Memories of a child from Omorphita... (*)
Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Tel: 99 966518
We sit in my garden, next to the pond with the turtles, enjoying a quiet afternoon on a Sunday... Our dear friend Ahmet Hasan, starts telling me the bitter and sweet stories from his childhood... I have known him for at least 30 years and he had never spoken about his childhood. Perhaps it's the quietness of the neighbourhood, broken only with the clutter of the wings of doves that has encouraged him to speak... Whatever the reason, he has decided to speak... Ahmet tells me his story:
`I was only five and a half years old in December 1963 and we had to leave our house because there was fighting... They would pass us through some holes in some walls of houses and in the end, we would end up at a street which had a dead end... Quickly, they would find a ladder and pass us over the wall in order to reach and gather in the house of the Mukhtar of Kuchuk Kaymakli (Omorphita)… Around 700 Turkish Cypriots would gather in the house of Mukhtar Yusuf…
Then would come some Greek Cypriots with guns… We would be sitting on the steps and we would hear that they were going to search us… As children, we would raise our hands, thinking this was just a game! That they were going to search our bodies to see if we had anything hidden! As the Greek Cypriots would do the body searches, I remember some other Greek Cypriots with guns, hitting the doors of houses with their boots, breaking in and searching…
Then they put us in a row and I remember a Turkish Cypriot fireman in uniform, Osman Hudaverdi, trying to put us in a line…
My mother had my two small sisters with her and my father had me and my elder brothers with him… They would make us walk... We would travel first to the Regis Ice Cream Factory… The floor would be all wet, that I remember quite well…
It was at the Regis Ice Cream Factory that hell would break loose! Women would be shouting and crying since they had started choosing and taking their husbands away… I remember an arch near the factory where they had taken four or five Turkish Cypriot men… I shall never forget the look in their eyes… All those they took away from the Regis Ice Cream Factory are still `missing persons` today… The Turkish Cypriot fireman too, has been `missing` since that day…
Then they would bring trucks and buses. I would be put on a truck… They would take us to a school building called `Kykkos Gymnasium` and while my mother had my younger sisters with her, I would stay with my father and my elder brothers… We would get very bad treatment while at this school…
I still remember the room we were put in, on the second floor… I would have to go to toilet and my father would want to take me – the toilet was just 5-6 meters away but the Greek Cypriots with guns would not allow him to take me to toilet. So I would soil myself, not being able to hold it anymore and afterwards, I remember my father trying to clean me up…
We would be given very little food – just a very thin slice of bread with a few olives, no milk, no nothing…
We would see the bulldozers outside working, opening ditches and the Turkish Cypriots in the Kykkos Gymnasium would realize that these ditches were being dug for them, that they would be killed and buried in those ditches… I remember seeing Greek Cypriots with guns, watching us, among them a Greek Cypriot priest with a beard and a gun!
Things would change dramatically after some days – as I would grow up, I would discover the reason: That there had been one Turkish Cypriot, a woman I think, who had been set free from the 700 Turkish Cypriot prisoners… I think the number of prisoners was more than 700 but I heard different figures – let's say hundreds of prisoners and only one Turkish Cypriot woman had been set free… This woman was either working for the Red Cross or was married to someone who had been working at the Red Cross… She would go and notify the presence of the Turkish Cypriot prisoners and the place they were being kept. A day after her release, we would hear Turkish jets coming and diving above the Kykkos Gymnasium – a sign that they had been notified about our whereabouts…
Next day the atmosphere at the Kykkos Gymnasium would completely change: The Greek Cypriots with guns would be gone, being replaced by Greek soldiers in uniform – probably soldiers of ELDIK – and for the first time we would get milk… Powdered milk but still, milk… Food would be more edible and we would be allowed to go in the yard of the school to play… Then would come British soldiers to take us back but the Turkish Cypriot women would revolt and would not want to go because only women and children would be evacuated from the school. The women would refuse to leave, unless they would leave with their husbands… They would resist and in the end, the whole group of 700 something Turkish Cypriots would be evacuated from where they were being held as prisoners.
I read somewhere that a Greek Cypriot woman, close to Makarios had called him and told him the plans to execute the Turkish Cypriots taken as prisoners from Kaymakli and that he had sent ELDIK immediately in order to prevent this. I don't think that this reflects the truth – the truth is what I have told you – the difference was made by this woman who had been released due to her connection to the Red Cross. And only after the Turkish planes flew over the Kykkos Gymnasium, ELDIK would come… For the record, you should write this in order to correct and reflect what actually happened…
We would be taken to the Turkish sector of Nicosia and we would start living at the Tekke Bahchesi area and very soon after, my father would be called to go to Agios Vassilios (Ayvasil – Turkeli) in order to help open a mass grave where more than 21 Turkish Cypriots had been buried. He would work in the actual opening of the mass grave and would see the little Ayshe, not more than 10 years old, with hands tied and with bullet holes… This little girl had been one of our relatives and I remember my father coming home with a deep sadness and telling my mother about finding Ayshe in the mass grave, among other Turkish Cypriots who had been killed and buried there… After exactly 40 days, my father would become `diabetic` - sure his body must have had a tendency to become diabetic but after such a big trauma and such big sadness, he would get it… We would spend some time at the Tekke Bahchesi area and then we would be sent to the Ataturk Primary School where we would live for two or three years as refugees… Later on, we would go to my uncle's house and then try to pull ourselves together…
I remember another sad story from my childhood, the daughter of Hambis being killed with a stray bullet… Hambis was our neighbor like Elenou and Christallou and Fodu… The daughter of Hambis was about six years old; we would play in the street… Hambis had a confectionary at the Ledra Street and my uncle Ahmet would travel to Istanbul and come back, having learnt how to make baklava. I remember Hambis and my uncle, together trying to make baklava, learning together, trying out many times until they would get it right… The daughter of Hambis would wear a Scotch skirt with a safety pin on the side, a very big safety pin because in those times that would be the fashion… I remember playing with her in the street and later on we would hear that she had been shot and killed during those days of fighting… I would feel sad for losing her like that and years later, my brothers would go and visit the family of Hambis, sharing their memories of neighborhood… I heard that Mr. Hambis has passed away… There would be only one Greek Cypriot neighbor who did not like Turkish Cypriots so we would not mix with her but our friendship with our other neighbors would be fine…`
Ahmet has spent all his life for creating a just, peaceful island, for equality and freedom… He has not allowed the bitter memories of his childhood to hinder his stand – after all, acknowledging what has happened, knowing what has happened, does not hinder us from working for a peaceful island… On the contrary if we do not acknowledge and refuse to know what has happened, we might never be able to find the right path that would lead us towards peace on this island…
24.10.2011
(*) Article published in POLITIS newspaper on the 13th of November 2011, Sunday.
Kıbrıs: Anlatılmamış Öyküler…
Sevgül Uludağ
caramel_cy@yahoo.com
*** Kaymaklılı Ahmet Hasan anlatıyor...
Küçük Kaymaklı'dan bir çocuğun hatıraları…
Bahçemde, kaplumbağaların yüzdüğü havuzun yanında oturuyoruz bir Pazar günü, sessiz bir ikindi vakti... Sevgili arkadaşımız Ahmet Hasan bana çocukluğunun acı ve tatlı hatıralarını anlatıyor...
Onu en az 30 yıldır tanırım ama bugüne kadar hiçbir zaman çocukluğundan söz etmemişti... Belki de bugün yalnızca kumruların kanat çırpışlarıyla bozulan mahallenin sessizliği onu konuşmaya itti... Belki son 30 yıldır bunları konuşmaya hiç fırsat bulamamıştık... Nedeni ne olursa olsun nihayet konuşmaya karar vermiş gibi görünüyor...
Küçük Kaymaklı'dan Ahmet Hasan bana çocukluğunda yaşadıklarını anlatıyor:
"Aralık 1963'te ben beş buçuk yaşlarında falandım... 63 olayları çıktığında evimizden ayrılmıştık... Bizi duvarlarda açılan deliklerden, gediklerden geçirerek evden eve geçirmişlerdi... En sonunda bir çıkmaz sokağa girmiştik. Oradan öteye gidilemiyordu... Bunun üzerine çabucak bir merdiven bulup duvara dayamışlar ve bizi duvardan atlatmışlardı... Hepimiz Küçük Kaymaklı'da (Omorfita) Muhtar Yusuf'un evinde toplanmıştık... Sanırım 700 kadar Kıbrıslıtürk, Muhtar Yusuf'un evinde toplanmıştı...
Sonra silahlı bazı Kıbrıslırumlar'ın gelişini hatırlıyorum... Biz çocuklar evin dışında basamaklara oturduyduk, bu Kıbrıslırum askerlerin bizi yoklayacakları söylendiydi, biz da çocuk aklıyla ellerimizi havaya kaldırdıydık, oyun gibi geliyordu bu bize! Yoklayıp bir yerlere birşeyler saklamış mıymışız, ona bakacakmışlar... Bazı Rum askerleri insanların üstünü ararken, bazı silahlı Rum askerlerinin de botlarıyla evlerin kapılarına vurarak, kapıları kırarak evlerin içinde yoklama yaptıklarını hatırlıyorum...
Sonra bizi sıra halinde dizmeye başlamışlardı, itfaiyeci üniforması giymiş olan bir Kıbrıslıtürk'ün de bizi sıraya koymaya çalıştığını hatırlıyorum, sanırım bu, Osman Hüdaverdi idi...
Annemle birlikte iki küçük kızkardeşim vardı, ben babamla birlikteydim, abilerim de bizimle birlikteydi... Bizi uzun uzun yürütmüşlerdi... Yürürlerken, bir ara Ferit abim geriye dönüp neler olduğuna bakınca ona doğru ateş etmişlerdi, Ferit abimi sıyıran kurşunlar bir Kıbrıslıtürk kadına saplanmıştı... O kadın yaralanmıştı ama sanırım sonra onu hastaneye götürmüşlerdi... Nenemiz nüzüldü, yürüyemiyordu ve abilerim onu bir sandalyede oturur vaziyetteyken sandalyenin iki tarafından tutup taşıyorlardı...
Bizi Regis Dondurma Fabrikası'na kadar yürütmüşlerdi... Regis Dondurma Fabrikası'nın zemini ıslaktı, bunu da hatırlıyorum...
Esas kıyamet, Regis Dondurma Fabrikası'nda kopacaktı! Kadınlar bağırıp çağırıyordu çünkü kocalarının alınıp götürülmesine şiddetle karşı çıkıyorlardı...
Dört-beş tane Kıbrıslıtürk erkeği gruptan ayırıp Regis Dondurma Fabrikası yanındaki bir arka koyduklarını hatırlıyorum... Bu Kıbrıslıtürkler'in gözlerindeki bakışı asla unutmayacağım... Regis Dondurma Fabrikası'ndan alınıp götürülen bu Kıbrıslıtürkler, bugün hala "kayıp"tırlar... O Kıbrıslıtürk itfaiyeci de sanırım Regis Dondurma Fabrikası'nda alınıp "kayıp" edilenler arasındaydı... Burada sakallı bir papazın da eli silahlı olarak dondurma fabrikasında bulunduğunu hatırlıyorum...
Sonra dondurma fabrikasına kamyonlar ve otobüsler getirdiklerini hatırlıyorum. Beni bir kamyona bindirmişlerdi...
Sonra bizi "Cikko Cimnasiyosu" dedikleri bir okula götürdüklerini hatırlıyorum... İkinci kattaydık ve bugün dahi sana burasının planını çizebilir, hangi odada kaldığımızı şimdi gitsek gösterebilirim... Annem kızkardeşlerimle birlikte, kadınlarla birlikte kalıyordu, ben, babam ve erkek kardeşlerimle birlikte kalıyordum. Cikko okulunda bize gerçekten kötü davranıyorlardı...
Bu okuda ikinci katta tutulduğumuz odayı hala hatırlarım... Bir ara tuvalete gitmem gerekiyordu, çok sıkışmıştım ve babam beni tuvalete götürmek istemişti. Tuvalet, kaldığımız odanın 5-6 metre ilerisindeydi fakat silahlı Kıbrıslırum askerleri buna müsade etmediler... Böylece çok afedersiniz üstüme yapmıştım, tuvalete gitme iznimiz olmadığı için... Sonradan babamın beni temizlemeye çalıştığını hatırlıyorum...
Pek az yiyecek verdiklerini hatırlıyorum – çok ince bir dilim ekmek, birkaç zeytin. Ne süt, ne başka birşey...
Dışarıda dozerlerin çalıştığını ve çukur kazmakta olduklarını görebiliyorduk, böylece Cikko okulunda kalan Kıbrıslıtürkler, bu çukurların kendileri için kazılmakta olduğunu, öldürülüp bu çukurlara gömüleceklerini anlamışlardı... Sürekli bizi izleyen silahlı Kıbrıslırumlar bulunduğunu hatırlıyorum...
Birkaç gün sonra herşey çok dramatik biçimde değişecekti – ancak büyüdüğüm ve bu konuda abilerimden ve ailemden daha fazla bilgi edindiğim zaman bunun nedenini tam olarak kavrayabilecektim: Bir Kıbrıslıtürk kadın vardı, o 700 kişilik gruptan serbest bırakılan tek kişi bu kadındı... Sanırım 700 civarındaydı Kıbrıslıtürkler ama kesin sayı bilmiyorum, duyduğum rakamlardan bunu çıkarıyorum... Tek bir Kıbrıslıtürk kadın serbest bırakılmıştı. Bu kadın ya Kızılhaç'ta çalıştığı için, ya eşi Kızılhaç'ta çalıştığı için ya da eşi İngiliz olduğu için veya bu tür bir bağlantısı olduğu için serbest bırakılmış. Bu kadın derhal Kıbrıslıtürkler'in Cikko okulunda esir olarak tutulduklarını Kıbrıslıtürk makamlara bildirmiş. Kadın serbest bırakıldıktan bir gün sonra Türkiye'den gelen savaş uçaklarının Cikko Cimnasiyosu üstüne dalış yaparak alçaktan uçuşlar yaptığına tanık olmuştuk... Bu da, Türk yetkililere nerede tutulduğumuzun bildirilmiş olduğuna dair önemli bir işaretti...
İşte ancak bu kadın serbest bırakıldıktan ve Türk jetleri Cikko üstünde alçaktan uçtuktan sonra, ertesi günü Cikko okulunda atmosfer aniden tümüyle değişmişti: Silahlı Kıbrıslırum askerleri gitmiş, yerine üniformalı Yunan askerleri gelmişti... Bunlar herhalde Kıbrıs'taki Yunan Alayı ELDİK'ten askerlerdi... İlk defa bize süt vermeye başlamışlardı... Elbette verdikleri süt, tozsüttü ama yine de süttü... Artık verdikleri yiyecekler biraz daha yenebilir nitelikte yiyeceklere dönüşmüştü... İlk kez okulun avlusuna çıkıp oynamamıza izin vermişlerdi... Sonra İngiliz askerlerinin gelip bizi götürmek istediğini ama Kıbrıslıtürk kadınların gene isyan çıkarıp gitmek istemediklerini hatırlıyorum... Çünkü okuldan sadece kadınları ve çocukları götürmek istiyordu İngiliz askerleri. Oysa kadınlar "Biz da kalacağız" deyip direnmişler ve "Kocalarımızı, oğlularımızı yanımıza almadan hiçbir yere gitmeyiz" demişlerdi... Sonuçta kadınların bu direnişi sonuç vermiş ve bütün grup yani Cikko okulunda tutulan 700 küsur Kıbrıslıtürk, esir tutuldukları bu yerden alınarak serbest bırakılmışlardı...
Bir yerlerde Makarios'a yakın bir Kıbrıslırum kadın olan Urania Hanım'ın Makarios'a telefon ederek Kaymaklı'dan esir alınanların öldürüleceği hakkında Makarios'a bilgi verdiğini, bunun üzerine Makarios'un bunu engellemek ve Cikko okulunda tutulan Kıbrıslıtürk esirleri korumak üzere Yunan Alayı ELDİK'i görevlendirdiğini okuduydum. Ancak bu tam olarak gerçeği yansıtmıyor... Gerçek, sana anlattığımdır – Kızılhaç'la bir bağlantısı bulunan o Kıbrıslıtürk kadın serbest bırakılınca, bir fark yaratmış, gidip esirlerin nerede tutulduğunu bildirmiş ve ancak Türk savaş uçakları Cikko okulu üstünde uçtuktan sonra ELDİK gelip Cikko okulunda esirleri devralmıştı. Kayıtlara geçsin diye söylüyorum bunları, yazasın ki gerçek ortaya çıksın...
Cikko Okulu'ndan alındıktan sonra Lefkoşa'nın Türk kesimine getirilmiştik. Lefkoşa'da Tekke Bahçesi civarında yaşamaya başlamıştık... Burada yaşarken, babam Ayvasıl'da göreve çağrılmıştı... Ayvasıl'daki (Türkeli) toplu mezarların açılışında görev yapmıştı babam, buraya 21 kadar Kıbrıslıtürk gömülmüştü... Babam, bu toplu mezarları açıp içine gömülmüş olan Kıbrıslıtürkler'in naaşlarını çıkaranlar arasındaydı... Hatta bu toplu mezarlardan çekilmiş fotoğraflarda arkası dönük olarak görünüyor... İşte bu toplu mezarları açarken 10 yaşındaki küçük Ayşe'yi de toplu mezarlardan çıkaracaktı, Ayşeciğin elleri bağlanmış, üstünde kurşun delikleri vardı... Bu küçük kız akrabamızdı ve babamın eve gelip anneme küçük Ayşe'yi, başka Kıbrıslıtürkler'le birlikte Ayvasıl'daki toplu mezardan çıkardığını büyük bir üzüntüyle anlatışını hatırlıyorum... Bu toplu mezarlar açıldıktan tam 40 gün sonra babama şeker gelmişti – elbette herhalde diyabete yatkın olabilirdi ancak böylesi büyük bir travma ve böylesi büyük bir üzüntüden sonra gelmişti ona şeker hastalığı...
Tekke Bahçesi'nde bir odacıkta kaldıktan bir süre sonra Atatürk İlkokulu'na gönderilmiştik, burada okulun üst katında iki ya da üç yıl kadar göçmen olarak yaşayacaktık... Daha sonra da dayımın evine giderek toparlanmaya çalışacaktık...
Çocukluğumdan hatırladığım bir başka üzücü hatıram daha vardır – o da Hambis'in kızının serseri bir kurşuna kurban gitmesidir... Hambis, tıpkı Elenu, Hristallu ve Fodu gibi komşularımızdı Kaymaklı'da... Hambis'in kızı altı yaşlarındaydı... Onunla sokakta oynardık... Hambis'in Uzunyol'da (Ledra Street) bir tatlıcı dükkanı vardı, dayım Ahmet'le çok ahbaptı... Dayım Ahmet Altıparmak İstanbul'a gitmiş, orada baklavanın nasıl yapıldığını öğrenmişti. Dayım İstanbul'dan döndükten sonra Hambis'le birlikte ikisinin baklava yapmayı denediklerini hatırlıyorum... Birlikte baklava yapmaya çalışırlardı... Ta ki tam istedikleri kıvamı tutturuncaya kadar pek çok kez baklava hamuru açtıklarını hatırlıyorum... Hambis'in kızı o günlerde moda olan İskoç etek giyerdi, eteğin önünde, yan tarafına doğru da bir ganca iğne olurdu... O günlerde moda böyleydi... Hambis'in bu İskoç etekli küçük kızıyla sokakta oynadığımızı hatırlarım, sonraları o çatışma günlerinde kızının serseri bir kurşunla öldürüldüğünü duymuştuk... Buna çok üzülmüştüm... Yıllar sonra ailem, Hambis'in ailesini ziyaret ederek, komşuluk anılarını tazelemişlerdi.. Bay Hambis'in vefat ettiğini, artık hayatta olmadığını işittim... Kaymaklı'da Kıbrıslırum komşularımızla ilişkilerimiz çok iyiydi... Tek bir Kıbrıslırum kadın vardı komşularımız arasında, Kıbrıslıtürkler'i hiç sevmeyen ama onun dışındakilerle komşuluk ilişkilerimiz çok iyiydi..."
Kaymaklı'dan hatıralarını paylaşan Ahmet Hasan, tüm ömrünü barışçıl bir ada, eşitlik ve özgürlük için mücadelede geçirdi... Çocukluğunun bu acı hatıralarının duruşunu etkilemesine izin vermedi – geçmişle yüzleşmemiz, geçmişte neler yaşandığını öğrenmemiz, geçmişte neler yaşandığını iyice bilmemiz, barışçıl bir ada için mücadelemizi engellemiyor. Tam tersine, eğer geçmişte neler yaşandığını tam olarak bilmezsek, hiçbir zaman bu adada barışa giden doğru yolu bulamayabiliriz...
(*) Bu yazı 18.11.2011 tarihinde YENİDÜZEN gazetesinde yayımlanmıştır.
Αναμνήσεις ενός παιδιού από την Ομορφίτα…
Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Καθόμαστε στον κήπο μου δίπλα από τη λιμνούλα με τις χελώνες και απολαμβάνουμε ένα ήσυχο Κυριακάτικο απόγευμα… Ο καλός μας φίλος Ahmet Hasan αρχίζει να μου εξιστορεί τις πικρές και γλυκές ιστορίες της παιδικής του ηλικίας… Τον ξέρω για τουλάχιστον 30 χρόνια και ποτέ δεν μίλησε για την παιδική του ηλικία. Ίσως είναι η ησυχία της γειτονιάς που διακόπτεται μόνο από το φτερούγισμα των περιστεριών που τον ενθάρρυνε να μιλήσει… Όποιος και να είναι ο λόγος, αποφάσισε να μιλήσει… Ο Ahmet μου λέει την ιστορία του:
«Ήμουν μόλις πεντέμισι χρονών το Δεκέμβρη του 1963 και έπρεπε να φύγουμε από το σπίτι μας διότι υπήρχαν συγκρούσεις… Μας πέρασαν από ορισμένες τρύπες σε τοίχους σπιτιών και στο τέλος καταλήξαμε σε ένα δρόμο που ήταν αδιέξοδο… Στα γρήγορα βρήκαμε μια σκάλα και μας πέρασαν πάνω από τον τοίχο για να μαζευτούμε στο σπίτι του μουχτάρη του Kuchuk Kaymakli (Ομορφίτα)… Περίπου 700 Τουρκοκύπριοι συγκεντρώθηκαν στο σπίτι του μουχτάρη Yusuf…
Μετά ήρθαν ορισμένοι Ελληνοκύπριοι με όπλα… Καθόμασταν στα σκαλιά και ακούγαμε ότι επρόκειτο να μας ερευνήσουν… Ως παιδιά, σηκώσαμε τα χέρια μας, νομίζοντας ότι ήταν ένα παιγνίδι! Ότι θα έψαχναν τα σώματα μας για να δουν αν είχαμε κρύψει κάτι! Καθώς οι Ελληνοκύπριοι έκαναν τις έρευνες, θυμούμαι κάποιους άλλους Ελληνοκύπριους με όπλα, που κτυπούσαν τις πόρτες των σπιτιών με τα άρβυλα τους, τις έσπαζαν και ερευνούσαν…
Μετά μας έβαλαν σε μια σειρά και θυμούμαι ένα Τουρκοκύπριο ένστολο πυροσβέστη, τον Osman Hudaverdi, που προσπαθούσε να μας βάλει σε σειρά…
Η μητέρα μου είχε τις δύο μικρές μου αδελφές μαζί της και ο πατέρας μου είχε εμένα και τους μεγαλύτερους αδελφού μου… Μας ανάγκασαν να περπατήσουμε… Πρώτα πήγαμε στο Εργοστάσιο Παγωτού Regis… Το πάτωμα ήταν βρεγμένο, αυτό το θυμούμαι καλά…
Ήταν στο Εργοστάσιο Παγωτού Regis που ξέσπασε η κόλαση! Οι γυναίκες φώναζαν και έκλαιγαν αφού άρχισαν να επιλέγουν και να απομακρύνουν τους συζύγους τους… Θυμούμαι μια καμάρα κοντά στο εργοστάσιο όπου είχαν πάρει τέσσερεις ή πέντε Τουρκοκύπριους άντρες… Ποτέ δεν θα ξεχάσω το βλέμμα στα μάτια τους… Όλοι εκείνοι τους οποίους πήραν από το Εργοστάσιο Παγωτού Regis σήμερα είναι ακόμα «αγνοούμενοι»… Και ο Τουρκοκύπριος πυροσβέστης είναι «αγνοούμενος» από εκείνη τη μέρα…
Μετά έφεραν φορτηγά και λεωφορεία. Με έβαλαν σε ένα φορτηγό… Μας πήραν σε ένα σχολείο που ονομάζεται «Γυμνάσιο Κύκκου» και ενώ η μητέρα μου είχε τις μικρότερες αδελφές μου μαζί της, εγώ έμεινα με τον πατέρα μου και τους μεγαλύτερους αδελφούς μου… Μας κακομεταχειρίστηκαν πολύ σε αυτό το σχολείο…
Θυμούμαι ακόμα το δωμάτιο στο οποίο μας έβαλαν, στο δεύτερο όροφο… Έπρεπε να πάω στην τουαλέτα και ο πατέρας μου ήθελε να με πάρει – η τουαλέτα ήταν μόνο 5-6 μέτρα μακριά αλλά οι Ελληνοκύπριοι με τα όπλα δεν τον άφησαν να με πάρει στην τουαλέτα. Έτσι έκανα πάνω μου αφού δεν μπορούσαν να κρατηθώ άλλο και μετά, θυμούμαι τον πατέρα μου να προσπαθεί να με καθαρίσει…
Μας έδιναν πολύ λίγο φαγητό – μια λεπτή φέτα ψωμί με λίγες ελιές, καθόλου γάλα, τίποτα…
Βλέπαμε τις μπουλντόζες που δούλευαν έξω, άνοιγαν χαντάκια και οι Τουρκοκύπριοι στο Γυμνάσιο Κύκκου συνειδητοποίησαν ότι τα χαντάκια αυτά σκάβονταν για αυτούς, ότι θα τους σκότωναν και θα τους έθαβαν εκεί… Θυμούμαι Ελληνοκύπριους με όπλα που μας έβλεπαν και ανάμεσα τους ήταν ένας Ελληνοκύπριος ιερέας με γενειάδα και όπλο!
Τα πράγματα άλλαξαν δραστικά μετά από ορισμένες μέρες – όταν μεγάλωσα ανακάλυψα τον λόγο: Υπήρχε μια Τουρκοκύπρια γυναίκα που αφέθηκε ελεύθερη από τους 700 Τουρκοκύπριους αιχμαλώτους… Νομίζω ότι ο αριθμός των αιχμαλώτων ήταν περισσότερος από 700 αλλά άκουσα διάφορους αριθμούς – ας πούμε εκατοντάδες αιχμαλώτων αλλά μόνο μια Τουρκοκύπρια γυναίκα αφέθηκε ελεύθερη… Η γυναίκα αυτή είτε εργαζόταν στον Ερυθρό Σταυρό είτε ήταν παντρεμένη με κάποιο που εργαζόταν στον Ερυθρό Σταυρό… Πήγε και γνωστοποίησε την παρουσία των Τουρκοκυπρίων αιχμαλώτων και το μέρος στο οποίο κρατούνταν. Μια μέρα μετά την απελευθέρωση της, ακούσαμε Τουρκικά μαχητικά που έρχονταν και πετούσαν πάνω από το Γυμνάσιο Κύκκου – ένα σημάδι ότι ενημερώθηκαν για το που βρισκόμαστε…
Την επόμενη μέρα η ατμόσφαιρα στο Γυμνάσιο Κύκκου άλλαξε εντελώς: Οι Ελληνοκύπριοι με τα όπλα έφυγαν και αντικαταστήθηκαν από Έλληνες ένστολους στρατιώτες – πιθανόν στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ – και για πρώτη φορά μας έδωσαν γάλα… Γάλα σε σκόνη, αλλά ήταν γάλα… Τα τρόφιμα ήταν πιο καλά και μας άφηναν να πάμε στην αυλή του σχολείου για να παίξουμε… Μετά ήρθαν Βρετανοί στρατιώτες για να μας πάρουν πίσω αλλά οι Τουρκοκύπριες γυναίκες εξεγέρθηκαν και δεν ήθελαν να πάνε διότι θα απομακρύνονταν μόνο οι γυναίκες και τα παιδιά από το σχολείο. Οι γυναίκες αρνήθηκαν να φύγουν εκτός αν έφευγαν με τους συζύγους τους… Αντιστάθηκαν και στο τέλος ολόκληρη η ομάδα των 700 περίπου Τουρκοκυπρίων εκκενώθηκε από εκεί που κρατούνταν αιχμάλωτοι.
Διάβασα κάπου ότι μια Ελληνοκύπρια γυναίκα, που ήταν κοντά στον Μακάριο, του τηλεφώνησε και του είπε για τα σχέδια να εκτελεστούν οι Τουρκοκύπριοι αιχμάλωτοι από το Καϊμακλί και ότι αυτός έστειλε αμέσως την ΕΛΔΥΚ για να το αποτρέψει. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι αλήθεια – η αλήθεια είναι αυτή που σου είπα – η διαφορά έγινε από αυτή την γυναίκα που αφέθηκε ελεύθερη λόγω της σχέσης της με τον Ερυθρό Σταυρό. Και μόνο μετά που πέταξαν τα Τουρκικά μαχητικά πάνω από το Γυμνάσιο Κύκκου ήρθε η ΕΛΔΥΚ… Για την ιστορία, θα πρέπει να το γράψεις αυτό προκειμένου να διορθωθεί και να αντικατοπτρίζει αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα...
Μας πήραν στον Τουρκικό τομέα της Λευκωσίας και αρχίζαμε να ζούμε στην περιοχή Tekke Bahchesi και πολύ σύντομα μετά, ο πατέρας μου καλέστηκε για να πάει στον Άγιο Βασίλειο (Ayvasil – Turkeli) για να βοηθήσει να ανοιχτεί ένας μαζικός τάφος όπου είχαν θαφτεί πάνω από 21 Τουρκοκύπριοι. Εργαζόταν στο άνοιγμα του μαζικού τάφου και είδε την μικρή Ayshe, που δεν ήταν περισσότερο από 10 χρονών, με τα χέρια της δεμένα και με τρύπες από σφαίρες… Αυτό το μικρό κορίτσι ήταν μια συγγενής και θυμούμαι τον πατέρα μου να έρχεται στο σπίτι με μια βαθιά θλίψη και να λέει στην μητέρα μου ότι βρήκε την Ayshe στο μαζικό τάφο, ανάμεσα σε άλλου Τουρκοκύπριους που είχαν σκοτωθεί και θαφτεί εκεί… Μετά από ακριβώς 40 μέρες ο πατέρας μου έγινε «διαβητικός» - σίγουρα το σώμα του είχε τάση για διαβήτη αλλά μετά από ένα τόσο μεγάλο τραύμα και τόση μεγάλη θλίψη, ο διαβήτης εκδηλώθηκε… Περάσαμε λίγο καιρό στην περιοχή Tekke Bahchesi και μετά μας έστειλαν στο Δημοτικό Σχολείο Ataturk όπου ζήσαμε για δύο ή τρία χρόνια πρόσφυγες… Αργότερα, πήγαμε στο σπίτι του θείου μου και προσπαθήσαμε να συνέλθουμε…
Θυμούμαι άλλη μια θλιβερή ιστορία από την παιδική μου ηλικία, την κόρη του Χαμπή να σκοτώνεται από μια αδέσποτη σφαίρα… Ο Χαμπής ήταν ο γείτονας μας, όπως η Ελενού και η Χρυσταλλού και η Φωτού… Η κόρη του Χαμπή ήταν περίπου έξι χρονών και παίζαμε στο δρόμο… Ο Χαμπής είχε ζαχαροπλαστείο στην οδό Λήδρας και ο θείος μου Ahmet ταξίδευε στην Ίνσταπουλ και επέστρεφε έχοντας μάθει πώς να φτιάχνει μπακλαβά. Θυμούμαι τον Χαμπή και το θείο μου να προσπαθούν μαζί να φτιάξουν μπακλαβά, να μαθαίνουν μαζί, να προσπαθούν πολλές φορές μέχρι να πετύχουν τον μπακλαβά… Η κόρη του Χαμπή φορούσε μια καρό Σκοτσέζικη φούστα με μια παραμάνα στη μια πλευρά, μια πολύ μεγάλη παραμάνα διότι εκείνο τον καιρό ήταν στη μόδα… Θυμούμαι έπαιζα μαζί της στο δρόμο και αργότερα μάθαμε ότι πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε εκείνες τις μέρες των συγκρούσεων… Ένιωθα θλίψη που την έχασα έτσι και χρόνια μετά, τα αδέλφια μου πήγαν και επισκέφτηκαν την οικογένεια του Χαμπή και μοιράστηκαν τις αναμνήσεις της γειτονιάς… Άκουσα ότι ο κύριος Χαμπής έχει πεθάνει… Υπήρχε μόνο μια Ελληνοκύπρια γειτόνισσα στην οποία δεν άρεσαν οι Τουρκοκύπριοι και έτσι δεν συναναστρεφόμασταν μαζί της, αλλά η φιλία μας με τους άλλους γείτονες ήταν μια χαρά…»|
Ο Ahmet πέρασε όλη του τη ζωή προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα δίκαιο, ειρηνικό νησί, ισότητα και ελευθερία… Δεν άφησε τις πικρές αναμνήσεις της παιδικής του ηλικίας να εμποδίσουν τη στάση του – στο κάτω-κάτω, το να αναγνωρίσουμε αυτά που έχουν συμβεί, το να ξέρουμε τι έχει συμβεί, δεν μας σταματά από το να εργαστούμε για ένα ειρηνικό νησί… Απεναντίας, αν δεν αναγνωρίσουμε και αρνούμαστε να ξέρουμε αυτά που συνέβηκαν, μπορεί να μην καταφέρουμε ποτέ να βρούμε το σωστό δρόμο που θα μας οδηγήσει στην ειρήνη σε αυτό το νησί…
(*) Article published in POLITIS newspaper on the 13th of November 2011, Sunday.
Painting by Rene Magritte...
No comments:
Post a Comment