Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Το πρωί του Σαββάτου 7 Ιανουαρίου 2017, πάω μαζί με το σύζυγο μου στη Λεμεσό, στην προσφυγική περιοχή του Αγίου Αθανασίου για να παραστώ στην κηδεία του «αγνοούμενου» Χριστόφορου Διονύση Καϊμακάμη ή «Λόντου» όπως ήταν γνωστός…
Συναντώ την οικογένεια του, τις κόρες του Μαρία, Γιόλα και Διονυσία, το γιο του Παναγιώτη, τη γυναίκα του Λώρια… Βρισκόμαστε στην κηδεία μαζί με την αγαπητή μου φίλη Χριστίνα Παύλου Σολωμή Πατσιά και το σύζυγο της…
Η εκκλησία είναι κατάμεστη αλλά χωρίς πολιτικούς ή στρατιώτες – ήταν επιθυμία της οικογένειας να τελεστεί η κηδεία χωρίς πολιτικούς…
Είχα συναντήσει τον Παναγιώτη και την υπέροχη σύντροφο του Ελένη το 2012 όταν μου είχαν τηλεφωνήσει και είχαμε συναντηθεί και ο Παναγιώτης μου εξιστόρησε για τον πατέρα του…
Τον Μάιο 2012 είχα γράψει τα ακόλουθα για το Λόντο:
«Ο Χριστόφορος Διονύσης Καϊμακάμης ή «Λόντος» όπως ήταν γνωστός, ήταν πολύ γνωστός και αγαπητός ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους στην περιοχή της Κερύνειας… Επειδή ο κόσμος θεωρούσε ότι έμοιαζε με ένα παλαιστή που ονομαζόταν «Λόντος» και ήταν διάσημος στην Αμερική τη δεκαετία του '40, τον φώναζαν έτσι και του έμεινε το παρατσούκλι… Αρχικά ήταν από τη Λάπηθο όπου ο προπάππος του είχε πολλή γη και οι Τουρκοκύπριοι τον αποκαλούσαν «Καϊμακάμη» λόγω του πλούτου του, έτσι πήρε η οικογένεια το επίθετο. Η γυναίκα του Λώρια Φρακάλα είναι από τον Καραβά αλλά μετά το γάμο τους εγκαταστάθηκαν στην Κερύνεια και έκαναν τέσσερα παιδιά, τρία κορίτσια και ένα αγόρι…
Εφόσον ο «Λόντος» ήταν ο κύριος διανομέας των ποτών της ΚΕΟ, τον ήξεραν καλά όλα τα εστιατόρια στην περιοχή Κερύνειας, συμπεριλαμβανομένων των Τουρκοκυπριακών.
Ήταν πολύ γενναιόδωρος, πολύ βοηθητικός, αλλά ταυτόχρονα ήταν και ένας από τους ηγέτες της ΕΟΚΑ Β στην περιοχή Κερύνειας. Μετά τη σύλληψη του το 1974 σε ένα σπίτι στην περιοχή του Κάρμι, έγινε «αγνοούμενος».
Μια μέρα πήγα για να συναντήσω τον γιο του «Λόντου», τον Παναγιώτη και τη σύντροφο του Ελένη – μου είχε τηλεφωνήσει η Ελένη και μου ζήτησε να συναντηθούμε στην καφετέρια του ΆλφαΜέγα στην Έγκωμη… Καθίσαμε και μιλούσαμε για την λυπηρή ιστορία του «Λόντου» και του γιου του Παναγιώτη…
Ο Παναγιώτης ήταν μόλις 4 χρονών όταν ο πατέρας του έγινε «αγνοούμενος». Θυμάται την τελευταία μέρα που είδε τον πατέρα του και για πολλά χρόνια μεγάλωνε με θυμό – γιατί έγινε «αγνοούμενος» ο πατέρας του; Ο θυμός ήταν για την κληρονομιά που του είχε αφήσει ο πατέρας του – το γεγονός ότι ήταν αναμεμειγμένος με την ΕΟΚΑ Β επίσης θύμωνε τον Παναγιώτη όταν μεγάλωνε… Όμως σταδιακά, έμαθε να αντιμετωπίζει την αλήθεια και με τη βοήθεια της Ελένης, η πικρία έφυγε, αφήνοντας μόνο θλίψη… Όταν συναντούσε άτομα που γνώριζαν τον πατέρα του, του έλεγαν καλά πράγματα για αυτόν… Μετά που συνάντησα τον Παναγιώτη και την Ελένη, βρήκα ορισμένους Τουρκοκύπριους ιδιοκτήτες εστιατορίων και μου έλεγαν, «Ναι ήταν εθνικιστής και ποτέ δεν έκρυβε το γεγονός, αλλά ήταν ο πιο ειλικρινής Ελληνοκύπριος που ξέραμε ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους της Κερύνειας…»
«Ο πατέρας μου μεγάλωσε με τις ιδέες της ΕΝΩΣΗΣ» μου είπε ο Παναγιώτης, «ήταν πολύ γενναιόδωρος και με τους Τουρκοκύπριους και με τους Ελληνοκύπριους… Όμως είχε μεγαλώσει με τις ιδέες της ΕΝΩΣΗΣ… Ήταν στην ΕΟΚΑ Α και πολέμησε ενάντια στους Βρετανούς και οι Βρετανοί για αυτό τον είχαν στείλει φυλακή για τέσσερα χρόνια. Ήταν εναντίον των Συμφωνιών Λονδίνου – Ζυρίχης εκείνο τον καιρό… Ήταν επίσης εναντίον του Μακαρίου… Είχε ορισμένους συνδέσμους με ορισμένα άτομα στην Ελλάδα και τελικά ήταν ένας από τους αρχηγούς της ΕΟΚΑ Β στην περιοχή της Κερύνειας… Κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος ορισμένοι Κύπριοι είχαν συλληφθεί και φυλακιστεί στο κάστρο της Κερύνειας. Ορισμένοι Ελληνοκύπριοι ήθελαν να σκοτώσουν αυτά τα άτομα, αλλά, όπως ανακάλυψα, τη μέρα που ο Τουρκικός στρατός μπήκε στην Κερύνεια, ο πατέρας μου πήγε στο κάστρο της Κερύνειας και ελευθέρωσε τους φυλακισμένους… Έτσι είναι που επέζησαν πολλά άτομα… Ο πατέρας μου ήταν ενάντια στην εκτέλεση αυτών των φυλακισμένων στο κάστρο της Κερύνειας… Είχε πυροβολήσει τις κλειδωνιές και τους ελευθέρωσε… Πιστεύω ότι τελικά είχε συνειδητοποιήσει ότι όλα αυτά τα πράγματα, αυτή η εισβολή είχε προκληθεί από τις δράσεις της ΕΟΚΑ Β και δεν έφυγε για να σώσει τη δική του ζωή, παρέμεινε στην περιοχή Κερύνειας. Νομίζω ότι τελικά το συνειδητοποίησε αυτό…»
Ενώ κρυβόταν σε ένα σπίτι στο Κάρμι, είπε σε άλλους Ελληνοκύπριους που ήταν μαζί του να μην φοβούνται:
«Έχω πολλούς Τουρκοκύπριους φίλους, θα μας βοηθήσουν, δεν χρειάζεται να φοβάστε…» τους είχε πει. Είχε στείλει τη γυναίκα και τα παιδιά του σε ασφάλεια σε ένα Αιγύπτιο γείτονα που ήταν παντρεμένος με μια Ελληνοκύπρια γυναίκα και αυτός ο γείτονας είχε Αμερικανική υπηκοότητα αλλά ο Λόντος επέμενε να μείνει πίσω…
«Κατ' ακρίβεια ο πατέρας μου είχε την ευκαιρία να φύγει» λέει ο Παναγιώτης, «αλλά δεν το έκανε… Προτίμησε να μείνει… Νομίζω συνειδητοποίησε ότι οι δράσεις της ΕΟΚΑ Β είχαν προκαλέσει την κατάσταση και θεώρησε καθήκον του να μείνει, δεν έτρεξε για να σώσει τη ζωή του. Η μεγαλύτερη αδελφή μας Μαρία, ήταν 15 χρονών… Της είχε πει, «Φρόντισε τη μητέρα και τα αδέλφια σου» και μας είχε φιλήσει όλους και μας είδε να φεύγουμε…»
«Όταν ήταν στο Κάρμι, είχε έρθει ένα τζιπ με δύο Τούρκους στρατιώτες και ένα Τουρκοκύπριο… Έψαχναν για τον πατέρα μου με το όνομα του… Ήξεραν ότι ήταν σε εκείνο το σπίτι και τον συνέλαβαν… Έμενε στο σπίτι του Γιακουμή Γουναμά, που ήταν συγγενής της θείας μου… Ο Τουρκοκύπριος που είχε έρθει να τον συλλάβει τον ήξερε λόγω της ΚΕΟ, διότι εργαζόταν με τον πατέρα μου στην ΚΕΟ… Είχαν γράψει όλα τα ονόματα των ατόμων που έμεναν στο Κάρμι και τα είχαν δώσει στον Ερυθρό Σταυρό ή τα Ηνωμένα Έθνη – έτσι είναι που βρήκαν ότι ο πατέρας μου ήταν εκεί… Παρόλο που ο Γιακουμής και η γυναίκα του είχαν έρθει στο νότο ασφαλείς, κανένας δεν είδε ξανά τον πατέρα μου, απλά εξαφανίστηκε…»
Ο Παναγιώτης θυμάται το πρόσωπο του πατέρα του, όταν τον έπαιρνε ο πατέρας του στο λιμάνι της Κερύνειας…
«Στον πατέρα μου άρεσε να πίνει κονιάκκι και μου έδινε και εμένα μπύρα!»
Ο Παναγιώτης θυμάται τον πόλεμο, θυμάται τους βομβαρδισμούς των Τουρκικών αεροπλάνων και επίσης τα Τουρκικά πολεμικά πλοία όταν έβλεπαν προς τη θάλασσα…»
Μετά τον πόλεμο, η μητέρα του έμεινε μόνη με τέσσερα παιδιά…
«Είναι πολύ δυνατή η μητέρα μου… Η αδελφή της ήταν πλούσια και μας είχε δώσει ένα διαμέρισμα στη Λευκωσία για να μείνουμε… Μείναμε εκεί για τρία χρόνια και δεν πληρώσαμε καθόλου ενοίκιο. Μετά μας έδωσαν ένα προσφυγικό σπίτι στον Στρόβολο και ζούσαμε εκεί… Η μητέρα μου ζει ακόμα εκεί… Για πολλά χρόνια η μητέρα μου πίστευε ότι ο πατέρας μου είναι ζωντανός και τον περίμενε να επιστρέψει. Είχε βρει δουλειά σε ένα εργοστάσιο και εργαζόταν αλλά την βοηθούσαν και οι συγγενείς της… Και εγώ μέχρι την ηλικία των 25 χρονών πίστευα επίσης ότι θα επέστρεφε ο πατέρας μου… Διότι όλοι οι πολιτικοί μας το νότιο μέρος του νησιού πάντοτε μας έλεγαν ότι ήταν ζωντανοί, αυτή ήταν η πολιτική τους… Κατ' ακρίβεια, κανένας δεν επέστρεψε ποτέ, κανένας… Τώρα θέλω να μάθω τι συνέβηκε στον πατέρα μου, θέλω να βρεθούν τα οστά του και να μας επιστραφούν… Τώρα δεν έχω θυμό ή μίσος μέσα μου… Ακόμα και αν συναντήσω το άτομο που σκότωσε τον πατέρα μου, δεν θα έχω μίσος ή θυμό μέσα μου διότι τα αντιμετώπισα όλα αυτά μέσα μου… Οι άνθρωποι κάνουν πράγματα που τα επιφέρουν ή αναγκάζουν οι περιστάσεις… Τα πολιτικά κόμματα, οι πολιτικές ιδέες, οι συνθήκες εκείνου του καιρού… Αν το θέσουμε απλά, οι άνθρωποι δεν πηγαίνουν και απλά κάνουν αυτά τα πράγματα χωρίς αιτία, τους σπρώχνουν οι συνθήκες για να κάνουν αυτά που κάνουν… Ο πατέρας μου είχε το όνομα του ηγέτη της ΕΟΚΑ Β αλλά όταν δούμε τον χαρακτήρα του και ακούσουμε τι έχουν να πουν οι άνθρωποι, βλέπουμε ότι ήταν ένας καλός άνθρωπος… Όμως είχε υποστεί πλύση εγκεφάλου με τις ιδέες της Ελλάδας, της ΕΝΩΣΗΣ και τέτοια… Τελικά πιστεύω ότι ο πατέρας μου συνειδητοποίησε ότι ήταν λάθος και το μετάνιωσε. Γι αυτό νομίζω ότι πήγε στο κάστρο της Κερύνειας και ελευθέρωσε τους συλληφθέντες… Όταν συναντώ άτομα που τον ήξεραν, μου λένε να είμαι περήφανος για αυτόν αφού ήταν ένα καλό και γενναιόδωρο άτομο. Μέχρι τώρα δεν άκουσα κάτι κακό για αυτόν…»
Μετά τη συνάντηση μου με τον Παναγιώτη, πάω για να ερευνήσω την τύχη του «Λόντου» - προφανώς είναι μια πιο «εύκολη» περίπτωση από τις περισσότερες περιπτώσεις «αγνοουμένων» αφού ο «Λόντος» ήταν αρκετά γνωστός και δημοφιλής στην περιοχή της Κερύνειας. Μαθαίνω ότι μετά τη σύλληψη του από την περιοχή Κάρμι, τον είχαν πάρει στο Τέμπλος για ανάκριση. Μετά τον πήραν στην Αγύρτα για εκτέλεση και τον έθαψαν κάτω από ένα μεγάλο πεύκο σε ένα χωράφι δίπλα από το δρόμο που πάει προς το δημοτικό σχολείο του χωριού. Μαθαίνω ονόματα, λεπτομέρειες, ποιος τον σκότωσε και πως τον έθαψαν. Μαθαίνω ποιος ήταν υπεύθυνος εκείνο τον καιρό στην Κερύνεια και το Μπογάζι… Μετά παίρνω τους Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων, Ξενοφώντα Καλλή, Murat Soysal και Okan Oktay και ορισμένους Τουρκοκύπριους ερευνητές για να ερευνήσουμε την περιοχή… Βρίσκουμε τον ηλικιωμένο πεύκο ακριβώς όπως μου τον περίγραψαν…»
Όμως προφανώς ο πραγματικός τόπος ταφής είναι λίγο πιο κάτω κάτω από άλλα μεγάλα πεύκα, κοντά στον πρώτο πιθανό τόπο ταφής… Ένας συγγενής ενός Τουρκοκύπριου «αγνοούμενου» μου τηλεφώνησε μια μέρα και μου είπε ότι θέλει να δείξει το μέρος… Πήγαμε μαζί του και με τους λειτουργούς της ΔΕΑ και ο συγγενής του «αγνοούμενου» έφερε μαζί του ένα χειριστή μπουλντόζας που είχε δει κάποια οστά ενώ έφτιαχνε μια πισίνα στην περιοχή Αγύρτας-Μπογαζιού. Μας έδειξαν το μέρος… Αυτό ήταν το 2014… Όταν ξεκίνησαν οι εκσκαφές εκεί, παρακολουθούσα την υπόθεση και βρέθηκαν τα οστά ενός ατόμου… Τρία χρόνια μετά, ήμασταν σίγουροι ότι ήταν ο Λόντος που είχε θαφτεί εκεί…
Στην κηδεία η Γιόλα, κόρη του Λόντου εκφωνεί τον επικήδειο και μετά ο γιος του Παναγιώτης απαγγέλει ένα ποίημα:
Κερύνεια μου
Οι πέτρες του κάστρου
έχουν τα χνάρια σου.
Η ξύλινη θύρα το άγγιγμα σου.
Βουβοί μάρτυρες μιας άλλης εποχής, πατέρα
χαραγμένη στη μνήμη όλων εμάς
που σ' αγαπάμε.
Στέκομαι ψηλά στου κάστρου τις πέτρες
κάτω μου όμορφο το λιμανάκι
ίδιο όπως τότες
παραπέρα η Κερύνεια,
με τον Πενταδάκτυλο σαν πέτρινο ουρανό
να τη σκεπάζει
όμορφη, μοναδική όπως πάτα
έστω κι αν αλλάζει.
Ζητώ το χέρι σου,
για να κατέβω.
Θέλω να βυθιστούμε μαζί
στο απέραντο γαλάζιο
και βαπτισμένοι πια
να στεγνώσουμε κάτω απ' τον ίσκιο
μιας ανθισμένης μοσχοβόλας λεμονιάς.
Να σε τυλίξω στην αγκαλιά μου αγάπη μου
και να σου πω στ' αυτί
«Κερύνεια μου, εσύ».
Αποχαιρετούμε το Λόντο – ας αναπαυθεί εν ειρήνη τώρα…
Ευχαριστώ όλους τους αναγνώστες μου που βοήθησαν να βρεθούν λεπτομέρειες για την τύχη του Λόντου και το συγγενή του Τουρκοκύπριου «αγνοούμενου», τον κύριο Sozer Ozkaramehmet και το χειριστή μπουλντόζας που μας έδειξε τον τόπο ταφής…
Μακάρι να μην χαθεί ποτέ στη γη αυτή η ανθρωπιά για να βοηθούμε τους άλλους και τους εαυτούς μας και για να δημιουργήσουμε ένα νησί χωρίς μίσος, χωρίς υποψίες, χωρίς αιματοχυσίες…
Photo: Το μικρό φέρετρο του Λόντου…
(*) Article published in POLITIS newspaper on the 5th of February 2017, Sunday.
No comments:
Post a Comment