Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Σε μια ομιλία ορόσημο στις 13 Απριλίου 2016, η αγαπητή μας φίλη – νεαρή πολιτικός, φεμινίστρια, ακτιβίστρια και κοινωνιολόγος – Dogus Derya είπε σε Τουρκοκύπριες και Ελληνοκύπριες γυναίκες συνδικαλίστριες των οποίων οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι μέλη της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Συνδικαλιστικών Οργανώσεων WFTU, ότι οι διαπραγματεύσεις για μια ομοσπονδιακή λύση που συνεχίζονται τώρα, στην πραγματικότητα νομιμοποιούν τη θέση της διχοτόμησης και αυτή η στάση πρέπει να αλλάξει. Αυτό ήταν ένα συνέδριο που διοργανώσαμε με τίτλο «Ισότητα Φύλων σε μια Ενωμένη Κύπρο…» Θέλω να μοιραστώ αυτά που είπε η Dogus Derya αφού πιστεύω ότι αυτά που λέει είναι πολύ σημαντικά για τη χώρα μας… Περιληπτικά η Dogus Derya είπε:
«Όπως συμβαίνει σε όλες τις περιόδους συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο, οι γυναίκες στο νησί μας, ανεξαρτήτου γλώσσας, θρησκείας, εθνικότητας και ηλικίας έχουν περάσει παρόμοια δεινά. Επειδή όσο η εθνικιστική ελίτ των ανδρών διχοτομούσε το νησί μας εφαρμόζοντας πρακτικές μιλιταρισμού και φανατισμού, οι Ελληνοκύπριες και Τουρκοκύπριες γυναίκες έζησαν την οικονομική, σεξουαλική και κοινωνική εκμετάλλευση, έχασαν δικούς τους ανθρώπους. Για αυτό το λόγο για εμάς η Ενωμένη Κύπρος και η ειρήνη που θα κτιστεί δεν είναι μια τεχνική διαδικασία «πάρε-δώσε». Αν θα μιλήσουμε σήμερα για το πως αντανακλάται η προοπτική του κοινωνικού φύλου στο τραπέζι των συνομιλιών, θα πρέπει να συζητήσουμε την εξέταση αυτών που έζησαν οι γυναίκες στο παρελθόν, και το αίτημα να γιατρέψουμε και να κλείσουμε τις πληγές τους με τρόπο που δεν θα ανοίξουν ξανά. Για αυτό πρέπει να συζητήσουμε με ξεκάθαρο τρόπο τα προβλήματα που βιώνουν μέχρι σήμερα.
Κάποιοι από τους παρευρισκόμενους έχουν ζήσει την περίοδο του πολέμου και κάποιοι άλλοι, όπως εγώ που γεννήθηκαν μετά το '74, ακόμα και αν δεν ζήσαμε τις μέρες του πολέμου και της διχοτόμησης, παρακολουθήσαμε τα σημάδια της σύγκρουσης από τις ιστορίες που ακούσαμε και τα λόγια και τα μάτια των δικών μας ανθρώπων. Όπως και σε πολλούς πολέμους, οι γυναίκες της χώρας μας έχασαν τους δικούς τους αγαπημένους τους ανθρώπους. Κάποιοι από αυτούς έχουν πεθάνει αλλά και για κάποιους άλλους υπάρχει η ατέρμονη ελπίδα και η προσμονή ότι ίσως ακόμα ζουν. Μετά από 42 χρόνια υπάρχουν δεκάδες γυναίκες που ο σύζυγος ή το παιδί τους είναι αγνοούμενος, που κάθε φορά που χτυπά η πόρτα τρέχουν να ανοίξουν με την σκέψη «άραγε Αυτός είναι που ήρθε» ή κλαίγοντας λένε «αν έχει πεθάνει θέλω να το ξέρω, τουλάχιστον ας βρεθούν τα κόκκαλα του». Όπως μου είπε μια Ελληνοκύπρια με την οποία μιλούσαμε, «είναι ένα τέτοιο πένθος, που δεν μπορώ να το σταματήσω. Αν ήμουν σίγουρη ότι πέθανε, θα έκλαιγα για βδομάδες και μετά θα γινόμουν καλά. Αυτή η ελπίδα που έχω μέσα μου ότι ζει, είναι κάθε μέρα μια ατέρμονη αναμονή, μια ατέλειωτη θλίψη». Αυτή η θλίψη είναι σαν μια πληγή που δεν κλείνει ποτέ, και που έχει καθορίσει και το μέλλον της.
Αυτό που ζουν οι γυναίκες δεν είναι μόνο ότι έχασαν τους αγαπημένους τους. Πριν και μετά την διχοτόμηση, οι γυναίκες αναγκάστηκαν να αφήσουν τα σπίτια, τα χωράφια, τους έμβιους πόρους, αυτά που παρήγαν και να πάνε σε μια πιο ασφαλή περιοχή ή εκτοπίστηκαν με την βία και αναγκάστηκαν να μετακινηθούν σε άλλο τόπο. Στην πραγματικότητα, η καθημερινή ζωή καθορίζεται και οργανώνεται περισσότερο από τις γυναίκες. Οι γυναίκες, λόγω των ρόλων των φύλων που τους έχουν φορτώσει, είναι υπεύθυνες όχι μόνο για την καθημερινή ζωή στο σπίτι, αλλά και για τις σχέσεις στο δρόμο και για την δημιουργία πνευματικών δεσμών. Οι γυναίκες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν όλους τους χώρους όπου αναπαράγονται οι κοινωνικές και οικονομικές πτυχές της ζωής, όπως η οικονομία του σπιτιού η οποία εξασφαλίζει την επιβίωση της οικογένειας αλλά και τις γειτονικές σχέσεις, την αγορά που πήγαιναν καθημερινά, το σχολείο, το χωράφι, και να κουβαλήσουν σε ένα νέο τόπο το βάρος της δημιουργίας μιας καινούριας ζωής. Για αυτό το λόγο όταν λέω ότι μια γυναίκα εκτοπίστηκε δεν εννοώ μόνο το χώρο, αλλά αναφέρομαι στον εκτοπισμό της από όλους τους χώρους στους οποίους βασιζόταν η ζωή της και ο κόπος της ως γυναίκα. Αυτή είναι μια διαδικασία η οποία αναλώνει τον άνθρωπο και ηθικά και οικονομικά και ενώ αυτή τη διαδικασία την κουβάλησαν στους ώμους τους πιο πολύ οι γυναίκες, τα τραύματα που έζησαν οι γυναίκες αποσιωπήθηκαν, δεν συζητήθηκαν και αγνοήθηκαν και στις δύο πλευρές του νησιού. Για παράδειγμα, η Κυπριακή Δημοκρατία ενώ είχε εξασφαλίσει στήριξη όπως κοινωνική βοήθεια και σπίτι στους Ελληνοκύπριους άντρες που μετά το '74 είχαν αναγκαστεί να μεταναστεύσουν από τον βορρά στο νότο, στις Ελληνοκύπριες γυναίκες που έγιναν πρόσφυγες δεν δόθηκε καμία κρατική βοήθεια. Όπως οι Τουρκοκύπριες με τον τίτλο «Οι οικογένειες των Μαρτύρων» έγιναν αντικείμενο των επίσημων τουρκικών θέσεων, έτσι και οι Ελληνοκύπριες γυναίκες με τον τίτλο «Οι οικογένειες των Αγνοουμένων» έγιναν σύμβολο των επίσημων ελληνοκυπριακών θέσεων και αντικείμενο επίδειξης στις εθνικές επετείους.
Μετά το '74 και οι δύο διοικήσεις, και η Κυπριακή Δημοκρατία και το καθεστώς στο βόρειο μέρος, αντιμετώπισαν σαν «θέμα τιμής» ειδικά τους βιασμούς που υπέστησαν οι γυναίκες κατά τη διάρκεια του πολέμου και το λογόκριναν και μετέτρεψαν την συζήτηση για τους βιασμούς σε ένα εθνικό ταμπού. Λες και ο βιασμός αυτών των γυναικών ήταν η ντροπή τους, τις άφησαν να αντιμετωπίσουν μόνες τους το πόνο τους. Και δυστυχώς μέχρι πρόσφατα δεν συζητήθηκε το γεγονός ότι οι θύτες βρίσκονται ακόμα στη ζωή και γενικά αυτά τα γεγονότα που είναι καλά γνωστά και στις δύο πλευρές. Και λέω ότι δεν συζητήθηκαν γιατί κυρίως οι εργασίες που έκανε η Sevgul Uludag στο θέμα αυτό και παρόλες τις εργασίες που κάνουν εδώ και μερικά χρόνια οι φεμινιστικές ομάδες στο βορρά για να εγείρουν αυτά τα ζητήματα, γενικά στη πολιτική επικρατεί μια βαθιά και σκόπιμη αποσιώπηση. Η σιωπή στο αριστερό μέτωπο πηγάζει από την πεποίθηση ότι αν συζητηθούν αυτά τα θέματα θα προκαλέσουν την αντίδραση των εθνικιστών και αυτό θα επηρεάσει αρνητικά την ειρηνευτική διαδικασία. Λένε στις γυναίκες «αυτή τη στιγμή μην τα πολυσκαλίζετε αυτά τα θέματα γιατί θα βγει το «όχι» στο δημοψήφισμα». Η δεξιά από την άλλη ήδη θεωρεί ότι η συζήτηση για αυτά τα θέματα θα επισκιάσει την πολιτική της και φοβάται ότι αν φανερωθούν οι θύτες αυτό θα χαλάσει τον εθνικιστικό ηρωισμό που κατασκεύασε.
Αν λάβουμε υπόψη ότι η εκπροσώπηση των γυναικών και στις δύο πλευρές του νησιού, είναι αρκετά ανεπαρκής, βλέπουμε ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και σήμερα, δεν εξετάζονται αρκετά στο πολιτικό επίπεδο. Αυτό βεβαίως αντικατοπτρίζεται και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια, συνεχίζονται συνομιλίες οι οποίες είναι ανδροκρατούμενες και όπου επικρατούν μόνο οι απόψεις των αντρών και όπου δεν συζητούνται οι εμπειρίες και οι πραγματικότητες των γυναικών. Μιλάμε για ένα τραπέζι συνομιλιών όπου δεν αντικατοπτρίζονται οι εμπειρίες, οι ανάγκες και οι καθημερινές ζωές των γυναικών. Η γλώσσα και η στρατηγική των συνομιλιών είναι μια γλώσσα και μια στρατηγική η οποία βασίζεται απόλυτα σε εθνική βάση και εστιάζεται στις θρησκευτικές, γλωσσικές, πολιτιστικές και εθνικές διαφορές των κοινοτήτων που ζουν στο νησί. Ωστόσο, η ομοσπονδιακή θέση, προβλέπει την δημιουργία μιας κοινής αίσθησης της χώρας, και μιας ομοσπονδιακής, πλουραλιστικής και κοινής ταυτότητας. Στο τραπέζι δεν βλέπουμε αυτή την προσέγγιση, υπάρχει ένα ανδροκρατούμενο τραπέζι που προσπαθεί να διασφαλίσει τον διαχωρισμό και τις διαφορές και δεν εστιάζεται στις εμπειρίες και τα κοινά στοιχεία που ενώνουν όλες τις κοινότητες του νησιού. Το τραπέζι των συνομιλιών θα πρέπει να βγει από την εθνική γλώσσα αν θέλει πραγματικά την δημιουργία μια κουλτούρας ειρήνης που θα ενώσει το νησί, την αναμέτρηση με το παρελθόν, και την δημιουργία μιας ενότητας η οποία δεν θα επιτρέψει την επανάληψη των λαθών του παρελθόντος. Οι συνομιλίες θα πρέπει να διέπονται από μια αντίληψη πέρα της εθνότητας. Γιατί αυτή τη στιγμή, από ότι βλέπω, το παζάρι που γίνεται μετατρέπει την Ομοσπονδιακή λύση, η οποία πρέπει να είναι σχέδιο επανένωσης, σε μια θέση καμουφλαρισμένου Ταξίμ / διχοτόμησης που δικαιολογεί το διαχωρισμό.
Λόγω του ότι ο άξονας εξέλιξης του κυπριακού μέχρι σήμερα βασίζεται σε ένα παζάρι όπου οι Τουρκοκύπριοι ζητούν πολιτική ισότητα και οι Ελληνοκύπριοι ως αντάλλαγμα ζητούν επιστροφή ή αποζημίωση για τους τόπους και τις περιουσίες που έχασαν το '74, στις συνομιλίες προωθούνται τα κεφάλαια της κατανομής διοίκησης και εξουσίας και αυτό του εδάφους και των περιουσιών. Αυτό το παζάρεμα θεωρείται ως μια τεχνική πλευρά για το πόσες από τις περιουσίες των Ελληνοκυπρίων θα επιστραφούν σε αντάλλαγμα για το πόση εξουσία θα έχουν οι Τουρκοκύπριοι στο ομοσπονδιακό κράτος και αγνοείται η συζήτηση για το πώς οι μελλοντικές γενιές θα ζήσουν μαζί, με το αίσθημα μιας κοινής πατρίδας. Μιλάμε για μια περίοδο συνομιλιών όπου συζητείται μια χαλαρή ομοσπονδία η οποία είναι κοντά στη συνομοσπονδία και το κέντρο της είναι αδύναμο, και τα υπουργεία του ομόσπονδου κράτους είναι μειωμένα, και εκτός από το υπουργείο εξωτερικών και το υπουργείο οικονομικών, οι άλλοι τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγεία, οι κοινωνικές πολιτικές αφήνονται στις συνιστώσες πολιτείες.
Ακριβώς σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω ότι οι συμμετοχή των γυναικών στις συνομιλίες δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στο επίπεδο μιας τεχνικής επιτροπής. Επειδή δεν είναι ξεκάθαρο το κατά πόσο τα αποτελέσματα των εργασιών των τεχνικών επιτροπών λαμβάνονται υπόψη από τους διαπραγματευτές. Για αυτό το λόγο, οι γυναίκες με την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών θα πρέπει να είναι πιο ενεργές στο τραπέζι των συνομιλιών στη βάση τεσσάρων βασικών αρχών. Αυτών της Προστασίας, της Συμμετοχής, της Πρόληψης και της Προώθησης.
1. Η διάσταση του φύλου δεν είναι μόνο η διασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών. Είναι επίσης η υπεράσπιση της ισότητας με μια προσέγγιση αντιρατσιστική, αντιμιλιταριστική, πλουραλιστική και η οποία σέβεται την διαφορετικότητα. Για αυτό το λόγο, είναι απαραίτητο ένα περιβάλλον το οποίο να διασφαλίζει όχι μόνο την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών αλλά και την αρμονική συμβίωση όλων των απομονωμένων ομάδων της κοινωνίας. Για την δημιουργία αυτού του περιβάλλοντος, η εκπαίδευση θα πρέπει να εδραιωθεί σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Οι μελλοντικές γενιές οι οποίες δεν θα φέρουν ρατσιστικά στοιχεία, δεν θα είναι μόνο οι φορείς του ομοσπονδιακού κράτους αλλά την ίδια στιγμή θα είναι και ο αρχιτέκτονας ενός ομοσπονδιακού πολιτισμού. Είναι σημαντική η δημιουργία μιας τέτοιας πολιτικής και η δράση στο τραπέζι των συνομιλιών μέσα σε αυτό το πλαίσιο.
2. Η ρήτρα περί ισότητας του ομοσπονδιακού συντάγματος θα πρέπει να σχεδιαστεί πολύ προσεκτικά. Θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα ορισμό της ιδιότητας του πολίτη ο οποίος δεν χαρακτηρίζεται από διακρίσεις στη θρησκεία, τη γλώσσα, τη φυλή, τη φυσική κατάσταση, την κοινωνική τάξη, το φύλο ή το σεξουαλικό προσανατολισμό.
3. Στο ομοσπονδιακό σύνταγμα θα πρέπει να βρίσκονται η ποσόστωση η οποία είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στην εξασφάλιση της ισότητας των φύλων και ειδικά προσωρινά μέτρα τα οποία δεν θα θεωρούνται τέτοιου είδους διακρίσεις. Μέσω προσωρινών ειδικών μέτρων στο Σύνταγμα, πρέπει να εξασφαλίζεται ισότιμη κατανομή των καθηκόντων ανδρών και γυναικών στο υπουργικό συμβούλιο, τα κοινοβούλια και τις τοπικές κυβερνήσεις των ομοσπονδιακών μονάδων / συνιστωσών πολιτειών. Οι πλευρές πρέπει να δεσμευτούν ότι θα τηρήσουν τη συμφωνία ώστε τέτοιες μελέτες να συμπεριληφθούν στην νομοθετική ατζέντα της Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας.
4.Θα πρέπει να θεσπιστεί υπουργείο ισότητας και κοινωνικής πολιτικής σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Για να μπορέσει αυτό το υπουργείο να δημιουργήσει ένα δίκτυο με την τοπική κυβέρνηση και τις συνιστώσες πολιτείες θα πρέπει να έχει μια λειτουργική βάση. Οι πολιτικές κοινωνικών υπηρεσιών και της κοινωνικής ένταξης και οι ομοσπονδιακές κοινωνικές πολιτικές που αφορούν τις γυναίκες, τα άτομα ΛΟΑΤ, τους ηλικιωμένους, τα παιδιά, τους νέους, τα άτομα με αναπηρία πρέπει να αναπτυχθούν σε αυτό το υπουργείο.
5. Η δημοσιονομική πολιτική η οποία λαμβάνει υπόψη την ισότητα των φύλων θα πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή των δημοσιονομικών πολιτικών του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Οικονομικών.
6. Στην ομοσπονδιακή αστυνομία θα πρέπει να συστηθεί ένα ειδικό γραφείο για την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων και του λαθρεμπορίου και να δημιουργηθούν ειδικές μονάδες για παρέμβαση στην ενδοοικογενειακή βία.
7. Όλοι οι δημόσιοι θεσμοί – όργανα λήψης αποφάσεων, όπως αυτός του Επιτρόπου Διοίκησης, η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας και άλλες ανεξάρτητες μονάδες θα πρέπει να διασφαλίζουν την ισορροπία μεταξύ των φύλων και το ήμισυ των μελών των ανεξάρτητων μονάδων και της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας θα πρέπει να είναι γυναίκες.
8. Τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες δεν πρέπει να περιορίζονται για λόγους δημόσιας ηθικής. Τα ατομικά ανθρώπινα δικαιώματα (π.χ. γάμος, οικογένεια και το δικαίωμα να έχεις παιδιά) δεν πρέπει να περιορίζονται στις παραμέτρους του φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, ηλικίας, τόπου γέννησης, γλώσσας, θρησκείας, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, κοινωνικής τάξης ή φυσικής κατάστασης.
9. Στις συνιστώσες πολιτείες και σε ομοσπονδιακό επίπεδο, θα πρέπει να διασφαλίζεται η αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ αστυνομίας και των ιδρυμάτων που συμμετέχουν στο νομικό και οικονομικό σύστημα, για την προστασία του δικαιώματος των γυναικών στην ιδιοκτησία καθώς και του δικαιώματος των συζύγων και των παιδιών για επίδομα διατροφής.
10. Όλες οι γυναίκες και ιδιαίτερα οι νοικοκυρές θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα της ιατρικής περίθαλψης και της κοινωνικής ασφάλισης και πρέπει να ιδρυθούν οργανισμοί όπως γυναικεία κέντρα τα οποία να διασφαλίζουν ότι οι γυναίκες θα μπορούν εύκολα να επωφεληθούν από αυτά τα δικαιώματα.
11. Για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακή βίας (συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής, οικονομικής, σωματικής και ψυχολογικής βίας), θα πρέπει σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου να ιδρυθούν Κέντρα Πρόληψης της Βίας. Αυτά τα κέντρα, θα πρέπει να οργανώνουν προγράμματα προληπτικής παρέμβασης για την προώθηση της ευαισθητοποίησης σε θέματα φύλου και για την πρωτογενή και ενεργή εφαρμογή της σε κάθε επίπεδο και θα πρέπει να παρέχουν υπηρεσίες αποκατάστασης στα θύματα της βίας. Τα κέντρα αυτά θα πρέπει να λειτουργούν με διεπιστημονικό προσωπικό που να αποτελείται από επαγγελματίες με εξειδίκευση στο φύλο και η παροχή συνεχιζόμενης εκπαίδευσης θα πρέπει να συμπεριληφθεί στη νομοθεσία.
12. Η αναπαραγωγική υγεία, η ισότητα των φύλων, ο πολιτιστικός πλουραλισμός, και η ευαισθητοποίηση για την απομάκρυνση της ρητορικής διακρίσεων και μίσους θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε κάθε φάση του εκπαιδευτικού συστήματος και των δύο συνιστωσών πολιτειών, με την χρήση και των δύο γλωσσών και για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να καθιερωθούν Ειδικές Μονάδες Εκπαίδευσης για την Ειρήνη στα εκπαιδευτικά ιδρύματα των ομόσπονδων μονάδων και του Ομόσπονδου Κράτους…»
Photo: Doghush Derya…
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 15th of May 2016, Sunday.
No comments:
Post a Comment