της Μαρίας, η Leyla πέταξε στο Λονδίνο και από εκεί στη Λάρνακα για να δει τη Μαρία και να βάλει κάποια λουλούδια στον τάφο του συζύγου της Μαρίας: το καθεστώς στο βόρειο μέρος δεν είχε επιτρέψει στη Leyla να πάει στην κηδεία…
Όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα το 2003, η Leyla επισκεπτόταν συχνά τη Μαρία…
Η Leyla και η Μαρία έγιναν σύμβολο φιλίας, ιδιαίτερα μετά την έκδοση του βιβλίου της στα τουρκικά και τα ελληνικά. Η Leyla πραγματοποίησε πολλές δραστηριότητες γύρω από το βιβλίο της όπου μιλούσε για την ειρήνη και τη φιλία…
Στις 8 Σεπτεμβρίου 2017 η Μαρία πέθανε… Ας αναπαυθεί εν ειρήνη…
Η Leyla ήταν σε απόγνωση… Παρευρέθηκε στην κηδεία της αγαπητής της φίλης για να την αποχαιρετήσει…
Μετά την κηδεία, της ζήτησα να μου καταγράψει τα αισθήματα της…
Και έγραψε ένα άρθρο για τη Μαρία με τίτλο «Μητέρα Μαρία!»
Δημοσίευσα αυτά που έγραψε η Leyla στα τούρκικα στις σελίδες μου στην εφημερίδα YENIDUZEN και θέλω να τα μοιραστώ σήμερα με τους αναγνώστες μου στον ΠΟΛΙΤΗ…
Για μένα το πιο σημαντικό πράγμα στην Κύπρο είναι οι σχέσεις μας ως παιδιά αυτής της γης… Για μένα το πιο ζωτικής σημασίας πράγμα είναι οι φιλίες μας που μπορούν να επιβιώσουν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες… Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον σε αυτό το νησί… Και η Leyla και η Μαρία έχουν αποδείξει ότι αν είσαστε φίλοι, δεν έχει σημασία αν υπάρχουν «σύνορα» μεταξύ σας, αν οι άνθρωποι προσπαθούν να σας σταματήσουν από το να συναντηθείτε: Ο τρόπος μπορεί να βρεθεί… Διότι η γνήσια αγάπη της φιλίας μπορεί να ξεπεράσει οποιοδήποτε εμπόδιο…
Η Leyla Kiralp έγραψε τα ακόλουθα μετά το χαμό της αγαπητής της φίλης Μαρίας:
«Μητέρα Μαρία!
Ο γιος μου Shevki μου τηλεφώνησε: «Μητέρα, έχω άσχημα νέα. Χάσαμε τη Μητέρα Μαρία. Η κηδεία της είναι αύριο (9 Σεπτεμβρίου 2017) στις 14:30 στη εκκλησία του χωριού Χολέτρια…»
Παρόλο που κάνει ζέστη, τα νέα αυτά με κάνουν να νιώθω ότι είμαι μέσα σε ένα τεράστιο κομμάτι πάγου και αρχίζω να τρέμω…
Στην τελευταία μου επίσκεψη δεν μπορούσε να μιλήσει ή να με αναγνωρίσει… Παρόλα αυτά, από τα ξηρά της χείλη βγήκαν οι λέξεις «Le...»
Μια ζωή 91 χρόνων… Εκτός από τα τελευταία τρία χρόνια που ήταν άρρωστη και κλινήρης, είχε μια ζωή γεμάτη υγεία, ήταν πάντοτε παραγωγική και γεμάτη αγάπη. Ήταν μια τυπική Κύπρια γυναίκα που της άρεσε να τρώει και να πίνει και να φιλοξενεί επισκέπτες…
Είχε μεγαλώσει στο χωριό Μανδριά. Παντρεύτηκε με τον αγαπημένο της σύζυγο Χρύσανθο και εγκαταστάθηκαν στη Χολέτρια. Μετά μετακόμισαν στην Αμμόχωστο και ζούσαν εκεί μέχρι τις 14 Αυγούστου 1974. Κάποια από τα σπίτια στο δρόμο Αμμοχώστου-Σαλαμίνας ανήκουν σε αυτούς και τους συγγενείς τους.
Λόγω της τραγωδίας της 14ης Αυγούστου 1974, όπως και χιλιάδες άλλοι Κύπριοι, και αυτοί αναγκάστηκαν να φύγουν από το σπίτι τους.
Και όπως και χιλιάδες άλλοι Κύπριοι, και εγώ έχασα τον πρώτο μου σύζυγο εκείνες τις τραγικές μέρες… Ο πόνος που περνούσαμε μας έφερε μαζί. Η Μητέρα Μαρία ξέχασε το δικό της πόνο και μοιράστηκε το δικό μου πόνο…
Έγινε η κύρια ήρωας του βιβλίου μου με τίτλο «Το άσπρο βρεγμένο μαντήλι που μοιραστήκαμε», περιγράφοντας πως είχαμε συναντηθεί, πως είχαμε αγκαλιάσει η μια την άλλη εκείνη τη σκοτεινή μέρα… Εκείνο το «άσπρο βρεγμένο μαντήλι» είναι τώρα κρυμμένο στο πιο όμορφο μέρος του σπιτιού μας σαν ένα πολύτιμο κόσμημα.
Μετά από λίγο καιρό, και εγώ αναγκάστηκα να φύγω από το σπίτι μου στο Ζύγι, όπου είχα ζήσει με τον πρώτο μου σύζυγο για λιγότερο από ένα χρόνο. Όταν έφευγα από το Ζύγι, η Μητέρα Μαρία μου έδωσε τα κλειδιά του σπιτιού της στην Αμμόχωστο…
«Πήγαινε και ζήσε στο σπίτι μου, χρησιμοποίησε τα έπιπλα μου» είχε πει.
Όταν ήρθα στην Αμμόχωστο, πήγα στη διεύθυνση που μου είχε δώσει αλλά υπήρχαν άλλοι που ζούσαν εκεί. Τα έπιπλα της είχαν λεηλατηθεί από καιρό.
Επικοινωνούσαμε για λίγο καιρό. Μετά όλες οι επικοινωνίες με το νότιο μέρος του νησιού μας διακόπηκαν. Τα «σύνορα» έκλεισαν. Τα οδοφράγματα σφραγίστηκαν με μαύρες κλειδωνιές…
Με την εγκατάσταση των τηλεφωνικών συνδέσεων από την UNFICYP το 1998, την βρήκα ξανά. Μετά από 24 χρόνια συναντηθήκαμε στο Λήδρα Πάλας… Αγκαλιάσαμε η μια την άλλη με τόση ζεστασιά που οι ξένοι δημοσιογράφοι ένιωσαν την ανάγκη να μας πάρουν συνέντευξη και μας ρώτησαν αυτές τις ερωτήσεις: «Μια από εσάς είναι Τουρκοκύπρια, η άλλη Ελληνοκύπρια. Πως μπορείτε να αγκαλιάζεται η μια την άλλη με τόση αγάπη και επιθυμία; Μας είπαν ότι οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι είναι εχθροί…»
Από εκείνη τη μέρα μιλούσαμε συχνά στο τηλέφωνο… Όταν μιλούσα με τη Μητέρα Μαρία ήταν σαν να μιλούσα με το παρελθόν μου. Ήταν σαν να αγκάλιαζα το σπίτι μου, το χωριό μου, τις μέρες της νιότης μου…
Ο αγαπημένος της σύζυγος Χρύσανθος αρρώστησε. Έκανα αμέτρητες αιτήσεις στις αρχές μας για να πάω να τον επισκεφτώ. Μόλις που μου έδωσαν άδεια μια φορά. Πέρασαν από το οδόφραγμα στο Λήδρα Πάλας και ήρθαν και με πήραν και πήγα στη Λεμεσό…
Τον Αύγουστο του 2000, ο αγαπημένος σύζυγος της Μαρίας, ο κύριος Χρύσανθος, πέθανε. Ήθελα να πάω στην κηδεία του αλλά οι αρχές στο βόρειο μέρος του νησιού δεν το επέτρεψαν. Η ιδέα πίσω από την άρνηση που πήρα από αυτούς ήταν «Οι Ελληνοκύπριοι σκότωσαν το σύζυγο της και η γυναίκα αυτή συνεχίζει τη φιλία της με τους Ελληνοκύπριους. Είτε είναι τρελή, είτε είναι προδότρια!»
Εκείνα τα χρόνια ο γιος μου ήταν 15 χρονών. Πήρα το γιο μου μαζί μου και πήγα στο Λονδίνο. Στο Λονδίνο κάναμε αίτηση για διαβατήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας και τότε πετάξαμε από το Λονδίνο στη Λάρνακα. Έτσι κι αλλιώς δεν υπήρχε άλλος τρόπος για να δω τη Μητέρα Μαρία… Η Μητέρα Μαρία μας συνάντησε στο αεροδρόμιο Λάρνακας και πήγαμε για να επισκεφτούμε τον τάφο του κυρίου Χρύσανθου. Μετά από μια βδομάδα που μείναμε στη Λεμεσό, πετάξαμε πίσω από τη Λάρνακα στο Λονδίνο και πίσω στο βόρειο μέρος του νησιού μας.
Η Μητέρα Μαρία ήταν πολύ χαρούμενη όπως και εμείς όταν τα οδοφράγματα άνοιξαν το 2003. Ήρθε γεμάτη ενθουσιασμό στην Αμμόχωστο. Την πήραμε στο σπίτι της. Πήγε σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού της… Χάιδεψε τους παραμελημένους τοίχους του σπιτιού της… Αγκάλιασε τη λεμονιά στον κήπο της και έκλαψε…
Μετά τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων, η Μαρία ήρθε πολλές φορές και έμεινε στο σπίτι μας. Την πήραμε στο σπίτι της Ayla Halit, της πρώτης Τουρκοκύπριας γυναίκας βουλευτή πριν το 1974 και στο κατάστημα του ρολογά Niyazi και στους παλιούς της γείτονες…
Και εμείς πηγαίναμε πολύ συχνά στη Λεμεσό και κάθε φορά που την επισκεπτόμασταν η Μητέρα Μαρία μας έφτιαχνε κυπριακά φαγητά όπως πουρέκια, καττιμέρια και φλαούνες…
Η γνωριμία μου με τη Μητέρα Μαρία, την κύρια ήρωα του βιβλίου μου, με καθοδήγησε στη σωστή διαμόρφωση της ζωής μου. Λόγω αυτής έχω την αρετή της συγχώρεσης… Ποτέ δεν είπε κακά λόγια για τους Τουρκοκύπριους, πάντοτε μιλούσε για την ειρήνη, τη λύση, τη φιλία…
Η Μητέρα Μαρία ήταν ένας εργατικός, παραγωγικός και θαρραλέος άνθρωπος… Παρόλο που εργαζόταν σε αστυνομικό σταθμό, ποτέ δεν ένιωσε την ανάγκη να κρύψει το γεγονός ότι ήταν φίλη μαζί μου. Ποτέ δεν φοβήθηκε ότι θα έχανε τη δουλειά της. Πάντοτε επαινούσε τη φιλία μας…
Με αγαπούσε σαν κόρη της, αγαπούσε το σύζυγο μου Mustafa σαν δικό της γαμπρό και το γιο μου Shevki, σαν εγγονό της. Μπορούσαν να νιώσω τη ευτυχία στο πρόσωπο και τα μάτια της όταν την φώναζα πάντα «Μητέρα»…
Είχαμε αυτό το θρυλικό αίσθημα μεταξύ μας, αυτή τη φιλία. Είχαμε μια τέτοια φιλία όπως μητέρα και κόρη που πολλές μητέρες και κόρες δεν μπορούν να καταφέρουν…
Μου άφησε ως κληρονομιά τη φιλία μας, την αγάπη και την ειρήνη… Και εγώ θα αφήσω αυτή την κληρονομιά στις γενιές που θα έρθουν μετά από μένα…
Ο σωματικός αποχωρισμός της από εμάς μας λύπησε όλους πολύ… Θα είναι πολύ δύσκολο να συνηθίσω την απουσία της.
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2017, στην ταπεινή τελετή στην εκκλησία του χωριού Χολέτρια, το σώμα της μας άφησε… Αυτό ήταν το τελευταίο της ταξίδι για να πάει στον αγαπημένο της σύζυγο Χρύσανθο. Ο Παπαλάζαρος κουνούσε αργά τα κλαδιά της βασιλιτζιάς και έλεγε «Στο καλό, πας στον Παράδεισο, καλό ταξίδι κυρία Μαρία…» Όπως τη φλόγα του κεριού στο χέρι του, η καρδιά μου και τα χέρια μου έτρεμαν… Μετά το κερί έσβησε… Όμως η φλόγα της φιλίας και της ειρήνης που μου άφησε κληρονομιά η Μητέρα Μαρία ποτέ δεν θα σβήσει…
Κοιμόταν ειρηνικά στο φέρετρο της γεμάτο από άσπρα λουλούδια. Φίλησα το μέτωπο της για να την αποχαιρετήσω για τελευταία φορά… Ήταν ένας εξαιρετικά δύσκολος αποχαιρετισμός, αυτός ο τελευταίος αποχαιρετισμός!»
LEYLA KIRALP – 12.9.2017)

Photo: Η Leyla με το σύζυγο της Mustafa και το γιο της Sevki, μαζί με τη Μητέρα Μαρία…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 8th of October 2017, Sunday. A similar article in Turkish was published in the YENİDÜZEN newspaper on the 14th of September 2017 and its link is:
http://www.yeniduzen.com/mitera-maria-11232yy.htm