Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Όχι, δεν ήταν μια σκηνή από την ταινία της Audrey Tautou «Ένας πολύ μακρύς αρραβώνας» όπου η Mathilde ψάχνει για τον αρραβωνιαστικό της, που ίσως να είχε σκοτωθεί στο πεδίο της μάχης στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η Audrey Tautou, την οποία ξέρουμε από την ταινία «Αμελί», σε αυτή την ταινία υποδύεται την Mathilde, που προσπαθεί να μάθει τι απέγινε ο αρραβωνιαστικός της με τη βοήθεια ενός ιδιωτικού ντετέκτιβ. Αντί την Mathilde, πάω να δω την Ayshe από την Ποταμιά που τώρα ζει στο Αργάκι (Akchay) και που για τα τελευταία 36 χρόνια αναζητεί τον «αγνοούμενο» σύζυγο της …
Γεννημένη στην Ποταμιά, η οικογένεια της μετά την αιματοχυσία στον Άγιο Σωζόμενο (Arpalik) το 1964 φεύγει για ασφάλεια για την Λουρουτζίνα. Πέντε αδελφές και τέσσερεις αδελφοί, η μητέρα τους Hatice και ο πατέρας τους Ahmet άρχισαν να ζουν πρόσφυγες στη Λουρουτζίνα. Έκτισαν προσφυγικά σπίτια έξω από το χωριό και μετακόμισαν εκεί… Η ζωή τους συνεχίστηκε στην Λουρουτζίνα…
Ένας από τους αδελφούς της Ayshe πήγε στον Άγιο Σωζόμενο με τα ζώα της οικογένειας για να ζήσει εκεί και η Ayshe πήγε μαζί του για να τον βοηθήσει. Εκεί γνώρισε τον Mehmet Hasan Choban, τον γιο του «Κάρκα», του οποίου η οικογένεια επέστρεψε στον Άγιο Σωζόμενο για να επιδιορθώσει το σπίτι τους και να μείνει για να φροντίζει τα ζώα τους… Υπήρχαν 4 ή 5 οικογένειες που ζούσαν στον Άγιο Σωζόμενο, ένα εγκαταλειμμένο χωριό όπου τα τούβλινα σπίτια κατάρρεαν κάτω από τον ήλιο και τη βροχή… Ένα πολύ φτωχό χωριό, αφημένο στην καταστροφή, με τον περισσότερο πληθυσμό του να ζει στη Λουρουτζίνα ως πρόσφυγες…
Η Ayshe και ο Mehmet αρραβωνιάστηκαν τον Ιούνιο του 1974 και πήγαν στη Λευκωσία για τον πολιτικό τους γάμο (nikah). Σχεδίαζαν να κάνουν τον γάμο τους τον επόμενο χρόνο, το 1975, και μετά να κτίσουν ένα σπίτι στον Άγιο Σωζόμενο όπου είχε γη η οικογένεια του Mehmet. Έκαναν σχέδια για το σπίτι που θα έκτιζαν αλλά τα πράγματα δεν έγιναν όπως τα προγραμμάτιζαν και άφησαν την Ayshe μόνη σε αυτόν τον κόσμο, να της λείπει ο «αγνοούμενος» σύζυγος της Mehmet…
Στις 14 Αυγούστου 1974, ο Huseyin, ένας άλλος χωριανός από τον Άγιο Σωζόμενο, ξεκίνησε για να πάει στο κοντινό Πετροφάνι, όπου ήταν αρραβωνιασμένη η αδελφή του. Καθοδόν συνελήφθηκε από κάποιους Ελληνοκύπριους. Ο Djemal, πατέρας του Huseyin, πήγε στον αστυνομικό σταθμό στο Πυρρόι για να πει στην Ελληνοκυπριακή αστυνομία ότι ο γιος του «αγνοείτο» με το τρακτέρ του, αλλά και εκείνος συνελήφθηκε. Τους πήραν στη Λάρνακα για να τους δείρουν και να τους βασανίσουν και να τους ανακρίνουν για «όπλα» και «αρχηγούς» του χωριού τους… Δεν υπήρχαν όπλα στον Άγιο Σωζόμενο, ο Mehmet δεν είχε ούτε κυνηγετικό όπλο, δεν είχε καμία σχέση με την Τουρκοκυπριακή υπόγεια οργάνωση ΤΜΤ, αλλά ο Huseyin και ο πατέρας του, «παραδέχτηκαν» μετά από βασανιστήρια ότι «Υπήρχαν όπλα και ο Mehmet ήταν ο αρχηγός της ΤΜΤ στο χωριό…»
Έτσι ο Κ. από τη Λάρνακα, ένας γνωστός Ελληνοκύπριος που ήταν αναμειγμένος στην εξαφάνιση ορισμένων Τουρκοκυπρίων το 1963, ξεκίνησε για τον Άγιο Σωζόμενο σε ένα λαντρόβερ, για να «συλλάβει» τον Mehmet. Πήγε μαζί με δυο νεαρούς Ελληνοκύπριους τον Γ. και τον Α. στην Ποταμιά για να τον πάρει, και όλοι μαζί πήγαν στον Άγιο Σωζόμενο στο σπίτι του Mehmet.
«Ήταν άρρωστος εκείνη τη μέρα και ξάπλωνε όταν ήρθαν» θυμάται η Ayshe, «ήμουν εκεί… Ήταν και ο Huseyin στο λαντρόβερ… Το σοκ για μένα ήταν που είδα τον Γ. και τον Α. να έρχονται για να συλλάβουν τον σύζυγο μου. Μεγαλώσαμε μαζί στην Ποταμιά, ο πατέρας του Γ. ήταν καλός φίλος του πατέρα μου, η μητέρα μου έκανε σούπα τραχανά και ερχόταν νωρίς το πρωί για να φάει σούπα με τον πατέρα μου και να πάνε μαζί κυνήγι … Πολλές φορές καθόμασταν στο ίδιο τραπέζι για να φάμε, στο σπίτι τους… Δεν έπρεπε να το κάνει αυτό σε ένα συγχωριανό του, μας ήξερε, ήξερε πολύ καλά ότι ο σύζυγος μου ήταν αθώος. Στον Άγιο Σωζόμενο δεν υπήρχαν όπλα, ούτε «οργάνωση», ούτε «αρχηγός». Ο καθένας έβλεπε τη δουλειά του και είχαμε πολύ καλές σχέσεις με τους Ελληνοκύπριους από τα γύρω χωριά. Οι άνθρωποι από την Αθηαίνου (Kiracikeuy) έρχονταν να πάρουν το γάλα μας, όλοι έρχονταν στο σπίτι της πεθεράς μου και τους πρόσφερε φαγητό και φιλοξενία. Είτε ήταν ο αγροφύλακας ή υψηλόβαθμοι υπάλληλοι, έρχονταν για να την επισκεφτούν αφού το σπίτι της ήταν το μόνο με κατάλληλο καθιστικό όπου μπορούσε να δεχτεί επισκέπτες… Άρεσε στην πεθερά μου να έχει ένα καθαρό και σωστό σπίτι… Όλοι μας γνώριζαν… Ακόμα δεν μπορώ να πιστέψω τι έκαναν στον σύζυγο μου και πως ο πατέρας του Γ. δεν έκανε τίποτε για να τους σταματήσει…»
Πήραν τον Mehmet για να τους «δείξει τα όπλα» αλλά δεν υπήρχαν όπλα για να τους δείξει, έτσι ο Mehmet προσπάθησε να διαφύγει και τον πυροβόλησαν στο πόδι… Μετά τον έβαλαν στο λαντρόβερ και σύμφωνα με την Ayshe σταμάτησαν στο καφενείο στην Ποταμιά, όπου, λέει, κάποιοι άνθρωποι είδαν τον πληγωμένο σύζυγο της στο λαντρόβερ, ενώ ο Κ., ο Γ. και ο Α. αγόραζαν τσιγάρα.
Την στιγμή που πήραν τον σύζυγο της από το σπίτι τους, έτρεξε για να ενημερώσει τα Ηνωμένα Έθνη στο χωριό. Το αυτοκίνητων των ΗΕ πήγε για να ψάξει και βρήκε τον Mehmet στο λαντρόβερ, «αλλά δεν επιτρεπόταν στα ΗΕ να τους προσεγγίζουν» μας εξηγά.
Αργότερα υπήρχαν ιστορίες ότι πήραν το Mehmet στο νοσοκομείο στη Λάρνακα για «θεραπεία» αλλά δεν υπήρχαν αρχεία για να δείξουν ότι ήταν εκεί και οι νοσοκόμες και οι γιατροί δεν θυμούνται να είχε έρθει τέτοιο άτομο. Ο Mehmet «εξαφανίστηκε» από το πρόσωπο της γης…
Άκουγε προσεκτικά το κάθε όνομα αιχμαλώτου πολέμου καθώς γίνονταν οι ανταλλαγές αιχμαλώτων αλλά δεν άκουσε το όνομα του Mehmet… Καθώς συνειδητοποίησε ότι ήταν «αγνοούμενος», αρρώστησε πολύ, έκλαιγε και περίμενε, περίμενε και έκλαιγε, ελπίζοντας ότι είναι κάπου κλειδωμένος και ότι θα ερχόταν πίσω…
Η Ayshe έμεινε στον Άγιο Σωζόμενο μέχρι το 1975, οπότε μια μέρα ο αδελφός της Altuner ήρθε για να την πάρει στο βόρειο μέρος του νησιού. Εγκαταστάθηκε μαζί του πρώτα στην Άσσια για να φροντίζει 200 αίγες μαζί του και πέντε χρόνια μετά, όταν ο αδελφός της έφυγε από την Κύπρο για την Αγγλία, εγκαταστάθηκε στο Αργάκι με μερικά πρόβατα, για να ζήσει με την μητέρα και τον πατέρα της, να δουλεύει και να περιμένει…
Έχει όμορφα γκριζοπράσινα μάτια, είναι λεπτή σαν νεαρή κοπέλα, περιμένει ακόμα για να μάθει την τύχη του συζύγου της. Θα μπορούσε να παντρευόταν, αλλά λέει ότι ποτέ δεν σκέφτηκε να ξαναπαντρευτεί.
«Ήμουν μόλις 22 χρονών, αλλά όλα αυτά τα χρόνια τον περίμενα να έρθει πίσω…»
Είναι τώρα 63 χρονών και ζει με την μητέρα της Hatice…
Αν κάποιος ξέρει για την τύχη του Mehmet Hasan Choban από τον Άγιο Σωζόμενο, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να το πούμε στην Ayshe που δεν είχε ποτέ τον γάμο που ονειρευόταν, που ποτέ δεν έκτισε το σπίτι που ονειρευόταν στον Άγιο Σωζόμενο, που ποτέ δεν έκανε παιδιά αφού ο σύζυγος της είναι «αγνοούμενος». Αν κάποιος από την Ποταμιά θυμάται οτιδήποτε για την τύχη αυτού του νεαρού άντρα, του Mehmet, παρακαλώ τηλεφωνήστε μου στο 99 966518… Ίσως να μπορέσουμε να βρούμε τα οστά του έτσι ώστε η Ayshe να μπορέσει τουλάχιστον να τον θάψει και να έχει τουλάχιστον ένα τάφο όπου να επισκέπτεται τον σύζυγο της…
Τίποτε δεν θα αλλάξει το παρελθόν, όμως μπορούμε να κάνουμε ανθρωπιστικές χειρονομίες για να αλλάξουμε το μέλλον…
(*) Article published in POLITIS in September 2010.
Photo: The "missing" Mehmet Hasan Choban (Karga) from Ayios Sozomenos…
https://sevgululudag.blogspot.com/2021/07/from-our-archives-very-long-engagement.html?fbclid=IwAR3BGrYsXraz1vQG_oSnYO3gDeUUqJfMg1Vb6z1mhc0E0qidIKMuxY3bDWU
No comments:
Post a Comment