Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Ο Τζιους Παγιάτας έφυγε από τη ζωή αφήνοντας πίσω του κατάκαρδα λυπημένους Κύπριους από όλες τις εθνικότητες, τους φίλους του μιας ολόκληρης ζωής, τη γυναίκα του Κλεοπάτρα, τα παιδιά του και τα εγγόνια του – ήταν ο πιο σημαντικός οικοδόμος της ειρήνης που συνάντησα ποτέ στην Κύπρο – πάντοτε με ακεραιότητα, ευαισθησία και ζώντας χρόνια μπροστά από τις κοινότητες του…
Είχα γνωρίσει τον Παγιάτα πριν από ίσως 30 ή περισσότερα χρόνια και γίναμε πολύ γρήγορα καλοί φίλοι… Η γυναίκα του Παγιάτα, η Κλεοπάτρα ήταν η στενή φίλη της Neriman Cahit, μιας από τις πολύ καλές μου φίλες και η Neriman είχε γράψει ένα ποίημα απευθυνόμενο προς την Κλεοπάτρα… Αυτό έγινε ένα πολύ γνωστό ποίημα, που αγγίζει τις καρδιές όλων…
Αργήσαμε πολύ, πάρα πολύ Κλεοπάτρα
Φέρε καρύκευμα στο ψωμί της Μεσαορίας μου Κλεοπάτρα.
Φέρε μου κρασί από τα αμπέλια της Λεμεσού,
Ας πιούμε στο όνομα
της φιλίας και της ειρήνης…
Φέρε μου μια χούφτα χώμα
από το νότο Κλεοπάτρα
Ας φυτέψουμε μαζί τα λουλούδια της ειρήνης
στις γλάστρες μας, άδειες για χρόνια…
Αργήσαμε πολύ, πάρα πολύ Κλεοπάτρα
κοίτα… κοίτα τους γιους μας
κρατούνε πάλι όπλα
άκου… άκου το κλάμα μου Κλεοπάτρα, οι γιοι μας σκοτώνονται
ένας από την πλευρά σου, ένας από την πλευρά μου
ένας από την πλευρά μου, ένας από την πλευρά σου
…και μετά τα χρόνια ακολουθούνται από χρόνια
σκοτωμοί και σκοτωμοί
Ας σκεφτούμε για μια φορά
ποιος είναι ο πραγματικός χαμένος;
Αντί οι πολιτικοί
ας μιλήσουμε εμείς, ως μητέρες τώρα Κλεοπάτρα…
Έλα, έλα Κλεοπάτρα,
μαζί, ας φυτέψουμε αμυγδαλιές στην Πράσινη Γραμμή,
και να μπολιάσουμε την ειρήνη στα κλαδιά τους
που θα ανθίζει κάθε άνοιξη
ας φυσήξουμε τους ανέμους της φιλίας μαζί
έτσι ώστε τα παιδιά μας να μπορούν να πετάξουν τους χαρταετούς τους.
Έχουμε ένα τραγούδι
Αναρωτιέμαι αν το ξέρεις
«Βουνό Πενταδάκτυλε………»
ας τραγουδήσουμε, ας το τραγουδήσουμε μαζί Κλεοπάτρα
με μπουζούκι και σάζι
Μέχρι τώρα
οι μητέρες πάντοτε έχαναν
ας βεβαιωθούμε Κλεοπάτρα
ΌΤΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ…
Η Neriman και η Κλεοπάτρα έγιναν σύμβολο ειρήνης τα χρόνια όταν οι «διαβάσεις» δεν ήταν δυνατές ή ήταν πολύ σπάνιες…
Πήγαινα και συναντούσα την Κλεοπάτρα και τον Τζιους Παγιάτα στο σπίτι τους, ένα ειδυλλιακό μέρος γεμάτο πίνακες και βιβλία…
Έπαιζα με τη Νόμα, το σκύλο Δαλματίας τους και καθόμασταν στο γραφείο του Παγιάτα και μου έλεγε την ιστορία της ζωής του…
Γεννήθηκε στην Αμμόχωστο – ήταν Λατινικής καταγωγής, οι πρόγονοι του ήρθαν από τη Μάλτα αλλά ποτέ δεν θεωρούσε τον εαυτό του «Λατίνο».
Ήταν ο ένθερμος υποστηρικτής της Κυπριοτικότητας, όχι μιας Ελληνο-Κυπριοτικότητας που ήταν πλήρης, αλλά μιας Κυπριοτικότητας που αγκάλιαζε όλους, κυρίως τους Τουρκοκύπριους, καθώς και τους Μαρωνίτες Κύπριους, Αρμένιους Κύπριους και Λατίνους Κύπριους…
Ύψωσε την Κυπριακή σημαία αμέσως μετά το 1974, όταν ήταν περίπου «αμαρτία» και αγωνίστηκε μαζί με τους φίλους του για να υψωθεί η σημαία της Κύπρου στα κυβερνητικά γραφεία – εκείνον τον καιρό υπήρχε μόνο η Ελληνική σημαία στα κυβερνητικά γραφεία. Αυτός και οι φίλοι του είχαν ιδρύσει τον Νεοκυπριακό Σύνδεσμο και προσπάθησαν να βοηθήσουν τους Τουρκοκύπριους που ήταν εγκλωβισμένοι στην Πάφο και τη Λεμεσό αμέσως μετά τον πόλεμο, φέρνοντας τους εφημερίδες, βρίσκοντας γιατρούς για να θεραπεύσουν τους ασθενείς, βοηθώντας στην επικοινωνία με τις οικογένειες τους…
Δέχθηκε πυρά για τις δραστηριότητες του και είχε ατελείωτες δικαστικές υποθέσεις… Του επιτίθονταν σε εφημερίδες της δεξιάς… Όμως επιβίωνε με ένα χαμόγελο – το ήρεμο χαμόγελο που γνωρίζουμε τόσο καλά…
Αγαπούσε τα λουλούδια και χαιρόταν όταν άνθιζαν τα λουλούδια του στη βεράντα του ρετιρέ του. Όμως είχε και ένα σπίτι των ονείρων στην Αγία Νάπα που πήρε χρόνια για να σχεδιαστεί και να κτιστεί. Αυτό ήταν ανοικτό σε όλους τους φίλους του, όπου κάθε χρόνο διοργανωνόταν η συνεστίαση του Νεοκυπριακού Συνδέσμου και τρώγαμε και πίναμε και επίσης τιμούσαμε κάποιο/α ή κάποια ομάδα για τη δράση τους για την ειρήνη… Το σπίτι των ονείρων στην Αγία Νάπα είχε κτιστεί με πέτρες που αυτός και η Κλεοπάτρα μάζεψαν και είναι ένα από τα πιο όμορφα σπίτια που είδα ποτέ στην Κύπρο… Όχι, δεν είναι πολυτελείας, αλλά φυσικό, όμορφο, με τα τρελά του χρώματα, το μεγάλο κήπο και τις λιμνούλες… Και η Νόμα έτρεχε πάνω κάτω ανάμεσα στα τραπέζια για να πιάσει λίγο φαγητό… Η Κλεοπάτρα ασχολείται στην κουζίνα, συντονίζοντας σαν μαέστρος της ορχήστρας ενώ ο Τζιους ήταν τριγύρω και προσπαθούσε να κάνει τους φίλους του να νιώθουν άνετα…
Ίσως αυτός και η ομάδα του ήταν η μόνη ομάδα στο νότιο μέρος του νησιού μας που ρωτούσαν την γνώμη μας για αυτό ή το άλλο θέμα πριν να κάνουν οποιαδήποτε δήλωση ή πριν να διαμορφώσουν οποιαδήποτε πολιτική… Θυμούμαι ότι και ο Γιώργος Βασιλείου ήταν έτσι – είναι ένα δώρο και δείχνει σεβασμό και δεν είναι κάτι επιφανειακό, είναι βαθύ… Όταν προετοίμαζαν οποιαδήποτε δραστηριότητα ή δήλωση, ο Παγιάτας και ο Νεοκυπριακός Σύνδεσμος λάμβαναν υπόψη τις ανάγκες και ανησυχίες όλων των κοινοτήτων του νησιού – όχι μόνο των Ελληνοκυπρίων. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να μάθουμε και στις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής – ο Παγιάτας και η ομάδα του καθόρισαν το πρότυπο για το μέλλον για το πως πρέπει να συμπεριφερόμαστε ο ένας προς τον άλλο και πως πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις ανάγκες και ανησυχίες όχι μόνο των δικών μας κοινοτήτων αλλά όλων των άλλων κοινοτήτων που μοιράζονται το νησί αυτό μαζί μας…
Το σπίτι του ήταν σαν ένα καταφύγιο για μένα, ιδιαίτερα αμέσως μετά τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων το 2003… Καθόμασταν και μιλούσαμε και με βοηθούσε να έρθω σε επαφή με άτομα για συνεντεύξεις ή για δημοσίευση των άρθρων μου… Βοήθησε όχι μόνο εμένα, αλλά πολλούς άλλους για να έρθουν σε επαφή και να αναπτυχθούν μαθαίνοντας νέα πράγματα, αναζητώντας την αλήθεια…
Με βοήθησε επίσης με τις έρευνες μου για τους «αγνοούμενους», τηλεφωνώντας μου μια μέρα για ένα φίλο του στην Πάφο ο οποίος είχε βρει τον τόπο ταφής ενός «αγνοούμενου» Τουρκοκύπριου από το 1967. Συναντηθήκαμε στο γραφείο του Ξενοφώντα Καλλή, του Βοηθού στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων και αργότερα πήγαμε μαζί στην Πάφο… Δείξαμε τον πιθανό τόπο ταφής στον Καλλή και τους Τουρκοκύπριους ομόλογους του στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων… Αργότερα έσκαψαν εκεί και βρήκαν τα οστά του Fuat Mulla Salih – ενός σιδερά – και τα οστά αυτά επιστράφηκαν στην οικογένεια του για ταφή μετά την ταυτοποίηση με τη μέθοδο DNA… Παρέστηκα στην κηδεία στη Λευκωσία…
Ο Παγιάτας με βοήθησε να γνωρίσω το Διονύση Μαλά του οποίου πήρα εκτενή συνέντευξη – έριξε φως για πρώτη φορά στις σφαγές στα χωριά Μαράθα-Σανταλλάρης-Αλόα, για το τι πραγματικά συνέβηκε στις γυναίκες και τα παιδιά σε εκείνα τα τρία χωριά, πως και αυτός είχε γίνει στόχος από την ΕΟΚΑ Β διότι ήταν αντίθετος με αυτά που έκαναν σε εκείνα τα χωριά….
Ο Παγιάτας επίσης βοήθησε να πειστεί ένας άλλος Ελληνοκύπριος, που ήταν υψηλόβαθμος λειτουργός το 1963 για να μιλήσει σχετικά με τις δολοφονίες κάποιων Τουρκοκυπρίων στο Λυθροδόντα. Όμως ο φίλος του αρνήθηκε να μου μιλήσει και μιλήσαμε μέσω του Παγιάτα…
Όταν διοργάνωνα μαζί με τις φίλες μου μια έκθεση τέχνης από γυναίκες ζωγράφους και καλλιτέχνες από όλες τις κοινότητες της Κύπρου – Τουρκοκύπριες, Ελληνοκύπριες, Μαρωνίτες Κύπριες, Λατίνες Κύπριες και Αρμένιες Κύπριες – ο Παγιάτας με βοήθησε να έρθω σε επαφή με τη ξαδέλφη του Ζανίν Παγιάτα και συμμετείχε στην Πολυπολιτισμική Έκθεση Τέχνης Γυναικών στην οδό Λήδρας… Εκεί, για πρώτη φορά, όπως ήταν το όνειρο μου, εκθέσαμε έργα τέχνης από γυναίκες από όλες τις κοινότητες στην Κύπρο… Σύντομα η ιδέα έγινε αρεστή και κάποιος αντλώντας έμπνευση από τη δουλειά μας ως Πολυπολιτισμικό Κέντρο Γυναικών δημιούργησε μια οργάνωση ή ίδρυμα και προσπαθεί να φέρει μαζί καλλιτέχνες από όλες τις κοινότητες…
Ο Παγιάτας βοήθησε να γραφτεί η ιστορία στην Κύπρο – όχι μια ιστορία αίματος και θανάτου, αλλά μια ιστορία ειρήνης και επικοινωνίας, κοινής ζωής και εργασίας και εναλλακτική στην αιματηρή μας ιστορία. Ήταν το πιο σημαντικό πρότυπο για το μέλλον…
Συμμετείχε σε όλες τις δραστηριότητες με δικοινοτικό ή πολυπολιτισμικό χαρακτήρα… Στην προσωπική του ζωή, είχε στενούς φίλους από όλες τις κοινότητες… Ήταν ο πρωτοπόρος στο πως θα πρέπει οι Κύπριοι να ζουν και να σκέφτονται και να ονειρεύονται…
Δεν παρευρέθηκα στην τελετή που διοργανώθηκε για αυτόν διότι ήμουν άρρωστη με πολλούς πόνους στην πλάτη – αλλά περισσότερο από αυτό, δεν πήγα διότι δεν θα ήθελα να τον θυμούμαι σαν κάποιο που πέθανε… Είναι σαν πως και θα σηκώσω το τηλέφωνο για να καλέσω τον αριθμό του και θα μου απαντήσει η Κλεοπάτρα και θα του φωνάξει στο τηλέφωνο. Και θα συνεχίσουμε να μιλούμε…
Προτιμώ να τον θυμούμαι όπως ήταν – το αντίο προς αυτόν μπροστά από το φέρετρο του θα ήταν πολύ οδυνηρό για μένα… Θα ήθελα προσποιούμαι ότι είναι ακόμα εκεί, στο σπίτι του, στο γραφείο του, διαβάζοντας ή ακούγοντας μουσική, παίζοντας με τη Νόμα, κάνοντας αστεία, χαμογελώντας με το ήρεμο του χαμόγελο και έτοιμος να απαντήσει το τηλεφώνημα μου…
Όχι, δεν θα τον αποχαιρετήσω…
Θα είναι μαζί μας για πάντα…
Ήταν πολύ πολύτιμος για όλους τους Κυπρίους… Θα ζει στις αναμνήσεις μας και θα συνεχίζει να μας δείχνει το δρόμο που πρέπει να πάρουμε…
Έτσι δεν είναι αντίο, απλά «καλή αντάμωση Παγιάτα»…
Photo: Τζιους Παγιάτας
(*) Article published in POLITIS newspaper on the 28th of February 2016, Sunday.
No comments:
Post a Comment