Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Νωρίς το πρωί του Σαββάτου, 11 Ιουνίου 2016, συναντιόμαστε στο οδόφραγμα του Αγίου Δομετίου μαζί με τη Sevilay Berk και το σύζυγο της Mustafa, συγγενείς «αγνοουμένων», για να πάμε στη Λεμεσό. Παίρνουμε και την κόρη της αγαπητής φίλης Ανδρούλας Καμιναρά από το οδόφραγμα… Η Χαρά, η κόρης της Ανδρούλας Καμιναρά είναι φωτορεπόρτερ και όταν μου τηλεφώνησε λέγοντας μου ότι ήθελε να κάνει κάποια δουλειά πάνω στους «αγνοουμένους», της είχα εισηγηθεί να την πάρω στην κηδεία ενός «αγνοουμένου»… Έτσι έρχεται μαζί μας…
Πάμε στην κηδεία της Κυριακούς Καράσαββα που είχε σκοτωθεί στην αυλή του σπιτιού της μαζί με τρεις άλλους ηλικιωμένους και είχαν θαφτεί και οι τέσσερεις τους σε εκείνη την αυλή στο Τρίκωμο… Είχαν κατεδαφίσει το σπίτι της πάνω από αυτό το μαζικό τάφο έτσι ώστε κανείς να μην δει που είχαν θαφτεί τα σώματα τριών γυναικών και ενός άντρα.
Πάμε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στη Λεμεσό και συναντούμε την οικογένεια Καρασάββα…
Έρχεται να μας συναντήσει και η Χριστίνα Παύλου Σολωμή Πατσιά από την Κώμη Κεπήρ της οποίας ο αδελφός και ο πατέρας είναι «αγνοούμενοι» από τη Γαλάτεια…
Κατ' ακρίβεια τέτοιες κηδείες «αγνοουμένων» είναι αρκετά δύσκολες για τη Χριστίνα αφού συνεχίζει να σκέφτεται τον πατέρα και τον αδελφό της στη διάρκεια όλης της τελετής, την ηλικιωμένη μητέρα της που τους περίμενε όλα αυτά τα χρόνια και όλες μας τις προσπάθειες για να βρούμε τα οστά τους… Η Χριστίνα είναι «πρότυπο» ατόμου που κατάφερε να ξεπεράσει το δικό της πόνο έτσι ώστε να βοηθήσει άλλους… Εργάζεται ασταμάτητα, εθελοντικά, έτσι ώστε να βρει οποιεσδήποτε πληροφορίες σχετικά με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους «αγνοουμένους»…
Αυτή είναι μια θλιβερή κηδεία – καθώς το μικρό φέρετρο μεταφέρεται από το στρατιωτικό αυτοκίνητο μέσα στην εκκλησία, η Πέπα, κόρη της Κυριακούς Καράσαββα αρχίζει να κλαίει… Αυτό είναι «το τέλος» και η Πέπα το νιώθει στη ψυχή της όπως και εμείς… Ίσως όχι τόσο πολύ όπως αυτή, αλλά εξακολουθούμε να νιώθουμε πόσο πόνο νιώθει…
Πριν από έξι χρόνια η Πέπα μου είχε τηλεφωνήσει και μιλήσαμε… Αργότερα συνάντησα τον σύζυγο της Τάσο Γεωργίου στο σπίτι της Sevilay Berk… Οι γονείς της Sevilay ήταν και αυτοί «αγνοούμενοι» από το Τρίκωμο από το 1964 και ήταν καλοί φίλοι με τον Τάσο Γεωργίου και την οικογένεια του… Ο Τάσος μου είπε για τον τόπο ταφής των τεσσάρων ηλικιωμένων «αγνοουμένων» ανάμεσα στους οποίους ήταν και η πεθερά του Κυριακού Καράσαββα. Τηλεφώνησα σε ένα από τους αναγνώστες μου στο Τρίκωμο και πήγα μαζί του για να ελέγξω το μέρος και αργότερα, πριν από ακριβώς έξι χρόνια είχαμε δείξει μαζί με τον Τάσο Γεωργίου αυτόν τον πιθανό τόπο ταφής στους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων. Τρία χρόνια μετά την υπόδειξη του μέρους, η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων ξεκίνησε εκσκαφές σε αυτό τον πιθανό τόπο ταφής στο Τρίκωμο και βρήκαν τα οστά των τεσσάρων «αγνοουμένων» που ήταν θαμμένοι εκεί: Τρεις γυναίκες και ένας άντρας, ανάμεσα τους και η Κυριακού Καράσαββα… Χρειάστηκε να περάσουν ακόμα τρία χρόνια για τις ταυτοποιήσεις DNA και έτσι είναι που ερχόμαστε στην κηδεία στις 11 Ιουνίου 2016…
Η εγγονή της Κυριακούς Καράσαββα, Κατερίνα Γεωργίου εκφωνεί τον επικήδειο:
«Κυριακή Καρασάββα, του γένους Στάσου και Ευφροσύνης, για όλους εμάς η γιαγιά μας η «Χατζίνα» ή η Κακουλλού του Σιταρένου.
Γεννήθηκε το 1900 από γονείς εργατο-αγρότες.
Παντρεύτηκε τον Ανάσταση Καράσαββα και απέκτησαν 7 παιδιά, τα οποία μεγάλωσαν με μεγάλες θυσίες και ταλαιπωρίες. 4 από τα παιδιά τους, αναγκάστηκαν λόγο των δύσκολων καιρών, να μεταναστεύσουν σε νεαρή ηλικία για να βρουν το μέλλον τους πολύ μακριά, στην Ροδεσία.
Γυναίκα, σύζυγος, μητέρα, γιαγιά, Υπέροχη, την θυμόμαστε μετά από 42 χρόνια, να μας υποδέχεται με αγάπη και με ένα γλυκοφίλημα, να μας αγκαλιάζει και να μας καλωσορίζει στο σπίτι της.
Οικοκυρά, μητέρα, ανάλαβε την ευθύνη να μεγαλώσει τα 7 παιδιά, μιας και ο παππούς Αναστάσης ήταν αναγκασμένος να απουσιάζει για μέρες στα διάφορα χωριά λόγω του επαγγέλματος του, ως εργολάβος οικοδομών.
Καλή γειτόνισσα και πιστή στα εκκλησιαστικά, τύγχανε της εκτίμησης της ενορίας και γενικότερα των Τρικωμιτών.
Πρώτη από τους πρώτους, με το κτύπημα της καμπάνας, έδινε το παρών της, τις Κυριακές και σε άλλες εορτάσιμες μέρες, στην αγαπημένη της εκκλησία της Παναγίας, και τελευταία να φύγει.
Χαρακτηριστικά θυμάμαι αν και τότε πολύ μικρή, που πάντοτε σταματούσε όλες τις συνοδείες κηδειών που περνούσαν από το «ξωπόρτι» της για να ρίξει, νερό, με βάση του εθίμου του χωριού και μας τόνιζε ότι ήθελε μια «μεγάλη» κηδεία και εμείς αστειευόμενοι της λέγαμε:
Γιαγιά μου, αυτοί όλοι που πας στις κηδείες τους να είσαι σίγουροι ότι δεν θα έρθουν γιατί είναι είδη πεθαμένοι.
Η ειρωνεία, σκοτώθηκε το καλοκαίρι του 1974, από την πρώτη μέρα που πάτησαν οι Τούρκοι κατακτητές στο χωριό. Για 42 ολόκληρα χρόνια δεν είχαμε την ευκαιρία να την θάψουμε και ούτε καν γνωρίζαμε τον τόπο ταφής της.
Ήταν η 17η Αυγούστου όταν τα Τουρκικά στρατεύματα πατούσαν το πόδι τους στο Τρίκωμο. Ένα στρατιωτικό άρμα σταμάτησε μπροστά από το σπίτι της γιαγιάς και ένας πάνοπλος στρατιώτης μπήκε βίαια στο σπίτι και με αυτόματο όπλο, σκότωσε 4 από τα 7 άτομα που ήταν μαζεμένα – για συντροφιά - στο σπίτι του παππού. 1 άτομο πληγώθηκε και οι 4 νεκροί είναι:
Η γιαγιά Κυριακή Αναστάση Καράσαββα
Ο Αγαμέμνων Σωτηρίου
Η Μαρία Αγαμέμνωνος
Και η Μελέττα Δημήτρη Ντίρρη.
Αποχωρώντας προσπάθησαν με κανονιοβολισμούς να κατεδαφίσουν το σπίτι όμως λόγω του ότι ήταν πλυθαροκτισμένο, δημιούργησαν μόνο μικρά χαλάσματα.
Οι 4 νεκροί τάφηκαν σε 2 τάφους στην αυλή της οικίας της γιαγιάς από Τούρκους στρατιώτες χωρίς να γνωρίζει κάποιος για τον ακριβή τόπο ταφής. Τα οστά τους βρέθηκαν στα τέλη του 2013.
Την ίδια ημέρα έχασαν την ζωή τους άλλα 3 ηλικιωμένα πρόσωπα:
Ο Γεώργιος Τζιωρτζιής
Ο Ευριπίδης Χ' Βαρνάβα
Και ο Παναγιώτης Γιαννά
Στις 3 Σεπτεμβρίου το 1974 πυροβόλησαν στην είσοδο του σπιτιού του, τον ιερέα του χωριού Παπαϊωακείμ Φιλίππου.
Αλλά το τίμημα της κοινότητας Τρικώμου δεν σταματά εδώ.
15 νέα παιδιά έφεδροι και στρατεύσιμοι από 18-30 χρονών, δηλώθηκαν αγνοούμενοι και οι περισσότεροι γονείς ακόμα περιμένουν την ανεύρεση και ταφή των λειψάνων των δικών τους παιδιών.
Ο παππούς που επέζησε μετά τον άδικο χαμό της και μετά από πολλές ταλαιπωρίες με την υγεία του, πέθανε στη Λεμεσό το 1980, με το μεγάλο «μαράζι» ότι αυτός ήταν η αιτία που σκοτώθηκε τόσο άδικα η γιαγιά, αφού η τότε ασθένεια του παππού τους κράτησε στο πατρικό σπίτι.
Παππού μου, η υπόσχεση που σου δώσαμε εκπληρώνεται σήμερα.
Η κηδεία που πάντα ήθελε πραγματοποιείται σήμερα και όλοι αυτοί, που συνόδευε η γιαγιά στην τελευταία τους κατοικία, είναι εκεί ψηλά μαζί της.
Αντίο γιαγιά, Καλό ταξίδι, Ο Θεός αναπαύσει την ψυχή σου.
Αιώνια σου η μνήμη Χατζινού μου.
Επιτρέψετε μου να αναφέρω ότι ήταν απόφαση της οικογένειας η τελετή ταφής, να γίνει έτσι απλά χωρίς επισημότητες και άλλες διαδικασίες.
Ως επίσης εκ μέρους της οικογένειας να ευχαριστήσω, τον Εκπρόσωπο της Πολιτείας κύριο Βίκτωρα Παπαδόπουλο, βοηθό Κυβερνητικό Εκπρόσωπο, για την παρουσία του εδώ. Όσους προσέφεραν υπηρεσίες για ανεύρεση των λειψάνων και ταυτοποίηση, την Εθνική Φρουρά για την μεταφορά των λειψάνων. Ιδιαίτερα να ευχαριστήσω τον Κύριο Ξενοφών Καλλή και την Κυρία Σεβκιούλ Ουλουτάκ, η οποία ευρίσκεται μεταξύ μας, οι οποίοι, με άλλους συνεργάτες τους, πέτυχαν την ακριβή τοποθεσία ταφής των δικών μας ανθρώπων.
Ευχαριστούμε επίσης, όλους εσάς που με την παρουσία σας τιμάτε την γιαγιά Κακουλλού Καράσαββα, τιμάτε την οικογένεια μας.
Σας ευχαριστώ.»
Στη διάρκεια της κηδείας η Sevilay και η Πέπα στέκονται μαζί, οι δύο συγγενείς «αγνοουμένων», μοιράζονται τον πόνο και την τραγωδία… Η Sevilay το έχει περάσει αυτό όταν βρέθηκαν τα οστά των γονιών της σε ένα πηγάδι στο Τρίκωμο, το οποίο είχαμε δείξει στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων με τη βοήθεια ενός Τουρκοκύπριου αναγνώστη και ενός Ελληνοκύπριου συγγενή «αγνοουμένου». Μετά την κηδεία πολλοί Ελληνοκύπριοι έρχονται να αγκαλιάσουν την Sevilay και να της πουν ιστορίες των γονιών της, πως τους ήξεραν, τις αναμνήσεις τους…
Μετά την κηδεία πάμε στο οικογενειακό σπίτι στη Λεμεσό, και αυτό συνεχίζεται και εκεί…
«Ήξερα τον πατέρα και τη μητέρα σου» έρχονταν και έλεγαν στη Sevilay…
Η Χαρά, η φωτορεπόρτερ μας έμεινε έκπληκτη με την όλη εικόνα…
«Ποτέ πριν δεν το είχαμε δει αυτό» μου έλεγε… Και αυτή συγκινείται βλέποντας τη φιλία μεταξύ των οικογενειών της Sevilay Berk και της Πέπας, της κόρης της Κυριακούς Καράσαββα…
Ίσως αυτή είναι η καλύτερη φωτογραφία που μπορούμε να δείξουμε στους νέους, τη φιλία εκείνων που υπέφεραν περισσότερο σε αυτή τη χώρα…
φωτό: Η Πέπα και η Sevilay, σύμβολο φιλίας…
(*) Article published in POLITIS newspaper on the 3rd of July 2016, Sunday.
No comments:
Post a Comment