Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Το πρωί της Τετάρτης 3ης Αυγούστου 2016 συναντούμε δύο μάρτυρες στο οδόφραγμα Λήδρα Πάλας… Πάμε προς τον Άγιο Ιλαρίωνα μαζί με τον Ξενοφώντα Καλλή, τον Βοηθό του Ελληνοκύπριου Μέλους της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων και τον Okan Oktay, τον Συντονιστή των Εκταφών της ΔΕΑ…
Οι μάρτυρες μας θέλουν να μας δείξουν στην περιοχή αυτή κάποιους πιθανούς τόπους ταφής κάποιων «αγνοουμένων»…
Όταν μίλησα με ένα από τους μάρτυρες πριν από λίγο καιρό, προσπάθησα να διευθετήσω μια μέρα έτσι ώστε να πάμε όλοι μαζί με τους λειτουργούς της ΔΕΑ.
Ο μάρτυρας μας ήταν κάποιος που υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στην περιοχή αυτή το 1973-74. Δεν είχε πάει εκεί τα τελευταία 42 χρόνια… Είχε ψάξει στο Google και μου είχε στείλει τις συντεταγμένες του μέρους που θα επισκεπτόμασταν. Όμως δεν γνώριζα αν αυτή ήταν στρατιωτική περιοχή ή όχι. Γι αυτό έδωσα τις συντεταγμένες στον Okan Oktay και στον Καλλή για να το ελέγξουν… Έτσι ώστε να μην πάμε άσκοπα αν χρειαζόταν «άδεια» για να μπούμε στην περιοχή που θα μας έδειχνε ο μάρτυρας μας… Όταν ο Okan Oktay μας λέει ότι οι συντεταγμένες αυτές είναι έξω από τη στρατιωτική περιοχή, αποφασίζουμε να πάμε στην περιοχή την Τετάρτη…
Όμως πριν φτάσουμε στην περιοχή, στο δρόμο προς τον Άγιο Ιλαρίωνα χαλάει το αυτοκίνητο μας – έχει σπάσει ο σωλήνας του ραδιατέρ και σταματούμε… Ο Okan Oktay τηλεφωνεί σε ένα από τους ερευνητές στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, τον Yalkin Surech, για να έρθει και να μας πάρει έτσι ώστε να συνεχίσουμε… Τηλεφωνεί επίσης στον μηχανικό για να έρθει… Περιμένουμε λίγο και όταν έρχονται και προσπαθούμε να φύγουμε, το αυτοκίνητο του Yalkin επίσης υπερθερμαίνεται! Ο μηχανικός προσπαθεί να επιδιορθώσει και τα δύο αυτοκίνητα – τελικά το αυτοκίνητο του Yalkin επιδιορθώνεται, αλλά όχι αυτό του Okan… Έτσι πάμε όλοι με το αυτοκίνητο του Yalkin και συνεχίζουμε την πορεία μας…
Μπαίνουμε στο δρόμο που οδηγεί στο Λάρνακα Λαπήθου και μετά από λίγο στρίβουμε δεξιά σε ένα χωματόδρομο… Σταματούμε και οι μάρτυρες και οι λειτουργοί της ΔΕΑ αρχίζουν να ερευνούν την περιοχή… Μένω κοντά στο αυτοκίνητο…
Μετά από λίγο ο Okan έρχεται πίσω για να μου πει ότι μπορεί να πήγαμε προς λάθος κατεύθυνση… Επίσης δεν μπορούν να βρουν τον ένα από τους μάρτυρες!
Όμως μετά από λίγο τα πράγματα παίρνουν τη θέση τους και ξεκινούμε για να πάμε στο μέρος που ψάχνουμε… Έχουν βρει ένα χωματόδρομο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αλλά υποψιάζομαι ότι κανένα αυτοκίνητο δεν έχει περάσει από εδώ τα τελευταία 30 ή 40 χρόνια… Υπάρχει βλάστηση πάνω στο χωματόδρομο, όπως επίσης και πέτρες… Προφανώς ο χωματόδρομος αυτός δεν χρησιμοποιείται από κανένα! Όμως εμείς πάμε!
Σε κάποιο σημείο σταματούμε διότι πλέον δεν είναι δυνατό να προχωρήσουμε και περπατούμε…
Οι μάρτυρες μας τελικά βρίσκουν αυτό που ψάχνουν: τον στρατώνα τους όπου έμεναν για 15 μήνες το 1973-74…
Ο «στρατώνας» στην πραγματικότητα είναι ένα δωμάτιο, κατεδαφισμένο, χωρίς στέγη… Η στέγη ήταν ούτως ή αλλιώς από αμίαντο και μπορούμε να δούμε τον αμίαντο στο έδαφος και μέρος των τοίχων είναι διάσπαρτοι τριγύρω… Κάποιος ζωγράφισε γκράφιτι στους τοίχους αλλά οι τρύπες από τις σφαίρες είναι ακόμα πολύ ορατές…
Μπορούμε να δούμε πάνω στα τούβλα σφραγισμένο το όνομα της κατασκευαστικής εταιρείας στα Ελληνικά και αυτή είναι η «επιβεβαίωση» ότι είμαστε στο σωστό μέρος.
Επειδή οι μάρτυρες μας ήταν από την αριστερά, είχαν σταλεί στο σημείο αυτό ως είδος τιμωρίας. Το 1974 δεν πυροβόλησαν ούτε μια σφαίρα αφού δεν τους είχαν δώσει όπλα, αφού ήταν από την αριστερά! Επιβίωσαν τον πόλεμο χωρίς όπλα και το πιο σημαντικό πράγμα είναι ότι κατάφεραν να μείνουν ζωντανοί…
«Χαίρομαι τόσο που μας είχαν στείλει εδώ» λέει ένας από τους μάρτυρες, «διότι αν δεν μας έστελναν εδώ θα είχαμε κάθε μέρα συγκρούσεις με τους χουντικούς… Τουλάχιστον εδώ δεν τους βλέπαμε…»
Ήταν νεαρά αγόρια τότε, πέρασαν 42 χρόνια και αυτή είναι η πρώτη φορά που έρχονται εδώ, είναι πολύ ενθουσιασμένοι… Βγάζουν φωτογραφίες μπροστά από τους στρατώνες τους… Το 1973-74 μοιράζονταν τους στρατώνες αυτούς 7-8 νεαροί Ελληνοκύπριοι…
Και μετά αρχίζουμε να ερευνούμε το μέρος για τους πιθανούς τόπους ταφής, ο λόγος για τον οποίο βρισκόμαστε εδώ…
Στη στροφή του δρόμου που οδηγεί στους στρατώνες, είχαν βρει τέσσερα νεκρά σώματα και τους είχαν δοθεί διαταγές να τα θάψουν…
Υπήρχαν συγκρούσεις εδώ και μετά τις συγκρούσεις, στις 23 Ιουλίου 1974, είχαν πάρει αυτά τα τέσσερα σώματα και έθαψαν τα δύο σε μια τρύπα κοντά στην τουαλέτα και τα άλλα δύο σε ένα χαντάκι…
Ένας από τους μάρτυρες μας λέει «Είχα μείνει πίσω αλλά είδα την ταφή…»
Η τουαλέτα είχε στέγη από λαμαρίνα και δίπλα από την τουαλέτα υπήρχε μια μεγάλη τρύπα…
Ο Καλλής μας φωνάζει να πάμε πιο πάνω «Ελάτε! Το βρήκα!»
Και το βρήκε! Υπάρχει μια πόρτα από λαμαρίνα εκεί που βρισκόταν η τουαλέτα και δίπλα του μια μεγάλη τρύπα…
Ο μάρτυρας μας λέει «Δύο Τουρκοκύπριοι είχαν θαφτεί στην τρύπα και δύο Τουρκοκύπριοι στο χαντάκι…»
Αρχίζουν να ψάχνουν μαζί με τον Καλλή για το χαντάκι που ήταν πέντε-έξι μέτρα μακριά από την τουαλέτα.
Τους είχαν θάψει εδώ και είχαν βάλει πέτρες από πάνω τους, πέτρες που είχαν μαζέψει από τριγύρω…
Μετά αρχίζουμε να ψάχνουμε για ένα στρατιωτικό φυλάκιο κοντά στο στρατώνα, όπου θα μας δείξουν ένα άλλο μέρος για ένα «αγνοούμενο» Τουρκοκύπριο.
Και βρίσκουμε τα ερείπια του φυλακίου. Από εδώ μπορείς να δεις το κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα. Ποτέ δεν έχω δει τον Άγιο Ιλαρίωνα από αυτή τη γωνία.
Κάτω από αυτή τη στρατιωτική θέση , είχε σκοτωθεί στον πόλεμο ένας Τουρκοκύπριος και έσπρωξαν το σώμα του κάτω από τον γκρεμό…
Όταν ήταν σε σκοπιά εδώ, φώναζαν ο ένας στον άλλο με τους Τουρκοκύπριους σε σκοπιά στον επόμενο λόφο που ονομάζεται «Adatepe»…
Το μέρος όπου στεκόμαστε αντιλαμβάνομαι ότι ονομάζεται περιοχή «Yanik Sirt» («Καμένη Κορυφογραμμή»).
Επιστρέφουμε και πηδούμε πάνω από ένα πέτρινο τοίχο, στην κατεύθυνση των ερειπίων του στρατώνα… Ο πέτρινος τοίχος χρησίμευε ως «φράκτης» εκείνο τον καιρό…
Ο μάρτυρας μας λέει «Υπάρχει ακόμα ένας νεκρός εδώ…»
«Τον πήραν πάνω από τον τοίχο αλλά τι έκαναν; Τον έθαψαν εδώ; Είδαμε μόνο να τον κουβαλούν πάνω από αυτό το φράκτη…»
Έτσι οι δύο μάρτυρες μας μας έχουν δείξει σήμερα τους πιθανούς τόπους ταφής έξι «αγνοούμενων» Τουρκοκυπρίων.
«Είσαι σίγουρος ότι ήταν Τουρκοκύπριοι;» ρωτώ τον ένα από τους μάρτυρες.
«Ίσως… Ίσως ήταν Τουρκοκύπριοι ή ίσως ήταν Τούρκοι στρατιώτες. Πιστεύαμε ότι ήταν Τουρκοκύπριοι. Νομίζω είχαν έρθει από κάτω, από την περιοχή του Κάρμι… Υπήρξαν συγκρούσεις εδώ… Ένας από τους φίλους μας είχε τραυματιστεί, είχαμε μείνει μαζί του για λίγο για να τον κρατήσουμε ζωντανό, αλλά μας είχε πει «Πηγαίνετε!» και είχαμε φύγει και όταν επιστρέψαμε είδαμε ότι είχε πεθάνει…»
Η μέρα που είχαν βρει και θάψει τους έξι «αγνοούμενου» ήταν η 23η Ιουλίου 1974… Οι Ελληνοκύπριοι έφυγαν από την περιοχή αυτή στις 26 Ιουλίου 1974…
«Εδώ είχε πεθάνει και ο γάιδαρος μας… Αν ψάξουμε, θα μπορούμε να δούμε και τα οστά του μπροστά από το στρατώνα μας…»
Και μου λέει την ιστορία του γάιδαρου.
Όταν υπηρετούσαν την στρατιωτική τους θητεία σε αυτήν απομακρυσμένη και απομονωμένη περιοχή, ως «τιμωρία», επειδή ήταν αριστεροί, ήταν πολύ δύσκολο να τους πάρουν τρόφιμα.
Μια μέρα το 1973, είχαν επισκεφτεί τον μουχτάρη του χωριού Κάρμι. Είχε μια φωτογραφία στον τοίχο του, με ένα γάιδαρο μαζί με τη διάσημη ηθοποιό Raquel Welch.
Η Raquel Welch είχε έρθει στο Κάρμι για την ταινία με τίτλο «Sin» που γύρισαν εδώ το 1970 και έβγαλε φωτογραφία με αυτό το γάιδαρο, αφού και ο γάιδαρος εμφανιζόταν στην ταινία, και τον ίππευε η Raquel Welch…
Έτσι ο μουχτάρης του χωριού Κάρμι δάνεισε τον γάιδαρο στους μάρτυρες μας – τον γάιδαρο που ίππευε η Raquel Welch – έτσι ώστε να μεταφέρουν τρόφιμα… Από εκείνη τη μέρα και μετά ο γάιδαρος χρησιμοποιείτο για τη μεταφορά τροφίμων…
Όμως στη διάρκεια των συγκρούσεων εκεί το 1974, ο γάιδαρος επίσης πυροβολήθηκε και πέθανε…
«Ο γάιδαρος που μετέφερε τρόφιμα για μάς κάθε μέρα πυροβολήθηκε και πέθανε. Την επόμενη μέρα είχε φουσκώσει και τα πόδια του ήταν στον αέρα…»
Στεκόμαστε και βλέπουμε τη θέα… Είμαστε ψηλά, πάνω από την παραλιακή περιοχή της Κερύνειας και ολόκληρη η ακτή είναι ευδιάκριτη από εδώ…
Η μυρωδιά των πεύκων, η μυρωδιά των βοτάνων που φυτρώνουν εδώ είναι εκπληκτική…
Ολόκληρη η περιοχή έχει μια εκπληκτική ομορφιά και όταν κοιτάζεις κάτω μπορείς να δεις πόσο τσιμέντο χρησιμοποιείται και καταστρέφεται η ομορφιά… Η μόνη «πράσινη» περιοχή είναι αυτή, η περιοχή του Αγίου Ιλαρίωνα…
Βγάζουμε φωτογραφίες και παίρνουμε συντεταγμένες και αρχίζουμε να περπατούμε πίσω προς το αυτοκίνητο… Όμως υπάρχει ακόμα ένα πρόβλημα… Δεν υπάρχει χώρος για να κάνει επαναστροφή το αυτοκίνητο!!!
Έτσι, περνούν περίπου 15-20 λεπτά για να γυρίσουμε πίσω το αυτοκίνητο… Ο Okan Oktay και ένας από τους μάρτυρες μας περπατούν για να οδηγήσουν το αυτοκίνητο και να καθαρίσουν το δρόμο από τις πέτρες και καθοδηγούν τον Yalkin στα δύσκολα σημεία…
Όλοι μας είμαστε καταϊδρωμένοι και το αυτοκίνητο αρχίζει πάλι να υπερθερμαίνεται. Σταματούμε κάτω από κάποια πεύκα για να αφήσουμε το αυτοκίνητο να κρυώσει…
Τελικά επιστρέφουμε στη Λευκωσία χωρίς άλλες αναστατώσεις…
Ευχαριστώ τους δύο μάρτυρες μας που ήρθαν μετά από 42 χρόνια και μοιράστηκαν αυτά που γνωρίζουν… Ευχαριστώ τους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων, Ξενοφώντα Καλλή, Okan Oktay και Yalkin Surech που ήρθαν μαζί μας και έδωσαν τη δυνατότητα στους μάρτυρες μας να δείξουν στη ΔΕΑ τους πιθανούς τόπους ταφής…
Photo: Η Raquel Welch πάνω στο γαΐδαρο στο Κάρμι στη διάρκεια της ταινίας…
(*) Article published in POLITIS on the 28th of August 2016, Sunday. The previous article we posted here has a mistaken date at the bottom – the same date… The previous article about Kronos farm was in fact published on the 4th of September 2016, Sunday in POLITIS.
No comments:
Post a Comment