(From our archives: October 2018)
A hidden story of humanity from Assia…
Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Tel: 99 966518
One day in May this year, I receive an e-mail that touches my heart…
The e-mail is from Nedi Zannettou and she says:
"Dear Sevgul,
I was given your name by several people. I was a prisoner in Assia, in 1974. I was a young girl at the time.
We were rescued by a Turkish Cypriot officer. I cannot remember his name. He spoke Greek. Good looking, about 35 from Paphos. We do not know his name.
I left Cyprus and lived in South Africa for 25 years.
I am back the last 6 years. Never crossed my mind to look for this person.
Now I have the wish to meet him if he is still alive. I would like to thank him for what he did for me and my family!
Any possibility even small of tracing him, will mean a lot to me!
Kind regards,
Nedi Zannettou"
I am touched by this hidden story of humanity and I set out to try to find the Turkish Cypriot officer of that time who had been in Assia and who had saved the lives of Nedi and her family…
I call various readers of mine, one of them from Mora who has been helping us in finding the "missing persons" buried around Mora…
He then makes an investigation and finds out who this Turkish Cypriot was, and I search for his phone and reach him…
Humble and without any pretence, he speaks to me and remembers that day…
We agree to meet one day when it's suitable both for him, for me and for Nedi… I tell this to Nedi and she is happy that we managed to find him… His name is Ezel and coincidentally my husband knew him and his wife…
Later on, Nedi Zannettou sits down and writes about her thoughts of that day…
Here is what Nedi Zannettou has written:
"Year, 1974...
Following the military coup and the first phase of Turkish invasion in Cyprus, for safety reasons, my parents sent me and my older sister to Assia. I was to spend a few days with my godparents, to avoid stray bullets from the green line in Pallouriotissa.
On the morning of the 14th of August, we woke up to the sound of sirens. The second invasion was taking place.
My parents, my mother being 8 months pregnant with my youngest sister at the time, drove to Assia, risking their lives, to reach us.
13h45 on the same day, I remember well! I was listening to our radio RIK. It was announcing that our soldiers are by the village Mia Milia, and they are unfolding in order! What a mislead!!! The Turkish soldiers were already in Assia!
4 families, three houses, we decided to stay together in one of the houses. We chose the one that was the oldest, to avoid attraction.
Three very long days and three even longer nights...
In the day we were hiding quietly, so that nobody suspected we were in the house... In the night, people would sneak by, from neighbouring houses, to share their information and fear. They described to us what was happening at the local school. We were told of murders and rapes that were taking place!
On two occasions, Turkish 'soldiers' kicked and yelled on our door. My grandmother, I remember well... she opened the door. Nobody else dared to do that. She said that she lived her life, so it was ok...
They were not looking for people, they were looking to loot and steal!
They said to us that we had to leave the house and give ourselves up at the school. We refused.
On day four, there was a knock on the door again. This time it was different.
There was a big military van, full of soldiers in uniforms. All armed.
The officer in charge, I still remember his face. He spoke Greek. He insisted, that we could not stay in the house any more. He said that was not safe.
We did not believe him. We knew what was happening over the last three days at the school. We said to him that we would not go to the school. We have decided to stay in the house and rather die there.
He offered to take us to Mora. A Turkish village.
The owner of the house Christoforos, immediately agreed. He knew well the mouhtari of Mora. He was working for him in the past, they knew each other well and they were friends.
We were asked, to each family take its own car. We were told to take all our valuables with us. We did not. We just put some clothes and absolute necessities in a suitcase.
My mother, ever since I can remember, she had a fear... She always dreamed that she was captured by the Turks... Nothing I can explain.
She asked the officer in charge to get into our car. She insisted, he rides with us! She felt she could trust him.
He agreed. He squeezed himself next to my heavily pregnant mother in the front passenger seat.
He held his left hand outside the window holding his gun. I remember well that he apologised to my mother. He said that his soldiers would kill him if he left his gun!
We drove to Mora. Four cars, followed by the big army van.
I cannot remember how long it took.
We were welcomed by the Turkish mouhtari of the village. It was a very warm welcome. The two men hugged each other and cried together!
We stayed in a very old house. The mouhtaris was sitting at the front door 24/7. He was holding a little gun. He was safekeeping us from any possible attack from outside. He was, I later found out the father in law of the officer that drove us there.
We spent another 3 days in Mora. They arranged for the Red Cross to register all of us. We knew then, that we would survive.
The village looked after us. They cooked and brought food and fresh water to us every day.
Three days later we were taken by bus to Garage Pavlides. The men were taken to Adana for two months. Very difficult time.
We were released 2 days later. With our suitcase, untouched as promised.
My story is very different to the story of Yiannos Demetriou. He was also captured in the same village with his family. I came across his story while reading the book: Cyprus: The Untold Stories, by Sevgul Uludag, page 103. His story was very different! We encountered no killings, no rapes. I do not recall the smell of decomposing bodies. We left Assia earlier, on day four.
Just one thing was the same: While driving to Mora, I saw the car Yiannos Demetriou describes in the book: 'it was like a piece of board because a Turkish tank went over it'.
44 years later... Nothing is the same. Thousands have died, thousands are missing and hundreds of thousands are refugees in their own country. Our island is divided in two.
Some people want reunification, some others want 'us here and them on that side'! Many ...'do not forget', and yet, what is it that they do not forget, if they have never, ever seen half of their country?
Having spent 25 years of my life in South Africa, I cannot not find similarities.
It took a leader of the calibre of Nelson Mandela and his creation of the truth and reconciliation committee to save the country from a civil war. South Africa was called the rainbow nation.
War crimes have been committed nobody denies that!
I am not judging. History will do that.
I believe in the good and I can recognise the bad. I resent war atrocities no matter where they come from. I am not a politician. I am just me, and this is the reason, that I have decided 44 years later, to look for the man that saved my life and the lives of my loved ones.
Looking forward to seeing him and thanking him for his kindness!
This is my story! This is my life! This is my experience! I need no comments, no judging and no opinions!
Looking also forward to the day that this island will create its own truth and reconciliation committee, punish the people that show no remorse and move forward for the future of the generations to come.
For this to happen we will need to discover our own great leaders, that will have the power, the vision and the will to reunite and bring peace to our country!
Nedi Zannettou
June 2018"
It would take a few months until we would be able to organise the meeting of Nedi Zannettou and her sister Thelma Zannettou's meeting with the courageous Turkish Cypriot who saved their lives, Ezel Akturel… During the meeting I would find out that Mr. Ezel did not only save the lives of the family of Nedi but also the lives of three more families: He had in fact saved the lives of a total of 18 Greek Cypriots from Assia… 44 years after, 2 of those Greek Cypriots, Nedi and Thelma have come to say "Thank you" – you can see that even saying "Thank you" takes a lot of courage and humanity in Cyprus – people prefer just to keep quiet and forget that they owe their lives to a humanitarian act from someone from "the other community"… But Nedi and Thelma choose the courageous way and decide to say "Thank you"…
I would take Nedi and Thelma to meet him in his house since his wife, Mrs. Duyal Akturel would insist to host them, instead of meeting at a restaurant… At an overwhelmingly emotional day, Mr. Ezel and Ms. Nedi would embrace each other and Nedi and Thelma would give him a "Thank you" plaquette that says:
"THANK YOU
To the person that saved our lives, and the lives of our family in Assia on the 18th of August 1974. We were strangers to you, we met in a village where so many atrocities took place and you made the difference.
For your compassion, your humanity and your kindness,
We express my appreciation and great fullness on our behalf and on the behalf of our family.
May people like you, show us the way to forget the barbed wires, the green lines and bring an end to an expired conflict.
To Ezel Akturel,
With Respect,
Nedi Zannettou and Thelma Zannettou
Captured in Assia in 1974
August 2018… 44 years later…"
I will write about their meeting in another article in the coming days…
(Published in POLITIS newspaper on the 17th of October 2018).
44 yıl sonra gelen anlamlı teşekkür…
Sevgül Uludağ
Lefkoşa'dan Aşşa'ya (Paşaköy) bir yakınlarını ziyarete giden ve savaş nedeniyle mahsur kalan Kıbrıslırum ailenin iki kızı, o zor süreçte kendilerini kurtaran Ezel Aktürel'i tam 44 yıl sonra ziyaret etti, "teşekkür plaketi" sundu…
1974'te henüz 26 yaşında genç bir subay olan Ezel Aktürel, 14'ü Aşşalı olmak üzere 18 kişiden oluşan dört aileyi dört arabayla savaş suçlarının işlendiği Aşşa'dan çıkararak Mora'ya, kaynatasının evine götürdü. Onları güvence altına aldı. İsimlerini Kızılhaç listesine koydurdu. Çocuklara süt, bu ailelere yiyecek götürdü ve üç gün ardından güvenli biçimde Kıbrıs'ın güneyine geçmelerini sağladı.
Nedi Zanettu, geçtiğimiz Haziran ayında bize ulaşarak hayatlarını kurtaran, ismini bilmedikleri Kıbrıslıtürk'ü bulmamızı istedi. Okurlarımızın yardımlarıyla Ezel Aktürel'i bulduk ve geçtiğimiz Cumartesi günü (13 Ekim 2018) Nedi ve kızkardeşi Thelma'yı, Ezel Aktürel'i evinde ziyarete götürdük…
Bu olağanüstü günde olağanüstü duygulu anlar yaşandı… Kıbrıs'ta yalnızca savaş suçları işlenmediğinin, merhamet ve insaniyetin de bulunduğunun, savaşta da, barışta da insaniyetini ve merhametini yitirmeyen insanların kanıtı işte bu duygulu anlardı: 18 kişinin hayatını kurtaran koca yürekli bir insandı Ezel Aktürel…
Her ikisi de doktor olan Nedi ve kızkardeşi Thelma Zannettu, Ezel Aktürel ve eşi Duyal Hanım ve kızları Hande Aktürel ile Hande Hanım'ın oğlu tarafından karşılandı… Duyal Hanım, bir kafe ya da lokanta yerine, onları kendi evlerinde ağırlamak istemişti – ekmek kadeyifleri, börekler, bulgur köfteleri hazırdı… Ezel Aktürel o kadar ince düşünmüştü ki, kendisi aslen Baflı olduğu ve biraz Rumca konuştuğu halde, kızının yakın arkadaşı Cemile hanımı, tercüman olarak bu buluşmaya davet etmişti… Cemile hanım da Baflı'ydı ve güzel Rumca konuşuyordu…
Lefkoşa'da, Ezel-Duyal Aktürel'in güzel evlerinde gerçekleştirilen bu buluşmada Nedi ve Thelma Zannettu, Ezel Bey'e çok anlamlı bir teşekkür plaketi sundular…
Plakette şöyle yazıyordu:
"18 Ağustos 1974'te Aşşa'da bizim ve ailemizin hayatlarını kurtardığınız için TEŞEKKÜR EDERİZ.
Bizler size yabancıydık, insanlığa karşı onca suçun işlendiği bir köyde karşılaştık ve bizim için fark yaratan şey siz oldunuz.
Merhametiniz, insancıllığınız ve iyi yürekliliğiniz nedeniyle hem kendimiz, hem de ailemiz adına sizlere duyduğumuz şükranı ve büyük memnuniyetimizi ifade etmek istiyoruz.
İnşallah sizin gibi insanlar bizlere dikenli telleri, yeşil hatları unutturur ve süresi çoktan dolmuş bir çatışmaya son vermemizin yolunu gösterir.-
Ezel Aktürel'e saygılarımızla,
Nedi Zannettu ve Thelma Zannettu
1974'te Aşşa'da yakalanan ve 44 yıl sonra… Ağustos 2018'de…"
Plaketi verdikleri zaman Ezel Bey'in gözleri doluyordu, herkes çok duygulanmıştı ve 44 yıl sonra gelen bu teşekkür son derece anlamlıydı…
"Hatırlar mısın? O gün olanları?" diye soruyordu Nedi Zannettu ve Ezel Bey, "Hatırlarım ya…" diyordu…
Nedi Zannettu'nun anlattığına göre kendileri aslında Pallaryotissa'da (Lefkoşa'nın Kaymaklı'ya yakın bir bölgesi) oturuyorlardı ancak 20 Temmuz 1974'te savaş patlak verdiğinde, iki harekat arasında evleri mermiler altında kalıyordu…
Nedi'nin vaftiz annesi ve vaftiz babası Aşşalı'ydı (Paşaköy) ve onlara "Bizim köye gelin da bizde ortalık sakindir" demişlerdi.
Onlar da gitmişlerdi…
Ve 14 Ağustos 1974'te savaşta ikinci harekat başlayınca, Aşşa'da kısılmışlardı. Pelekanos adlı ailenin evindeydiler…
İki kez kapıları çalınmıştı – birincisinde bazı Türk askerleri, ikincisinde ise sivil giyimli, eli bıçaklı bazı Kıbrıslıtürkler gelmişti eve…
Kapıyı Nedi'nin yaşlı ninesi Theklu hanım açıyordu hep…
Erkekler kapıyı açarlarsa öldürülebilirler, alınıp götürülebilirlerdi… Kadınlar kapıyı açarsa tecavüze uğrayabilirlerdi…
Theklu hanım, "Ben ekmeğimi yedim, suyumu içtim… Beni öldürseler da umurumda değil… Ben açacam kapıyı" demiş ve her kapı çalındığında o açmıştı kapıyı…
Onları evden çıkarıp köyün içinde diğer savaş esirlerinin toplandığı yere götürmek istiyorlardı – ancak Zannettular neler olup bittiğinden haberdardılar – Aşşa'da esir alınanlar arasında öldürülenler olmuş, genç kızlara tecavüz edilmekteydi… Bu yüzden evden çıkmamakta direnmekteydiler…
Derken 26 yaşında genç bir subay olan Ezel Aktürel gelmişti buraya ve onlara artık evde kalamayacaklarını, kendilerini Aşşa'daki okula götüreceğini söylemişti ancak aile bunu kabul etmiyordu… Nedi ve Thekla'nın annesi Marulla Hanım, dokuz aylık hamileydi… Ezel Bey, yaşamakta oldukları travmayı ve dehşeti gördüğü zaman, Marulla hanımın nasıl ağladığını gördüğü zaman onları oradan çıkarıp güvenli bir yere götürmeye çalışacaktı – insan eğer insancılsa, ister savaşta, ister barışta olsun, her zaman insancıldır – merhametliyse, bu merhametini her koşulda gösterir… Ezel Bey de işte böyle biriydi ve onlara "Hemen hazırlanın" demişti… "Sizin için değerli şeyleri, altınlarınızı, paranızı yanınıza alın…"
Giysilerini almışlardı, paralarını almışlardı yanlarına, altınlarını almamışlardı… Çünkü bu evden çıktıkları anda, evin ganimetçiler tarafından soyulacağını biliyordu…
Mavi bir BMW arabaya binmişlerdi…
Nedi ve Thekla'nın annesi Marulla Hanım, Ezel Bey kendileriyle arabaya binmezse hiçbir yere gitmeyeceğini söylemişti.
Böylece arabanın ön koltuğuna Nedi'nin babası Yeorgios Panayi Yorgacis, annesi Marulla Hanım ve Ezel Bey binmişler, Ezel bey silahını pencerenin dışında tutmuştu, onlara da "Böyle yapmazsam bizi durdurabilirler, başınıza bir şey gelebilir" demişti.
Nedi'nin vaftiz annesi ve vaftiz babası ile vaftiz annesinin kızkardeşi ve Pelekanos ailesi de kendi arabalarına binmişler, böylece dört arabalık bir konvoy oluşmuştu… Ezel Bey'in dışında konvoyda toplam 18 Kıbrıslırum vardı dört araba içerisinde…
Ezel Bey onları Aşşa'nın içinden geçirerek Mora'ya götürmüştü…
Kaynatası, Mora'nın muhtarı Hasan Salahor idi – Mora'nın muhtarı ile Pelekanos'un çok iyi ilişkileri vardı… Tümünü de kaynatasının evine götürmüştü…
Hasan Bey, elinde küçük bir tabancayla, evin dışında nöbet bekleyip durmuştu – bu esirlerin başına bir şey gelmesin diyeydi bu…
Sonra Ezel Bey, bu 18 kişinin isimlerinin Kızılhaç'a verilmesini sağlamıştı – çocuklara süt, onlara yiyecek taşımıştı…
Nedi henüz 14 yaşında, Thekla 16 yaşındaydı…
Üç gün Mora'da kaldıktan sonra Pavlidis Garajı'na götürülmüşler ve esir değiş-tokuşunda güneye gitmeyi beklemeye başlamışlardı. Onlarla birlikte gidenler güneye geçmişler, erkekler Adana'ya gönderilmişler ancak Nedi'nin annesi ve Nedi, Arabahmet bölgesindeki Pavlidis Garajı'nın üst katında bir hafta süreyle kalmışlardı – Nedi'nin annesi doğum yapmak üzereydi ama Türk tarafında hastaneye gitmeyi reddediyordu – 12 kişilik bir Kıbrıslırum esir grubunu, 12 kişilik bir Kıbrıslıtürk esir grubuyla değiş-tokuş edeceklerdi ve böylece Pavlidis Garajı'nda bir hafta beklemişler, bir haftanın sonunda esir değiş-tokuşunda onlar da güneye geçmişlerdi…
Nedi'nin annesi Marulla Hanım, güneye geçtikten kısa süre sonra Leymosun'da hastanede doğum yapmış ve 30 Ağustos 1974'te üçüncü evladı, kızı Silvia dünyaya gelmişti…
Ezel Bey, başkalarını da kurtarmaya çalıştığını anlatıyor bize – Timbu'da bir aileye ısrar etmişti, onları da güvenli bir yere götürmek için ama bu Kıbrıslırum aile "Biz burada iyiyiz, bir yere gitmiyoruz" demişlerdi. Başka bir bölgede gene başkalarını da güvenli yerlere taşımaya çalışmış ama oradakiler de gitmek istememişlerdi…
En azından Aşşa'dan 18 Kıbrıslırum'un hayatını kurtarmıştı…
Ezel Bey'in bu buluşmada bir de sürprizi var Nedi ve Thekli Zannettu'ya: Bir anahtarlık… O mavi BMW'nun anahtarlığı… 44 yıl saklamış bu anahtarlığı ve şimdi onlara veriyor… Anahtarlığı tanımıyorlar ama teşekkür edip alıyorlar… Anneleri Marulla Hanım hayatta, babaları vefat etmiş – belki de anneleri bu anahtarlığı tanıyacaktır…
Bu buluşma öncesinde Nedi Zannettu, bana gönderdiği mesajda neler yazmıştı? Bu buluşmada neler hissettiler?
1974'te henüz 26 yaşında genç bir subay olan Ezel Aktürel, 14'ü Aşşalı olmak üzere 18 kişiden oluşan dört aileyi dört arabayla savaş suçlarının işlendiği Aşşa'dan çıkararak Mora'ya, kaynatasının evine götürdü. Onları güvence altına aldı. İsimlerini Kızılhaç listesine koydurdu. Çocuklara süt, bu ailelere yiyecek götürdü ve üç gün ardından güvenli biçimde Kıbrıs'ın güneyine geçmelerini sağladı.
Nedi Zanettu, geçtiğimiz Mayıs-Haziran aylarında bize ulaşarak hayatlarını kurtaran, ismini bilmedikleri Kıbrıslıtürk'ü bulmamızı istedi. Okurlarımızın yardımlarıyla Ezel Aktürel'i bulduk ve geçtiğimiz Cumartesi günü (13 Ekim 2018) Nedi ve kızkardeşi Thelma'yı, Ezel Aktürel'i evinde ziyarete götürdük…
Bu olağanüstü günde olağanüstü duygulu anlar yaşandı… Kıbrıs'ta yalnızca savaş suçları işlenmediğinin, merhamet ve insaniyetin de bulunduğunun, savaşta da, barışta da insaniyetini ve merhametini yitirmeyen insanların kanıtı işte bu duygulu anlardı: 18 kişinin hayatını kurtaran koca yürekli bir insandı Ezel Aktürel…
NEDİ ZANNETTU'NUN YAZDIKLARI…
Ezel Aktürel'in hayatını kurtardığı Nedi Zannettu, bana Mayıs ayında bir elektronik posta göndererek şöyle diyordu:
"Sevgili Sevgül,
Senin adını bana çeşitli kişiler verdi. Ben, 1974 yılında Aşşa'da esir idim… Bir Kıbrıslıtürk subay tarafından kurtarıldık. Adını hatırlamıyorum… Rumca konuşuyordu ve iyi bir görünümü vardı, 35 yaşlarındaydı ve Baflı'ydı… Adını hatırlamıyoruz…
Ben Kıbrıs'tan ayrılarak 25 yıl boyunca Güney Afrika'da yaşadım. Kıbrıs'a döneli altı sene oldu. Bu şahsı arayıp bulmak hiç aklıma gelmemişti daha önce. Şimdi eğer hayattaysa, bu şahısla buluşmak istiyorum. Benim ve ailem için yapmış oldukları nedeniyle ona teşekkür etmek istiyorum!
Onun izini bulmak için en ufak bir olasılık dahi benim ve ailem için çok şey ifade edecektir!
Selamlar,
Nedi Zannettu…"
Bu saklı kalmış insani öykü beni çok etkilemişti ve hemen Nedi ve ailesinin hayatını kurtarmış olan, Aşşa'da (Paşaköy) bulunmuş olan o Kıbrıslıtürk subayı bulmak üzere harekete geçmiştim…
Bazı okurlarımı aradım, bunlardan birisi de bize "kayıp" şahısları bulmamızda Mora'da yardım etmiş olan bir kişiydi…
O da kendi araştırmasını yaparak bu Kıbrıslıtürk'ün kim olduğunu buldu – ben de bu Kıbrıslıtürk'ün telefonunu bularak onu aradım…
Aradığım şahıs Ezel Aktürel idi… Son derece mütevazi bir insandı, hiçbir abartıya kaçmaksızın son derece sade biçimde bana o günü hatırladığını anlatıyordu…
Ona da, bana da, Nedi'ye de uyan bir günde buluşmayı kararlaştırdık hemen… Nedi Hanım'a bunu söylediğimde ve aradığı Kıbrıslıtürk'ü bulduğumuz haberini verdiğimde çok mutlu olmuştu… Bu Kıbrıslıtürk'ün adı Ezel Aktürel'di – ne tesadüftür ki eşim, canyoldaşım Zeki Erkut da hem onu, hem de hanımı Duyal Aktürel'i tanıyordu…
Daha sonra Nedi Zannettu oturup o güne ilişkin hatırladıklarını kaleme aldı ve bana gönderdi…
NEDİ ZANNETTU'NUN HATIRLADIKLARI…
Nedi Zannettu, şöyle yazıyordu:
"1974 yılı…
Kıbrıs'taki Askeri darbe ve onu izleyen Türk işgalinin ilk aşaması ardından, benden daha büyük kızkardeşimle birlikte güvenlik nedeniyle ailem tarafından Aşşa'ya gönderilmiştik. Vaftiz annem ve vaftiz babamla Aşşa'da birkaç gün geçirecektim çünkü Lefkoşa'da yeşil hat yakınındaki Pallaryotissa'daki evimizin çevresinden sürekli kurşunlar geçiyordu, bundan korunmak amacıyla orada kalacaktım.
14 Ağustos sabahı sirenlerin çalmasıyla uyandık. İkinci işgal başlamıştı.
Annemle babam – ki annem o günlerde en küçük kızkardeşime sekiz aylık hamile vaziyetteydi – arabalarına binip Aşşa'ya gelmişlerdi, bize ulaşabilmek için kendi hayatlarını tehlikeye atarak…
Aynı günün saat 13.45'ini çok iyi hatırlıyorum! Radyomuz RIK'i dinliyordum. Radyo, askerlerimizin Mia Milya'da olduğunu ve düzen içerisinde orada bulunduklarını söylüyordu! Ne büyük bir yanılgı! Türk askerleri Aşşa'ya varmıştı bile!
Üç evden dört aile, birlikte, bu evlerden birinde kalmaya karar vermiştik.
Dikkat çekmemek maksadıyla, en eski evi seçmiştik…
Üç uzun gün ve daha da uzun geceler…
Gündüzün sessizce saklanıyorduk ki kimse evde olduğumuzdan kuşkulanmasın…
Geceleyin komşu evlerden insanlar gizlice gelerek öğrendiklerini ve korkularını aktarıyorlardı bize… Bize Aşşa'daki okulda neler olup bittiğini anlatıyorlardı… Devam etmekte olan öldürme olayları ve tecavüzleri anlatıyorlardı!
İki kez Türk "askerler"i kapımızı tekmeleyip bağırdılar. Nenemi çok iyi hatırlıyorum… Kapıyı o açmıştı… Başka hiç kimse kapıyı açmaya cesaret edememişti… Nenem, yaşayacağı kadar yaşamış olduğunu, kapıyı kendisinin açabileceğini söylüyordu…
Gelenler insan aramıyordu, ganimet edip çalacak şeyler arıyorlardı!
Bize teslim olup evden çıkmamızı ve okula gitmemizi söylüyorlardı. Bunu reddediyorduk.
Dördüncü günü, kapı gene çalındı. Bu kez durum farklıydı ama…
Büyük bir askeri van araç vardı, içinde üniformalı askerler vardı. Hepsi de silahlıydı.
Onlardan sorumlu olan subay, yüzünü hala hatırlıyorum… Rumca konuşuyordu… Artık bu evde kalamayacağımız konusunda ısrar ediyordu… Burasının güvenli olmadığını söylüyordu…
Ona inanmadık… Son üç günden beridir okulda olup bitenleri biliyorduk çünkü. Ona, okula gitmeyeceğimizi söyledik. Daha iyi evde kalıp burada ölürdük…
Bizi Mora'ya götürebileceğini söyledi. Mora, bir Kıbrıslıtürk köyüydü…
Evinde kalmakta olduğumuz Hristoforos, bunu derhal kabul etti. Mora'nın muhtarını tanıyordu… Geçmişte muhtar onun için çalışmıştı ve birbirlerini iyi tanıyorlardı, ahbaptılar…
Bu dört aileden her birinin kendi arabasını alması istendi. Bize bütün değerli şeylerimizi yanımıza almamız söylendi. Bunu yapmadık. Bir valize yalnızca biraz giysi ve en kesin ihtiyaçlarımızı doldurduk.
Kendimi hatırladığım günden beridir annemin bir korkusu vardı… Her zaman Türkler tarafından alınmaktan korkardı… Neden böyle olduğunu bilmiyorum…
Sorumlu Kıbrıslıtürk subaydan bizim arabamıza binmesini istedi. Ve bu subayın bizimle birlikte aynı arabada gitmesini istedi! Ona güvenebileceğini hissediyordu.
O Kıbrıslıtürk de bunu kabul etti. Hamileliğinin son aşamasında bulunan annemin yanındaki ön koltuğa sıkıştı…
Elini arabanın penceresinden dışarıya çıkarmıştı ve silahını bu şekilde tutuyordu. Bunun için annemden özür dilediğini hatırlıyorum… Eğer silahını bırakacak olursa, kendi askerlerinin kendini vuracağını söylüyordu!
Mora'ya doğru yol aldık… Dört araba, büyük bir askeri van da bu dört arabayı izliyordu…
Bizi köyün Kıbrıslıtürk muhtarı karşıladı. Çok sıcak bir karşılamaydı bu… Hristoforos ile birbirlerine sarılıp birlikte ağladılar!
Çok eski bir evde kaldık. Muhtar, 24 saat boyunca evin ön kapısında oturmaktaydı… Küçük bir silah tutuyordu… Dıştan gelebilecek herhangi bir saldırıya karşı bizi korumaktaydı… Sonraları öğreneceğim üzere bizi bu köye getiren o Kıbrıslıtürk subayın kaynatasıydı bu muhtar…
Mora'da üç gün daha kaldık… Kızılhaç'ın tümümüzü kayıt altına almasını sağladılar. İşte o zaman hayatta kalacağımızı anlamıştık.
Köylüler bize baktılar… Bizim için yemek pişirdiler, yiyecek getirdiler, temiz içme suyu getirdiler her gün…
Üç gün sonra bir otobüsle Pavlidis Garajı'na götürüldük… Erkekler, iki aylığına Adana'ya götürüldü… Çok zor günlerdi…
İki gün sonra serbest bırakıldık… Valizimize, söz verildiği gibi hiç dokunulmamıştı…
Benim öyküm, Aşşa'dan Yannos Dimitriu'nun öyküsünden çok farklıdır. O da aynı köyde ailesiyle birlikte esir alınmıştı… Sevgül Uludağ'ın "Kıbrıs: Anlatılmamış Öyküler" başlıklı kitabını okurken, 103'üncü sayfada onun öyküsünü bulup okudum. Onun öyküsü çok farklıydı! Biz cinayetlerle ve tecavüzlerle karşılaşmamıştık… Çürüyen cesetlerin kokularını hatırlamıyordum. Biz Aşşa'dan erken vakitte, dördüncü gün ayrılmıştık. Tek bir şey aynıydı: Mora'ya giderken kitapta Yannos Dimitriu'nun tarif ettiği arabayı görmüştüm: "Karton parçası gibiydi çünkü arabanın üstünden bir Türk tankı geçmişti…"
44 yıl sonra… Hiçbir şey eskisi gibi değil… Binlerce insan öldü, binlerce insan kayıp oldu, yüz binlerce insan kendi yurdunda göçmen oldu. Adamız ikiye bölünmüştür.
Bazıları adamızın yeniden birleştirilmesini istiyor, bazıları ise "biz burada, onlar öteki tarafta yaşasın!" diyor. "Unutma" deniyor ancak unutmadıkları şey nedir, eğer ülkelerinin öteki yarısını hiç görmemişlerse?
Hayatımın 25 yılını Güney Afrika'da geçirmiş birisi olarak, benzerlikler göremiyorum.
Güney Afrika'da Nelson Mandela gibi kapasiteli bir lider, Hakikat ve Uzlaşma Komitesi'ni yaratarak, yurdunu bir iç savaştan kurtarmıştı…
Güney Afrika'ya gökkuşağı ulusu deniyordu.
Savaş suçları işlendi, kimse bunu inkar etmiyor!
Yargılamıyorum… Tarih bunu yapacaktır…
İyiliğe inanıyorum ve kötülüğü gördüğümde de onu tanıyabiliyorum. Nereden gelirse gelsin, savaşta işlenen suçlara içerliyorum… Ben politikacı değilim. Yalnızca kendimim ve işte bu nedenden dolayı, 44 yıl aradan sonra benim ve sevdiklerimin hayatlarını kurtarmış olan insanı aramaya karar vermiş bulunuyorum.
Onu bulmayı ve ona yaptığı iyilikten dolayı teşekkür etmeyi iple çekiyorum…
Benim öyküm işte budur! Benim hayatım budur! Benim deneyimim budur! Buna herhangi bir yorum, yargılama ya da görüş verilmesine ihtiyacım da yoktur!
Aynı zamanda bu adanın kendi Hakikat ve Uzlaşma Komitesi'ni kuracağı, hiç pişmanlık göstermeyen insanları cezalandıracağı ve gelecek kuşaklar için geleceğe doğru harekete geçeceği günü de iple çekiyorum.
Bunun olabilmesi için de yurdumuza barış getirecek ve adamızı yeniden birleştirecek bir güce, vizyona ve istence sahip kendi büyük liderlerimizi keşfetmemiz gerekiyor!
Nedi Zannettu
Haziran 2018."
Ezel Aktürel: "Hepimiz orada, birlikte bir kader birliği yaşadık… Kader bizi birleştirdi…"
SORU: Ezel Bey, ne hissedersiniz şu anda?
EZEL AKTÜREL: Vallahi duygularım çok karışık yani… Burada hem mutluyum, 44 yıl önce gördüğüm insanları tekrar görmekten, hem da müthiş hislerle doluyum. Ben dilerim bundan sonra bu insanlarla birliktelik devam etsin. Hatta eşim "Ben öldükten sonra bu dostluk çocuğumla devam etsin" dedi kendilerine, ben de aynı şekilde düşünüyorum. Bu, bana göre her insanın düşünmesi ve yapması gereken bir şeydir.
Onları Mora'ya götürdüğümde, o zaman esas üstünde durduğum, yol dahi yoktu Lefkoşa'ya… Ve öğrendiydim ki şimdiki bu anayol, toprak yol olarak açıldıydı – o, bana ışık tuttu ve onları Lefkoşa'ya nasıl naklederim diye düşünmeye başladıydım. Çünkü Lefkoşa'ya gittikten sonra biliyordum nereye gideceklerini… Onların da araştırmasını yaptım. Unuttum kaç gün kaldılar… Ama en erken zamanda ben onları gönderdiğimi bilirim. Üç gün Aşşa'da, üç gün Mora'da kaldıklarını söyledi bize şimdi Nedi Hanım – ve ben onların Lefkoşa'ya transferini sağladım. Onları Lefkoşa'ya götüreni bile ben taburda bekledim, çağırdım kendini, nereye teslim ettiğini söyledi bana… "Herhangi bir sorun çıktı mı?" dedim. "Hayır" dedi, "ben götürdüm, esirlerin olduğu yere teslim ettim, merak etme, karşı tarafa geçecekler" dedi.
Onları Aşşa'dan Mora'ya götürdüşüm günü hiç unutmam… Oradan ayrıldıktan sonra bile ben hem büyük bir mutluluk yaşadım ama üzgündüm aynı zamanda… O görüntüyü aslında yaşamak istemezdim… Çok trajikti çünkü o günkü olay… O beni kamçıladı ve benim mutlaka bir şeyler yapmam lazım diye düşündüm… Onlar ağlardı, benim içim ağlardı… Kaynatamı gönderdim onlara, battaniye götürdü kendilerine ama onlara o adamın kayınpederim olduğunu söyleyemedim. Kayınpederim de konuşurken Pelekano'yla "Bu benim damadımdır" demedi – çünkü sordu kendine, "Kimdir bizi kurtaran?" diye…
Seneler sonra Pelekano, benim eşimin dayısıyla İngiltere'de buluştu… O zaman ona söylediydi kim olduğumu…
Pelekanos ilk Aşşa'da kalmak istediydi, kalmak istediler. Ben de ısrarla onları oradan kurtarmak istiyordum. Çok ısrar ettiydim onları oradan çıkarmak için… Onlara güven vererek onları oradan çıkarmak istediydim…
Hepimiz orada, birlikte bir kader birliği yaşadık… Kader bizi birleştirdi… Bu insanlar o pozisyonda, ben farklı pozisyondaydım ama bu önemli değildi – ve ben aklıma geldiğinde, yaşadıklarına üzüldüm çok… Üzülürdüm…
Onlar benimle karşılaşmaları için "Bizim için çok büyük bir şanstı ki sizin gibiyle karşılaştık o günlerde" diye yorumluyorlar. Benim için de bir şanstı ki böyle iyi insanları kurtardım…
Nedi Zannettu: "Sanki bir şey eksikti ve şimdi Ezel Bey'i ziyaret edince bu eksiklik tamamlandı…"
SORU: Şu anda neler hissediyorsun?
NEDİ ZANNETTU: Bilmiyorum… Bir bütünlük sanırım… Sanki bir şey eksikti ve şimdi tamamlandı, eksik olduğunu fark etmediğim bir şey eksikti ve şimdi bu birleşiyor… Müteşekkirim… Ezel Bey olmasaydı ben burada olmayacaktım, gerçekten olmayacaktım… Şimdi insanları duyuyoruz, şöyle diyorlar, "Onlar kendi taraflarında yaşasınlar, biz de kendi tarafımızda" diyorlar… Ancak Ezel gibi insanların varlığı, sizi iki kere düşünmeye zorluyor bu konuda… Bizler aynıyız, aynı insanlarız, aynı renkleriz, birbirimize benzeriz, aynı DNA'ya sahibiz, aynı yiyecekler, her şey aynı… Ve aynı iyi yürekli insanlarız… Ezel gibi bir insanla karşılaşmak bizim için çok büyük bir şanstı…
Hande Aktürel (Ezel Aktürel'in kızı): "Dostluğumuz inşallah her zaman devam edecek…"
SORU: Şu anda neler hissediyorsun?
HANDE AKTÜREL: Çocukluğumdan beri bu hikayeyi dinliyorum. 40 yaşındayım. Ben doğmadan yaşanmış bir hikaye bu. Ben hiç savaşa ve savaş ortamına tanık olmamama rağmen, ailemden, annemden, babamdan, üç kez, dört kez savaş görmüş geçirmiş insanlardan çok şeyler dinledim. Bunlar gerçek olan ve yaşamış oldukları şeylerdi… Çok mutluyum kendi adıma da ki bir hayat, bir can, bir nesil veya bir kuşak – sonuçta aile olan, anne baba ve annenin karnındaki çocuğun ve diğer çocukların babam tarafından kurtarılmış olmasından mutluyum… Vicdanlı insanlarla buluşması ve hayatlarının devam etmiş olması, bugün 40 sene sonra buluşmuş olmasından çok mutluyum. Çok güzel duygular bunlar…
İnşallah da her zaman için dostluğumuz, birlikteliğimiz devam edecektir…
Ben savaş görmedim, çok hikaye dinledim, çok can kaybetti herkes ama aynı topraklarda doğduk… Aynı toprağın insanlarıyız. Zaten savaşı görmemiş olarak ama çok şey dinlemiş olarak bunların yaşanmaması gerekirdi. Savaşı yaşamış olanlar için da çok üzgünüm ama kurtulan herkes için da – gerek bizim taraftan, gerek onlar tarafından da çok mutluyum…
Duyal Aktürel (Ezel Aktürel'in eşi): "44 sene boyunca bunu zaman zaman aile içinde hep konuştuk…"
SORU: Şu anda neler hissediyorsunuz Duyal Hanım?
DUYAL AKTÜREL: Ezel'in böyle bir insani davranışından dolayı ve karakterini da bildiğim için, tam yerinde, iyi düşünerek, güzel düşünerek yaptı…
Çok mutluyum…
Ve 44 senedir da bunu zaman zaman aile içinde hep konuştuk… Yakın, komşu köy olmaları, Nedi'nin Aşşa'da evlerinde kaldığı Pelekanos'u tanımalarından dolayı da çok mutluyum. O zaman geldiklerinde da babam, Mora muhtarı Hasan Bey, Pelekanos'u çok iyi tanırdı… Köyden, yani Mora'dan, Pelakanos'un yanında çalışanlar vardı… Onların isimlerini sorarak geldi Pelekanos zaten… Yanında çalışanları sorardı… Mutluyum yani – insanlık adına mutluyum… Bir daha yaşanmamasını temenni ederim böyle şeylerin. Güzel bir olay… Mutluyum, görüşmek, her zaman onları görmek isterim…
Türkiye basını haberimizi çaldı, ALITHIA kadar olamadı… TAK da sınıfta kaldı…
Dün, Türkiye basını üç gündür gazetemizde yayınlanmakta olan haberimizi "çalarak" kendileri bulmuş gibi "haber" yaptı, Cumartesi günü Zannettu-Aktürel ailelerini buluşturduğumuz zaman bizim çekmiş olduğumuz fotoğrafları da "çalarak", kendilerine "mal" etti…
Kıbrıs'ın güneyinde yayın yapan günlük Rumca gazete ALITHIA kadar olamadı Türkiye basını – VATAN gazetesi, MİLLİYET, HÜRRİYET, YENİ ŞAFAK, CNN TÜRK, NTV gibi gazete ve televizyonlar, bizim haberin üstüne atlayıp bunu YENİDÜZEN'den almış olduklarından hiç bahsetmeksizin tepe tepe kullandılar… Hatta bazı Kıbrıslıtürk gazeteler de, YENİDÜZEN'in manşetini görmezden gelerek, Türkiye medyasının çaldığı haberimizi kendi sitelerinde kullandılar! İtirazımız üzerine bunlardan biri haberi yayından kaldırdı…
ALITHIA gazetesi ise bizim haberimizden söz ederken, ön sayfasında YENİDÜZEN'de manşet olarak çıkan haberimizin tam sayfa küpürünü yayımladı…
TAK ise bu konuda sınıfta kaldı… ALITHIA'nın ön sayfadan verdiği ve YENİDÜZEN küpürünü kullandığı haberinde, TAK Ajansı Rumca Haber Servisi gazetemizin ve bizim adımızı sansürleyerek haberin "Kıbrıs Türk basınından alındığı" gibi bir "genelleme" yaparak haberin kaynağını gizledi…
Haberin kaynağı burada: YENİDÜZEN – Sevgül Uludağ – Kıbrıs: Anlatılmamış Öyküler…
Bundan kendilerine "pay" çıkarmaya çalışanlar, tıpkı birer köpekbalığı gibi habere saldırdılar! Kendileri "bulmuş" gibi yaptılar!
Emeğimizi hiçe saydılar…
Türkiye'de ve Kıbrıs'ın kuzeyinde "medya"nın "ganimetçi" yaklaşımı işte böyle…
(YENİDÜZEN – Kıbrıs: Anlatılmamış Öyküler… Sevgül Uludağ – 15-16-17 Ekim 2018)
Μια κρυμμένη ιστορία ανθρωπιάς από την Άσσια…
Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Μια μέρα φέτος το Μάϊο λαμβάνω ένα email που αγγίζει την καρδιά μου…
Το email αυτό είναι από τη Νέδη Ζαννέττου και λέει:
«Αγαπητή Sevgul
Διάφορα άτομα μου έχουν δώσει το όνομα σου. Ήμουν εγκλωβισμένη στην Άσσια το 1974. Ήμουν τότε νεαρό κορίτσι.
Μας έσωσε ένας Τουρκοκύπριος αξιωματικός. Δεν θυμούμαι το όνομα του. Μιλούσε ελληνικά. Ήταν ευπαρουσίαστος, γύρω στα 35, από την Πάφο. Δεν ξέρουμε το όνομα του.
Έφυγα από την Κύπρο και έζησα στη Νότιο Αφρική για 25 χρόνια.
Είμαι πίσω στην Κύπρο τα τελευταία 6 χρόνια. Ποτέ δεν πέρασε από το μυαλό μου να ψάξω για αυτόν τον άνθρωπο.
Τώρα έχω την επιθυμία να τον συναντήσω, αν είναι ακόμα ζωντανός. Θα ήθελα να τον ευχαριστήσω για αυτά που έκανε για μένα και την οικογένεια μου!
Αν υπάρχει κάποια πιθανότητα, έστω και μικρή να τον εντοπίσουμε, αυτό θα σήμαινε πολλά για μένα!
Θερμούς χαιρετισμούς,
Νέδη Ζαννέττου»
Συγκινήθηκα από αυτή την κρυμμένη ιστορία ανθρωπιάς και άρχισα να προσπαθώ να εντοπίσω τον Τουρκοκύπριο τότε αξιωματικό που ήταν στην Άσσια και που έσωσε τη ζωή της Νέδης και της οικογένειας της…
Τηλεφωνώ σε διάφορους αναγνώστες μου, ένας από αυτούς είναι από τη Μόρα και μας βοηθά να βρούμε τους «αγνοούμενους» που είναι θαμμένοι γύρω από τη Μόρα…
Κάνει μια έρευνα και βρίσκει ποιος ήταν αυτός ο Τουρκοκύπριος και ψάχνω για το τηλέφωνο και τον βρίσκω…
Ταπεινός και χωρίς προσποιήσεις μου μιλά και θυμάται εκείνη τη μέρα…
Συμφωνούμε να συναντηθούμε μια μέρα κατάλληλη για αυτόν, τη Νέδη και μένα… Το λέω αυτό στη Νέδη και χαίρεται που καταφέραμε να τον βρούμε… Λέγεται Ezel και συμπτωματικά ο σύζυγος μου τον γνώριζε, όπως επίσης και τη γυναίκα του…
Αργότερα, η Νέδη Ζαννέττου κάθεται και γράφει τις σκέψεις της για εκείνη τη μέρα…
Η Νέδη Ζαννέττου έγραψε τα ακόλουθα:
«Έτος 1974…
Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα και την πρώτη φάση της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, για λόγους ασφαλείας, οι γονείς μου έστειλαν εμένα και την μεγαλύτερη μου αδελφή στην Άσσια. Θα περνούσα μερικές μέρες με το νονό και τη νονά μου, για να αποφύγουμε αδέσποτες σφαίρες από την πράσινη γραμμή στην Παλλουριώτισσα.
Το πρωί της 14ης Αυγούστου ξυπνήσαμε με τον ήχο σειρήνων. Η δεύτερη εισβολή λάμβανε χώρα.
Οι γονείς μου, η μητέρα μου ήταν τότε έγκυος 8 μηνών με την μικρή μου αδελφή, οδήγησαν στην Άσσια, για να έρθουν σε μας, θέτοντας τη ζωή τους σε κίνδυνο.
Στις 13:45 την ίδια μέρα, το θυμούμαι καλά! Άκουγα το ράδιο μας, το ΡΙΚ. Ανακοίνωνε ότι οι στρατιώτες μας βρίσκονταν κοντά στο χωριό Μια Μηλιά και αναδιπλώνονταν ομαλά! Τι παραπλάνηση!!! Οι Τούρκοι στρατιώτες ήταν ήδη στην Άσσια!
Τέσσερεις οικογένειες, τρία σπίτια, αποφασίσαμε να μείνουμε μαζί σε ένα από τα σπίτια. Επιλέξαμε αυτό που ήταν το πιο παλιό, για να αποφύγουμε την προσοχή.
Τρεις πολύ μακρές μέρες και τρεις ακόμα πιο μακρές νύκτες…
Τη μέρα κρυβόμασταν ήσυχα, έτσι ώστε κανένας να μην υποπτευθεί ότι βρισκόμασταν μέσα στο σπίτι… Τη νύκτα γλιστρούσαν μέσα άνθρωποι από τα γειτονικά σπίτια για να μοιραστούν τις πληροφορίες τους και το φόβο τους. Μας περίγραφαν τι συνέβαινε στο τοπικό σχολείο. Μας είπαν για δολοφονίες και βιασμούς που λάμβαναν χώρα!
Σε δύο περιπτώσεις, Τούρκοι «στρατιώτες» κλώτσησαν και φώναζαν στην πόρτα μας. Η γιαγιά μου, θυμούμαι καλά… άνοιξε την πόρτα. Κανένας άλλος δεν τόλμησε να το κάνει αυτό. Είπε ότι έζησε τη ζωή της, έτσι ήταν εντάξει…
Δεν έψαχναν για ανθρώπους, έψαχναν για να λεηλατήσουν και να κλέψουν!
Μας είπαν ότι έπρεπε να φύγουμε από το σπίτι και να παραδοθούμε στο σχολείο. Αρνηθήκαμε.
Την τέταρτη μέρα, η πόρτα ξανακτύπησε. Αυτή τη φορά ήταν διαφορετικά.
Υπήρχε ένα μεγάλο στρατιωτικό φορτηγό, γεμάτο ένστολους στρατιώτες. Όλοι οπλισμένοι.
Ο υπεύθυνος αξιωματικός, ακόμα θυμούμαι το πρόσωπο του. Μιλούσε ελληνικά. Επέμενε ότι δεν μπορούσαμε να μείνουμε άλλο στο σπίτι. Είπε ότι δεν ήταν ασφαλές.
Δεν τον πιστέψαμε. Γνωρίζαμε τι συνέβαινε τις τελευταίες τρεις μέρες στο σχολείο. Του είπαμε ότι δεν θα πηγαίναμε στο σχολείο. Είχαμε αποφασίσει να μείνουμε στο σπίτι και προτιμούσαμε να πεθάνουμε εκεί.
Προσφέρθηκε να μας πάρει στη Μόρα. Ένα τούρκικο χωριό.
Ο Χριστόφορος, ο ιδιοκτήτης του σπιτιού αμέσως συμφώνησε. Ήξερε καλά το μουχτάρη του χωριού Μόρα. Εργαζόταν για αυτόν στο παρελθόν και γνωρίζονταν πολύ καλά και ήταν φίλοι.
Μας είπαν η κάθε οικογένεια να πάρει το δικό της αυτοκίνητο. Μας ζήτησαν να πάρουμε όλα τα πολύτιμα μας αντικείμενα μαζί μας. Δεν το πράξαμε. Απλά βάλαμε σε μια βαλίτσα μερικά ρούχα και τα απολύτως αναγκαία.
Η μητέρα μου, από τότε που μπορώ να θυμηθώ, είχε ένα φόβο… Πάντοτε ονειρευόταν ότι την αιχμαλώτιζαν οι Τούρκοι… Δεν είναι κάτι που μπορώ να εξηγήσω.
Ζήτησε από τον υπεύθυνο αξιωματικό να μπει στο αυτοκίνητο μας. Επέμενε, να έρθει μαζί μας! Ένιωθε ότι μπορούσε να τον εμπιστευθεί.
Συμφώνησε. Στριμώχτηκε δίπλα από τη βαριά εγκυμονούσα μητέρα μου στην μπροστινή θέση του συνοδηγού. Είχε το αριστερό του χέρι έξω από το παράθυρο κρατώντας το όπλο του. Θυμούμαι καλά ότι απολογήθηκε στη μητέρα μου. Είπε ότι οι στρατιώτες του θα τον σκότωναν αν άφηνε το όπλο του!
Οδηγήσαμε στη Μόρα. Τέσσερα αυτοκίνητα, ακολουθούμενα από το μεγάλο στρατιωτικό φορτηγό.
Δεν θυμούμαι πόσο χρόνο μας πήρε.
Ο Τούρκος μουχτάρης του χωριού μας υποδέχτηκε. Ήταν μια πολύ ζεστή υποδοχή. Οι δύο άντρες αγκαλιάστηκαν και έκλαψαν μαζί!
Μείναμε σε ένα πολύ παλιό σπίτι. Ο μουχτάρης καθόταν στην εξώπορτα όλο το εικοσιτετράωρο. Κρατούσε ένα μικρό όπλο. Μας προστάτευε από οποιαδήποτε πιθανή επίθεση από έξω. Όπως αργότερα έμαθα, ήταν ο πεθερός του αξιωματικού που μας οδήγησε εκεί.
Περάσαμε ακόμα 3 μέρες στη Μόρα. Διευθέτησαν έτσι ώστε ο Ερυθρός Σταυρός να μας καταγράψει όλους. Τότε ξέραμε ότι θα επιβιώναμε.
Το χωριό μας φρόντιζε. Κάθε μέρα μαγείρευαν και μας έφερναν φαγητό και φρέσκο νερό.
Μετά από τρεις μέρες μας πήραν με λεωφορείο στο Γκαράζ Παυλίδη. Τους άντρες τους πήραν στα Άδανα για δύο μήνες. Πολύ δύσκολοι καιροί.
Εμάς τα γυναικόπαιδα μας απελευθέρωσαν 2 μέρες αργότερα. Με την βαλίτσα μας, ανέγγιχτη όπως μας υποσχέθηκαν.
Η ιστορία μου είναι πολύ διαφορετική από αυτή του Γιάννου Δημητρίου. Και αυτός αιχμαλωτίστηκε στο ίδιο χωριό με την οικογένεια του. Έμαθα την ιστορία του ενώ διάβαζα το βιβλίο: «Κύπρος: Οι Ανείπωτες Ιστορίες» της Sevgul Uludag, στη σελίδα 103. Η ιστορία του ήταν πολύ διαφορετική! Εμείς δεν συναντήσαμε σκοτωμούς, βιασμούς. Δεν θυμούμαι τη μυρωδιά σωμάτων σε αποσύνθεση. Φύγαμε νωρίτερα από την Άσσια, την τέταρτη μέρα.
Μόνο ένα πράγμα ήταν το ίδιο: Ενώ οδηγούσαμε προς τη Μόρα, είδα το αυτοκίνητο που περιγράφει ο Γιάννος Δημητρίου στο βιβλίο: «ήταν σαν ένα κομμάτι πλακάζ διότι ένα τουρκικό τανκ πέρασε από πάνω του».
44 χρόνια μετά… Τίποτε δεν είναι το ίδιο. Χιλιάδες έχουν πεθάνει, χιλιάδες αγνοούνται και εκατοντάδες χιλιάδες είναι πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα. Το νησί μας είναι διαιρεμένο στα δύο.
Κάποιοι άνθρωποι θέλουν επανένωση, άλλοι θέλουν «εμείς από εδώ και αυτοί απ' εκεί»! Πολλοί … «δεν ξεχνούν» και όμως, τι είναι που δεν ξεχνούν, αν δεν έχουν δει ποτέ τη μισή τους χώρα - πατρίδα;
Έχοντας περάσει 25 χρόνια της ζωής μου στη Νότιο Αφρική, δεν μπορώ να μην βρίσκω ομοιότητες.
Χρειάστηκε ένα ηγέτη του επιπέδου του Nelson Mandela και τη δημιουργία μιας Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης για να σωθεί η χώρα από ένα εμφύλιο πόλεμο. Η Νότιος Αφρική ονομάστηκε το έθνος του ουράνιου τόξου.
Έχουν διαπραχθεί εγκλήματα πολέμου και κανένας δεν το αρνιέται!
Δεν κρίνω. Η ιστορία θα το κάνει αυτό.
Πιστεύω στο καλό και μπορώ να αναγνωρίσω το κακό. Ανησυχώ για τις φρικαλεότητες του πολέμου ανεξάρτητα από που προέρχονται. Δεν είμαι πολιτικός. Είμαι μόνο εγώ, και γι αυτό το λόγο, έχω αποφασίσει μετά από 44 χρόνια να αναζητήσω τον άνθρωπο που έσωσε τη ζωή μου και τη ζωή των αγαπημένων μου.
Ανυπομονώ να τον συναντήσω και να τον ευχαριστήσω για την καλοσύνη του!
Αυτή είναι η ιστορία μου! Αυτή είναι η ζωή μου! Αυτή είναι η εμπειρία μου! Δεν χρειάζομαι σχόλια, επικρίσεις ή γνώμες!
Ανυπομονώ επίσης για τη μέρα που αυτό το νησί θα δημιουργήσει τη δική του επιτροπή αλήθειας και συμφιλίωσης, θα τιμωρήσει τους ανθρώπους που δεν δείχνουν καμία μεταμέλεια και θα προχωρήσει μπροστά για το μέλλον των επόμενων γενιών.
Για να συμβεί αυτό χρειάζεται να ανακαλύψουμε τους δικούς μας μεγάλους ηγέτες, που θα έχουν τη δύναμη, το όραμα και τη θέληση να επανενώσουν το νησί και να φέρουν ειρήνη στη χώρα μας!
Νέδη Ζαννέττου
Ιούνιος 2018»
Χρειάστηκαν μερικοί μήνες μέχρι να καταφέρουμε να οργανώσουμε τη συνάντηση της Νέδης Ζαννέττου και της αδελφής της Θέλμας Ζαννέττου με τον θαρραλέο Τουρκοκύπριο που έσωσε τη ζωή τους, τον Ezel Akturel… Στη διάρκεια της συνάντησης έμαθα ότι ο κύριος Ezel δεν έσωσε μόνο τις ζωές της οικογένειας της Νέδης, αλλά επίσης και τις ζωές τριών ακόμα οικογενειών: Είχε κατ΄ ακρίβεια σώσει τις ζωές συνολικά 18 Ελληνοκυπρίων από την Άσσια… 44 χρόνια μετά, 2 από αυτούς τους Ελληνοκύπριους, η Νέδη και η Θέλμα έχουν έρθει για να πουν «Ευχαριστώ» - μπορείτε να δείτε ότι ακόμα και το να πεις «Ευχαριστώ» χρειάζεται πολύ κουράγιο και ανθρωπιά στην Κύπρο – οι άνθρωποι προτιμούν απλά να παραμένουν σιωπηλοί και να ξεχνούν ότι οφείλουν τις ζωές τους σε μια ανθρωπιστική πράξη κάποιου από την «άλλη κοινότητα»… Όμως η Νέδη και η Θέλμα επέλεξαν τη θαρραλέα οδό και αποφάσισαν να πουν «Ευχαριστώ»…
Πήρα τη Νέδη κα τη Θέλμα για να τον συναντήσουν στο σπίτι του, αφού η γυναίκα του, η κυρία Duyal Akturel, επέμενε να τους φιλοξενήσει παρά να συναντηθούν σε ένα εστιατόριο… Σε μια συγκλονιστικά συναισθηματική μέρα ο κύριος Ezel και η κυρία Νέδη αγκαλιάστηκαν και η Νέδη και η Θέλμα του έδωσαν μια ευχαριστήρια πλακέτα που λέει:
«ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ
Στον άνθρωπο που έσωσε τις ζωές μας, και τις ζωές της οικογένειας μας στην Άσσια στις 18 Αυγούστου 1974. Ήμασταν άγνωστοι για σένα, συναντηθήκαμε σε ένα χωριό όπου έγιναν τόσες φρικαλεότητες και εσείς κάνατε τη διαφορά.
Για τη συμπόνοια σας, την ανθρωπιά σας και την καλοσύνη σας,
Εκφράζουμε την εκτίμηση μας και το σεβασμό μας εκ μέρους μας και εκ μέρους της οικογένειας μας.
Μακάρι άνθρωποι σαν εσάς, να μας δείξουν το δρόμο για να ξεχάσουμε τα συρματοπλέγματα, τις πράσινες γραμμές και να φέρει ένα τέλος σε μια σύγκρουση που έχει λήξει.
Στον Ezel Akturel,
Με σεβασμό,
Νέδη Ζαννέττου και Θέλμα Ζαννέττου
Αιχμαλωτίστηκαν στην Άσσια το 1974
Αύγουστος 2018… 44 χρόνια μετά…»
Θα γράψω για τη συνάντηση τους σε ένα άλλο άρθρο τις επόμενες μέρες…
(Published in POLITIS newspaper on the 17th of October 2018).
No comments:
Post a Comment