Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Στις 30 Νοεμβρίου 2018, ο δημοσιογράφος φίλος μας Σταύρος Αντωνίου έγραψε στη σελίδα του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα σημαντικό σημείωμα που έλεγε, «Σήμερα μάθαμε για τους Sevket Salih Sakalli και Yusuf Emir Hasan…
Είναι απερίγραπτη η χαρά που νιώθεις όταν ενημερώνεις συγχωριανούς και συγγενείς Τουρκοκύπριων αγνοουμένων ότι εντόπισες τελικά το σημείο ταφής των δικών τους ανθρώπων που αγνοούνται από το 1964.
Και ότι σύντομα θα υποδείξεις τον χώρο ταφής στις αρμόδιες αρχές για να ξεκινήσουν το συντομότερο οι εργασίες εκταφής τους, ώστε να παραδοθούν τα οστά στις οικογένειες τους μετά από 54 ολόκληρα χρόνια.
Πιστέψτε με το συναίσθημα που σου προκαλεί η ιδέα ότι επιτέλεσες ένα χρέος προς την πατρίδα σου είναι ανεπανάληπτο. Και είναι χρέος ολονών μας να συμβάλουμε σε αυτήν την προσπάθεια εντοπισμού των αγνοουμένων, ώστε να ησυχάσουν οι συγγενείς που κουβαλούν όλο τον πόνο και την αγωνία της αιματηρής ιστορίας του τόπου μας και να επουλωθούν αν γίνεται οι πληγές τους, για να μπορέσουμε κάποτε να προχωρήσουμε μαζί Ε/κ και Τ/κ σε έναν κοινό μέλλον.
Γι' αυτό όσοι γνωρίζετε μια πληροφορία για κάποιον αγνοούμενο μην διστάσετε να μιλήσετε στις αρχές ή σε κάποιον δημοσιογράφο που ασχολείται με αυτά τα θέματα. Θα δείτε ότι θα νιώσετε καλύτερα διότι όλοι μας κουβαλούμε μια κακή συνείδηση για όλα εκείνα τα κακά και τα εγκλήματα που εδιέπραξαν οι προηγούμενες γενεές.
Σήμερα εντοπίσαμε τους τελευταίους δύο αγνοούμενους του χωριού Κιβισίλι της επαρχίας Λάρνακας. Σήμερα μάθαμε που είναι θαμμένοι οι Sevket Salih Sakalli και Yusuf Emir Hasan…»
Ο Σταύρος Αντωνίου είχε επικοινωνήσει μαζί μου για αυτό το θέμα και πήγαμε μαζί για να δούμε αυτόν τον πιθανό τόπο ταφής. Γι αυτό, προσπάθησα να διευθετήσω όπως ένας Τουρκοκύπριος και ένας Ελληνοκύπριος ερευνητής να πάνε μαζί μας και αυτό πήρε πολύ καιρό, αλλά τελικά καταφέραμε να πάμε μαζί την Πέμπτη 3 Ιανουαρίου 2019 μαζί με την Mine Balman, Βοηθό του Τουρκοκύπριου Μέλους της ΔΕΑ και επίσης επικεφαλής των ερευνών και την Ελληνοκύπρια ερευνήτρια της ΔΕΑ, αρχαιολόγο Αγγελική Ανθούση…
Ο Σταύρος Αντωνίου, μετά την έρευνα του για τους δύο Τουρκοκύπριους «αγνοούμενους' από το 1964, έδειξε σε μένα και τους λειτουργούς της ΔΕΑ τον πιθανό τόπο ταφής τους στο Μαζωτό… Ο Σταύρος Αντωνίου έκανε μια πολύ ανθρωπιστική χειρονομία, προσπαθώντας να ψάξει για ένα τόπο ταφής από μισό αιώνα πριν… Έδειξε την ανθρωπιά του δείχνοντας στη ΔΕΑ έτσι ώστε να ερευνήσουν και αν αποφασίσουν να σκάψουν σε εκείνο το σημείο… Προηγουμένως, ο Σταύρος Αντωνίου είχε επίσης βοηθήσει τη ΔΕΑ στην αναζήτηση του τόπου ταφής του Halil Ziya Desteban από το Μενεού που είχε εξαφανιστεί το 1964 στα Περβόλια… Με τη βοήθεια του Σταύρου και κάποιων άλλων ατόμων, τα οστά του βρέθηκαν σε μια αψίδα νερού στο Κίτι…
Το πρωί της Πέμπτης 3 Ιανουαρίου 2019 συναντηθήκαμε στο οδόφραγμα στο Λήδρα Πάλας για να πάμε μαζί στο Μαζωτό…
Στο Μαζωτό, το μέρος όπου πάμε είναι κοντά στην Εκκλησία Πετούντα, μια απομονωμένη περιοχή, ακόμα και τώρα…
Χρειαζόμαστε αυτοκίνητο με κίνηση στους τέσσερεις τροχούς για να πάμε εκεί αφού παντού οι χωματόδρομοι είναι πλημμυρισμένοι με νερό και λασπωμένοι… Ένα κανονικό αυτοκίνητο δεν μπορεί να περάσει χωρίς να κολλήσει σε αυτούς τους λασπωμένους χωματόδρομους…
Σταματούμε σε κάποιο σημείο και όταν βλέπει τα καλάμια και κατεβαίνουμε…
Αυτό το μέρος είναι κυβερνητική γη… Δηλαδή είχαν θάψει δύο «αγνοούμενους» Τουρκοκύπριους όχι σε ιδιωτική, αλλά σε κρατική γη… Τα χωράφια απέναντι είναι όλα ιδιωτικές περιουσίες, αλλά η γη όπου στεκόμαστε είναι κρατική.
Κοντά στη θάλασσα, εδώ δεν υπάρχουν οικοδομές – ούτε κτίρια ούτε οικοδομές υπό κατασκευή – εντελώς άδεια… Όμως πιο πάνω, βλέπουμε μηχανήματα που δείχνουν ότι κάποιοι άνθρωποι έπαιρναν χώμα από εδώ… Όμως η περιοχή που μας έδειξε ο Σταύρος Αντωνίου φαίνεται άθικτη…. Αν η ΔΕΑ αποφασίσει να κάνει εκσκαφές εδώ, το έργο τους θα είναι πολύ εύκολο αφού δεν υπάρχει τίποτα στη γη αυτή που να τους σταματήσει από το να σκάψουν.
Ενώ είμαστε εκεί, μαθαίνουμε ότι η ΔΕΑ είχε πληροφορίες ότι οι δύο Τουρκοκύπριοι «αγνοούμενοι» είχαν θαφτεί στο Μαζωτό, στην περιοχή «Πετούντα» αλλά μαθαίνουμε ότι είναι πρώτη φορά που τους είχαν δείξει μια συγκεκριμένη τοποθεσία, το μέρος που τους δείχνει ο Σταύρος…
Ο Σταύρος μας λέει ότι μια ομάδα τεσσάρων ή πέντε Ελληνοκυπρίων επέστρεφαν από την κηδεία ενός Ελληνοκυπρίου στο χωριό Αναφωτία και στο δρόμο προς το Μαζωτό είχαν δει δύο Τουρκοκύπριους στην άκρια του δρόμου να βόσκουν τα ζώα τους και τους σκότωσαν σε «εκδίκηση» και μετά πήραν τα σώματα τους στην περιοχή αυτή κοντά στην Εκκλησία Παναγίας Πετούντας και τους έθαψαν δίπλα από τα καλάμια – επτά πόδια από τα καλάμια, εκεί υπήρχε μια φυσική κοιλότητα (όχι πηγάδι) και τους έθαψαν εκεί…
Το 2009 είχα γράψει για αυτούς τους δύο «αγνοούμενους» Τουρκοκύπριους – οι πληροφορίες μου ήταν ότι έβοσκαν τα πρόβατα τους και σταμάτησαν το λεωφορείο του Μαζωτού για να ζητήσουν τσιγάρα… Ο Yusuf Emir Hasan ήταν ένας ηλικιωμένος άντρας που δεν μπορούσε να μιλήσει ή να ακούσει και έδειξε με τα δύο του δάκτυλα βάζοντας τα κοντά στο στόμα του καθώς ζητούσε τσιγάρα… Στο άρθρο μου που δημοσιεύτηκε πριν από δέκα χρόνια στην εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ, στις 27 Σεπτεμβρίου 2009 είχα γράψει:
«Ήταν ένας κωφάλαλος ηλικιωμένος… Ο μόνος τρόπος που ο ηλικιωμένος αυτός βοσκός μπορούσε να επικοινωνήσει ήταν χρησιμοποιώντας τα χέρια του, με σήματα, χρησιμοποιώντας τις εκφράσεις του προσώπου του και του σώματος του… Ο Yusuf Emir Hasan ήταν ένας ηλικιωμένος άνδρας, ένας βοσκός από το Κιβισίλι που έβοσκε τα πρόβατα του στα χωράφια έξω από το Κιβισίλι μαζί με ένα εξάδελφο του στις αρχές του Φεβρουαρίου 1964… Δεν ήξερε ότι αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που θα έβλεπε τον ήλιο, η τελευταία φορά που θα έβλεπε τα πρόβατα του… Ήταν ακριβώς 74 χρονών.
Είδε κάποιους να έρχονται στον κύριο δρόμο προς το Μαζωτό και δεν γνώριζε ότι ήταν μια ομάδα που ερχόταν από την κηδεία ενός αστυνομικού στην Αναφωτίδα – ο αστυνομικός Τάσος Κωνσταντίνου είχε σκοτωθεί στον Άγιο Σωζόμενο (Arpalik). Ήταν μήπως ένας από τους αστυνομικούς στους οποίους είχαν στήσει ενέδρα και σκότωσαν στο μηχανοστάσιο στην άκρια του χωριού στις αρχές του Φεβρουαρίου 1964 ή σκοτώθηκε αργότερα κατά τις συγκρούσεις που προέκυψαν μετά από αυτή την ενέδρα από μια ομάδα νεαρών της ΤΜΤ, χωρίς τη συγκατάθεση του αρχηγού της ΤΜΤ στο χωριό;
Ο ηλικιωμένος βοσκός δεν ήξερε τίποτε από αυτά – σύμφωνα με ένα Ελληνοκύπριο φίλο που μου είπε την ιστορία, όταν είδε το πλήθος να έρχεται, προχώρησε για να τους χαιρετήσει και να ζητήσει ένα τσιγάρο, φέρνοντας τα δύο του δάκτυλα στο στόμα και κάνοντας την κίνηση του καπνίσματος.
Αντί τσιγάρο, τον σκότωσαν εκεί, στον κύριο δρόμο προς το Μαζωτό, μαζί με τον εξάδελφο του Shevket Salih Sakalli… Ο Shevket ήταν 44 χρονών, επίσης από το Κιβισίλι, παντρεμένος με την Pembe και είχαν έξι παιδιά… Μερικοί Ελληνοκύπριοι που επέστρεφαν από την κηδεία του αστυνομικού στην Αναφωτίδα τους σκότωσαν και τους δύο. Και οι δύο είναι «αγνοούμενοι» από τη μέρα εκείνη…
Είμαι σίγουρη ότι ο ηλικιωμένος άντρας δεν μπορούσε, και δεν καταλάβαινε γιατί τον σκότωσαν… Στο κάτω-κάτω, το μόνο που ήθελε ήταν ένα τσιγάρο… Στον σιωπηλό του κόσμο, δεν μπορούσε ούτε να φωνάξει δυνατά, να πει στους δολοφόνους του «Σταματήστε! Σας παρακαλώ σταματήστε!...» Συνάντησε το θάνατο, όπως συναντούσε και τη ζωή σε άκρα σιωπή – ίσως μόνο με τα μάτια του, το πρόσωπο του και τα χέρια του, έκανε σήματα προσπαθώντας να πει στους Ελληνοκύπριους δολοφόνους ότι το μόνο που ήθελε ήταν ένα τσιγάρο!... Ο ηλικιωμένος άντρας δεν γνώριζε τους νεαρούς της ΤΜΤ που έστησαν ενέδρα έξω από τον Άγιο Σωζόμενο, δεν ήξερε ότι υπήρχαν συγκρούσεις μετά και μερικοί Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι σκοτώθηκαν, δεν ήξερε ότι ο Άγιος Σωζόμενος εκκενώθηκε και πήραν όλους τους Τουρκοκύπριους στην Λουρουτζίνα (Akincilar) για να ζήσουν προσφυγική ζωή για την υπόλοιπη τους ζωή… Δεν ήξερε ότι ο Άγιος Σωζόμενος έγινε χωριό φάντασμα στην άκρια του Δαλιού και της Ποταμιάς – με τα χρόνια τα κτίρια κατέρρευσαν σε πέτρες και σκόνη και δεν παρέμεινε τίποτε, τίποτε εκτός τη μνήμη αυτών που θυμούνταν πως ήταν η ζωή στο χωριό αυτό…»
Και το άρθρο μου συνέχιζε με το τι είχε πραγματικά συμβεί στον Άγιο Σωζόμενο…
Έγραψα το άρθρο το 2009 και ένας αναγνώστης μου είχε επίσης τηλεφωνήσει το 2011 και μου είχε δώσει περισσότερες πληροφορίες για τους δύο «αγνοούμενους» Τουρκοκύπριους και επίσης μοιράστηκα αυτά που μου είχε πει με τους αναγνώστες μου…
Το βράδυ της 3ης Ιανουαρίου 2019, πριν να δημοσιεύσω τις πληροφορίες που μας έδωσε ο Σταύρος Αντωνίου, προσπαθώ να βρω τους συγγενείς αυτών των «αγνοουμένων» για να τους ενημερώσω για τις εξελίξεις τώρα και για τον πιθανό τόπο ταφής. Πάντοτε προσπαθώ να επικοινωνήσω με τους συγγενείς, είτε είναι Τουρκοκύπριοι είτε Ελληνοκύπριοι για να τους ενημερώσω πριν να δημοσιεύσω οτιδήποτε με τα ονόματα των συγγενών τους έτσι ώστε να αποφεύγονται οι «εκπλήξεις»…
Έτσι μιλώ με τον Yusuf Aykan – έχει το όνομα του «αγνοούμενου» Yusuf Emir Hasan αφού ήταν μεγάλος του θείος. Όταν ο μεγάλος του θείος και ο πατέρας του Shevket Salih Sakalli έγιναν «αγνοούμενοι», ήταν μόλις επτά χρονών. Ο Yusuf Emir Hasan δεν είχε παντρευτεί ποτέ και δεν είχε παιδιά. Η μητέρα του Yusuf Aykan, η κυρία Pembe πέθανε πριν από χρόνια. Ο αδελφός του Ilkay πέθανε το 2011. Οι αδελφές του Zehra και Ayshe πέθαναν… Ο αδελφός του Alpay με τον οποίο είχα μιλήσει το 2009 και το 2011 ήταν σε κάποιο είδος κώματος για τα τελευταία τρία χρόνια, ήταν σε δραματική κατάσταση υγείας. Ο σύζυγος της Emete, της αδελφής του ήταν πολύ άρρωστος… Έτσι η ιστορία του, Shevket Salih Sakalli, ενός από εκείνους που σκοτώθηκαν στο Μαζωτό, είναι πολύ δραματική – ενώ περίμεναν όλα αυτά τα χρόνια για να βρεθεί ο τόπος ταφής του από τη ΔΕΑ, πέθανε η γυναίκα του, τρία από τα έξι παιδιά του πέθαναν και το τέταρτο βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση… Ενώ περίμεναν για νέα από τον «αγνοούμενο» πατέρα τους από το 1964, μια ολόκληρη οικογένεια έχει αφανιστεί… Πέρασαν 55 χρόνια και ακόμα περιμένουν – ίσως τώρα, με την ανθρωπιστική χειρονομία του Σταύρου Αντωνίου, να μπορέσουν να πάρουν πίσω τα οστά του πατέρα τους και του μεγάλου τους θείου…
Ο Yusuf Aykan μου λέει ότι μετά που ο μεγάλος τους θείος και ο πατέρας τους έγιναν «αγνοούμενοι», έφυγαν από το Κιβισίλλι και πήγαν για να ζήσουν στη Λάρνακα… Προσπάθησαν να πάρουν πίσω το κοπάδι του πατέρα τους και του μεγάλου τους θείου από τους Ελληνοκύπριους που τους το πήραν αλλά δεν κατάφεραν να πάρουν πίσω όλα τα ζώα. Μόνο με τη βοήθεια των Βρετανών στρατιωτών πήραν πίσω κάποια ζώα…
Ο Yusuf Aykan λέει:
«Ο πατέρας μου έκανε πολλά αστεία… Πάντοτε του άρεσε να κάνει αστεία και όλοι τον αγαπούσαν… Ήταν ένας πολύ χαρούμενος άνθρωπος… Δεν υπήρχαν Ελληνοκύπριοι από το Μαζωτό που να μην τον ήξεραν. Όλοι οι Ελληνοκύπριοι από το Μαζωτό και τα γύρω χωριά τον ήξεραν. Υπήρχαν αυτά τα λεωφορεία που είχαν ξύλο στο σκελετό τους και στην κατασκευή τους που συνήθιζαν να πηγαίνουν από τα χωριά στις πόλεις… Ο πατέρας μου σταματούσε τα λεωφορεία αυτά και τους πείραζε όλους… Εκείνη τη μέρα, σταμάτησε το λεωφορείο για να τους πειράξει και κάποιοι Ελληνοκύπριοι στο λεωφορείο είπαν σε εκείνους που ήθελαν να τον σκοτώσουν και ήταν στο λεωφορείο «Μην τον σκοτώσετε! Είναι ένας από εμάς…» μας είπαν ότι υπήρχε ένας Έλληνας στρατιώτης με όπλο στο λεωφορείο και είχε πυροβολήσει και σκοτώσει τον θείο Yusuf και τον πατέρα μου…»
Το 2011 ένας αναγνώστης μου είχε πει τα ακόλουθα για τον σκοτωμό τους:
«Ανάμεσα σε εκείνους που τον σκότωσαν ήταν ο γιος ενός γνωστού ατόμου από τα Περβόλια… Έβλεπε τους Τουρκοκύπριους ως εχθρούς του… Ήταν από την ΕΟΚΑ… Όταν είδε ότι ο Shevket φορούσε άσπρη μαντήλα στο κεφάλι του, συνειδητοποίησε ότι ήταν Τουρκοκύπριος διότι γενικά οι Ελληνοκύπριοι άντρες φορούσαν μαύρες μαντήλες και σταμάτησε το λεωφορείο και σκότωσε τον Shevket και το θείο Yusuf. Μάθαμε ότι όταν ήρθαν πίσω για να τους θάψουν δεν κατάφεραν να βρουν το θείο Yusuf διότι δεν είχε πεθάνει αλλά τραυματίστηκε και βρήκαν ίχνη αίματος για ένα ολόκληρο μίλι – είχε συρθεί και άφησε ίχνη αίματος για ένα μίλι από το χωριό και τον είχαν βρει κοντά σε ένα ρέμα και τον σκότωσαν.
Μετά από πέντε ή έξι χρόνια όταν ηρέμησαν τα πράγματα λίγο, ο Ilkay, γιος του Sevket, πήγε στα Περβόλια στο καφενείο και κάποιοι Ελληνοκύπριοι τους προσκάλεσαν για να φάνε και να πιούνε. Ενώ έτρωγαν και έπιναν, ήρθε ο άντρας από τα Περβόλια που σου ανάφερα. Ήταν μεθυσμένος… Και άρχισε να καυχιέται για το πως είχε σκοτώσει το Sevket, χωρίς να συνειδητοποιήσει ότι στο ίδιο τραπέζι βρισκόταν και ο γιος του… Όταν ο Τουρκοκύπριος φίλος που καθόταν δίπλα από το γιο του Sevket του είπε «Αυτός είναι ο γιος του», δεν σταμάτησε και του είπε «Να σου πω πως πέθανε ο πατέρας σου…» Ο Ilkay άρχισε να κλαίει και οι Ελληνοκύπριοι από τα Περβόλια πήραν αυτό το δολοφόνο μακριά από εκεί και επίσης ζήτησαν από τον Ilkay και το φίλο του να φύγουν… Όταν ο Ilkay επέστρεψε, φώναζε και στρίγγλιζε στο καφενείο… Μετά από εκείνη τη μέρα, δεν έδιναν όπλο στον Ilkay όταν ήταν υπηρεσία στη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, για να μην πάει και να σκοτώσει εκείνο τον Ελληνοκύπριο. Πέθανε πριν από έξι μήνες… Όσο ζούσε, πάντοτε όταν καθόμασταν να φάμε και να πιούμε μας έλεγε αυτή την ιστορία…»
Ευχαριστώ το δημοσιογράφο φίλο μας Σταύρο Αντωνίου για την ανθρωπιά του…
Ελπίζω ότι μετά από 55 χρόνια η ΔΕΑ να καταφέρει να βρει τα οστά του Yusuf Emir Hasan και του Shevket Salih Sakalli και να τα επιστρέψουν σε ότι απέμεινε στη γη από την οικογένεια τους… Αυτό είναι τόσο σκληρό… Και αυτό είναι τόσο απάνθρωπο… Το πρώτο έγκλημα είναι που τους σκότωσαν… Το δεύτερο σοβαρό έγκλημα είναι να αναγκάζεις τους συγγενείς να περιμένουν για περισσότερο από μισό αιώνα χωρίς κανένα αποτέλεσμα…
Ελπίζω ότι η ανθρωπιστική χειρονομία του Σταύρου Αντωνίου θα ενθαρρύνει τους υπεύθυνους για τις έρευνες να ψάξουν πιο βαθιά και περισσότερο – μας έχει δώσει πολύτιμα στοιχεία και μια ένδειξη ενός πιθανού τόπου ταφής… Ας δούμε αν θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε τελικά τους συγγενείς τους – όσους από αυτούς έμειναν σε αυτή τη γη…
Photo 1: Στον πιθανό τόπο ταφής μαζί με την κυρία Αγγελική από τη ΔΕΑ και το φίλο δημοσιογράφο Σταύρο Αντωνίου…
Photo 2: Ο Σταύρος Αντωνίου μαζί με την κυρία Αγγελική και την κυρία Mine Balman από τη ΔΕΑ…
(*) Article published in the POLITIS newspaper in Greek on the 10th of February 2019, Sunday. Similar series of articles were published in the YENİDÜZEN newspaper in Turkish on the 4th and 7th of January 2019 and here are the links:
http://www.yeniduzen.com/stavros-antoniudan-insani-jest-13446yy.htm
http://www.yeniduzen.com/stavros-antoniudan-insani-jest-2-13461yy.htm
No comments:
Post a Comment