Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
Χάρη στους αναγνώστες μας που είχαν δείξει σε μας και την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων την ακριβή θέση του τόπου ταφής τους, δύο από τους τρεις «αγνοούμενους» των οποίων τα οστά βρέθηκαν πέρσι σε ένα πηγάδι στα Λειβάδια στην Καρπασία έχουν ταυτοποιηθεί με εξετάσεις DNA από την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων και τώρα επιστρέφουν στους αγαπημένους τους για ταφή… Δεν υπάρχουν λέξεις για να ευχαριστήσω τους θαυμάσιους αναγνώστες μου για την ανθρωπιστική, εθελοντική τους βοήθεια σε αυτό το θέμα…
Ένας από αυτούς που ταυτοποιήθηκε με τις εξετάσεις DNA από τη ΔΕΑ είναι ο Γιασουμής Καβαλιέρου Ούττουμπος από την Κώμη Κεπήρ τον οποίο είχαν πάρει από το σπίτι του και το άλλο άτομο είναι ο ιερέας του χωριού Δαυλός, ο Παπαχρυσόστομος Χριστοφή που τον είχαν πάρει από σημείο κοντά στο σπίτι του και «εξαφανίστηκαν»… Και τώρα περιμένουμε τα αποτελέσματα της διαδικασίας ταυτοποίησης για το τρίτο άτομο στο πηγάδι…
Οι αναγνώστες μας στη διάρκεια των χρόνων, μας έχουν βοηθήσει να προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε σε ποιο πηγάδι είχαν θαφτεί αυτοί οι «αγνοούμενοι». Τουλάχιστον τέσσερεις από τους αναγνώστες μου εργάζονταν μαζί μας και έφερα κάποιους μαζί με τους λειτουργούς της ΔΕΑ για να πάμε και να επισκεφτούμε την περιοχή όπου βρισκόταν το πηγάδι… Σε μια περίπτωση είχαμε πάει στα Λειβάδια στις 28 Ιουνίου 2016 μαζί με τους λειτουργούς της ΔΕΑ και τον αναγνώστη μου και μας είχε πει αυτά που ήξερε για το πηγάδι αυτό…
Τελικά ένας από τους θαυμάσιους αναγνώστες μας βοήθησε να βρούμε ένα μάρτυρα που στις 18 Αυγούστου 2016 έδειξε σε μένα, τον Ξενοφώντα Καλλή, το Βοηθό του Ελληνοκύπριου Μέλους της ΔΕΑ και τον Halil Sayin, ερευνητή του Τουρκοκύπριου Μέλους της ΔΕΑ, την ακριβή θέση του πηγαδιού αυτού. Αμέσως μετά, η ομάδα εκσκαφών της ΔΕΑ ξεκίνησε εκσκαφές στο σημείο που είχαμε δείξει και βρήκε εκεί το πηγάδι και βρήκε τα οστά τριών «αγνοουμένων».
Στις 26 Σεπτεμβρίου 2016 είχα γράψει την ιστορία του πηγαδιού αυτού σε αυτές τις σελίδες στον ΠΟΛΙΤΗ… Είχα πει:
«Ένας πιθανός τόπος ταφής στα Λειβάδια…
Είμαστε ξανά στον δρόμο το πρωί της Πέμπτης 18 Αυγούστου 2016…
Αυτή τη φορά πάμε στην Καρπασία…
Πάμε μαζί με τον Ξενοφώντα Καλλή, το Βοηθό του Ελληνοκύπριου Μέλους της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων και τον Halil Sayin, ένα από τους ερευνητές της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων.
Πρώτα πάμε για να πάρουμε τον μάρτυρα μας και μετά πάμε στα Λειβάδια (Sazlikeuy όπως ονομάζεται τώρα από τους Τουρκοκύπριους) στην Καρπασία.
Πριν από μερικούς μήνες, την Τρίτη 28 Ιουνίου 2016 είχαμε έρθει και πάλι στην Καρπασία.
Ένας από τους αναγνώστες μας μας είχε πληροφορήσει πριν από μήνες ότι γνώριζε για ένα πιθανό τόπο ταφής στα Λειβάδια και είχα διευθετήσει ώστε ο Βοηθός του Τουρκοκύπριου Μέλους της ΔΕΑ Murat Soysal να πάει να τον συναντήσει.
Είχε δείξει ένα χωράφι στα Λειβάδια όπου είχε θαφτεί ένας Ελληνοκύπριος «αγνοούμενος»…
Είχαν αρχίσει εκσκαφές αλλά μετά από λίγο καιρό σταμάτησαν και έτσι μου τηλεφώνησε για να με ρωτήσει το λόγο.
Γι αυτό στις 28 Ιουνίου είχαμε πάει στην Καρπασία μαζί με τους λειτουργούς της ΔΕΑ για να δούμε το χωράφι…
Είχαμε πάρει ένα μάρτυρα και πήγαμε στο χωράφι έξω από τα Λειβάδια…
Ο μάρτυρας μας μας είπε την ιστορία:
Μια νύκτα ήταν καθήκον σε ένα στρατιωτικό φυλάκιο κοντά στο χωράφι αυτό.
Ήταν το 1974…
Τότε κάποιοι Τουρκοκύπριοι που γνώριζε είχαν έρθει στο φυλάκιο του και του είπαν «Θα ακούσεις κάποιους πυροβολισμούς, έτσι μην πανικοβληθείς… Θα στείλουμε τον ιερέα του Δαυλού και τον Αντρίκκο στο χωριό τους…»
Όντος μετά από λίγο είχε ακούσει πυροβολισμούς…
Την επόμενη μέρα, ένας από τους προϊστάμενους του, είπε στον μάρτυρα μας να πάρει ένα τρακτέρ και να πάει και να οργώσει το χωράφι έξω από τα Λειβάδια…
Σύμφωνα με τον μάρτυρα μας, είχαν θάψει σε ένα πηγάδι τον ιερέα του χωριού Δαυλός και ίσως ακόμα ένα άλλο «αγνοούμενο» Ελληνοκύπριο, τον Αντρίκκο, και σκέπασαν το πηγάδι.
Όμως αφού δεν ήθελαν να καταλάβει κανένας ότι είχαν θάψει κάποιους «αγνοούμενους» σε εκείνο το πηγάδι, έστειλαν τον μάρτυρα μας να οργώσει το χωράφι έτσι ώστε το στόμιο του πηγαδιού να μην είναι ορατό…
Είχε πάρει ένα τρακτέρ και άρχισε να οργώνει το χωράφι αλλά το τρακτέρ σταμάτησε στο χωράφι όπου βρισκόταν το πηγάδι και δεν ξεκινούσε. Χρειάστηκε ένα άλλο τρακτέρ για να βγάλει το πρώτο τρακτέρ από το χωράφι…
«Ένιωθα παράξενα έχοντας ακούσει τους πυροβολισμούς το προηγούμενο βράδυ» μας είπε…
Ο μάρτυρας μας μας είχε δείξει το χωράφι αυτό και μας είχε πει για το που μπορεί να βρίσκεται το πηγάδι…
Τον ευχαριστήσαμε και φύγαμε από τα Λειβάδια – ήμασταν μαζί με τον Ξενοφώντα Καλλή και τον Okan Oktay, τον Συντονιστή των Εκταφών της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων…
Με τη βοήθεια της αγαπητής μου φίλης Χριστίνας Παύλου Σολωμή Πατσιά είχα συναντήσει τον γιο του ιερέα του χωριού Δαυλός και είχα μιλήσει μαζί του…
Και μετά ρώτησα ένα άλλο αναγνώστη για τον ιερέα του χωριού Δαυλός, τον Παπα-Χρυσόστομο…
Ποιος ήταν αυτός ο ιερέας;
Γιατί σκοτώθηκε στα Λειβάδια και όχι στην Γαλάτεια;
Ο αναγνώστης αυτός μου έδωσε το τηλέφωνο ενός άλλου μάρτυρα και μίλησα και με εκείνο το μάρτυρα.
Σύμφωνα με αυτό το νέο μάρτυρα, όταν πήραν το ιερέα του Δαυλού από το Δαυλό ποτέ δεν τον είχαν πάρει στη Γαλάτεια… Τον είχαν πάρει απευθείας στα Λειβάδια και τον κράτησαν στο στρατιωτικό κτίριο για μερικές μέρες.
Σύμφωνα με τον αναγνώστη μου, κανένας άλλος δεν ήταν μαζί του, ήταν μόνος του…
«Το άτομο που τον πήρε στα Λειβάδια ήταν από τη Γαλάτεια… Έτσι πιστεύω ότι ήξεραν ότι κρατείτο στην Γαλάτεια… Και υπολογίζω ότι τους είχαν δώσει διαταγές να τον σκοτώσουν και γι αυτό είναι που τον σκότωσαν…
Αυτός ο νέος μάρτυρας που είχα βρει με την βοήθεια ενός από τους αναγνώστες μου ήξερε που ήταν το πηγάδι…
Έτσι πάμε ξανά στα Λειβάδια στις 18 Αυγούστου 2016, για να μας δείξει αυτός ο νέος μάρτυρας το σημείο του πηγαδιού στο ίδιο χωράφι που είχαμε δείξει στο παρελθόν…
«Είχαν σκάψει το πηγάδι αυτό για να βρουν νερό αλλά δεν βρήκαν νερό… Το είχαν αφήσει ανοικτό» λέει…
Ο Καλλής τον ρωτά πόσο βαθύ μπορεί να ήταν το πηγάδι…
«Όσο βαθύ όσο μπορεί να σκάψει ένας σιήρος (μπουλντόζα)» λέει… «Δεν έσκαψαν το πηγάδι αυτό στο χέρι αλλά με μπουλντόζα…»
«Επειδή,» λέει, «δεν βρήκαν νερό στο πηγάδι αυτό, δεν έκτισαν το στόμιο του πηγαδιού, όπως έκαναν συνήθως… Γι αυτό χρειάζεται να σκάψετε βαθιά στο χωράφι αυτό για να βρείτε το πηγάδι – επειδή δεν είχε στόμιο με την παραδοσιακή έννοια, δεν είχε κτιστεί με πέτρες… Χρειάζεται να σκάψετε όσο βαθιά όσο είναι δυνατόν για να βρείτε το πηγάδι αυτό… Όμως όπως θυμούμαι» λέει «ήταν περίπου εδώ… Όχι κοντά στο δρόμο αλλά προς τα εδώ…»
«Ποιος έσκαψε το πηγάδι;» τον ρωτούμε…
Μας δίνει ένα όνομα…
«Ήταν ο μόνος που είχε σιήρο…»
Τον ευχαριστούμε και φεύγουμε από τα Λειβάδια… Τον αφήνουμε στο σπίτι του και επιστρέφουμε στη Λευκωσία.»
Αυτά ήταν που είχα γράψει πέρσι και σύντομα μετά, τον Οκτώβρη του 2016 είδαμε με την αγαπητή μου φίλη Χριστίνα Παύλου Σολωμή Πατσιά τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας, την ανεύρεση των οστών τριών «αγνοουμένων» σε εκείνο το πηγάδι…
Μετά την ταυτοποίηση του Γιασουμή Καβαλιέρου Ούττουμπου από την Κώμη Κεπήρ, η Χριστίνα με βοήθησε να βρω λεπτομέρειες για τη ζωή του – η Χριστίνα τηλεφώνησε στην κόρη του κυρία Παναγιωτού και έμαθε τις λεπτομέρειες:
*** Ο Ούττουμπος γεννήθηκε το 1916 και ζούσε στην Κώμη Κεπήρ. Η γυναίκα του πέθανε το 1968. Είχαν δύο κόρες και μια από αυτές είχε πάει στην Αγγλία το 1971 και παντρεύτηκε εκεί το 1973. Έτσι ο Ούττουμπος ζούσε στην Κώμη Κεπήρ με την κόρη του Παναγιωτού.
*** Μετά τον πόλεμο το 1974, μια ομάδα Τουρκοκυπρίων από την Κώμη Κεπήρ περνούσε κάθε μέρα από το σπίτι τους και σταματούσε το αυτοκίνητο τους και στέκονταν έξω και μιλούσαν με τον Ούττουμπο, ρωτώντας τον διάφορες ερωτήσεις. Όμως ποτέ δεν μπήκαν στην αυλή του ή στο σπίτι του μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 1974 όταν ένας ένοπλος Τουρκοκύπριος μπήκε μέσα στο σπίτι και μετά βγήκε έξω. Ο Ούττουμπος καθόταν στην αυλή με την κόρη του Παναγιωτού, και το συγχωριανό του Κυριάκο Χατζησωτήρη και την αδελφή του Ούττουμπου Βασιλού.
*** Ένας Τουρκοκύπριος από την Κώμη Κεπήρ που ονομαζόταν Ι. του είπε «Πρέπει να έρθεις μαζί μας στο «καζίνο» (το καφενείο) και θα σε ρωτήσουν κάποια πράγματα» και τον πήραν – ο Ούττουμπος φορούσε παντόφλες στα πόδια του… Έτσι πήραν αυτόν τον αθώο πολίτη από το σπίτι του, «εξαφανίστηκε» και κανένας δεν ήξερε τίποτε για αυτόν από τότε…
*** Η παρενόχληση της οικογένειας του Ούττουμπου δεν σταμάτησε ακόμα και μετά την εξαφάνιση του και η κόρη του άρχισε να κρύβεται στο σπίτι ενός γείτονα, ενώ η αδελφή του Ούττουμπου, η κυρία Βασιλού, ζούσε στο σπίτι τους. Οι Τουρκοκύπριοι που είχαν πάρει τον Ούττουμπο ερχόντουσαν κάθε νύκτα και κτυπούσαν την πόρτα, ψάχνοντας την κόρη του Ούττουμπου αλλά δεν κατάφερναν να την βρουν. Διότι η Παναγιωτού κρυβόταν στο σπίτι του γείτονα τους Προκόπη… Είχε πάει εκεί με μεγάλη προσοχή ώστε να μην τη δει κανένας, περνώντας μέσα από τα χωράφια αντί από το δρόμο…
*** Μια μέρα η θεία της Παναγιωτούς, η κυρία Βασιλού είδε στον δρόμο τον Τουρκοκύπριο I. και του είπε «Γιατί κτυπάς την πόρτα μας κάθε νύκτα; Είμαστε άνθρωποι από το ίδιο χωριό… Τι θέλεις από εμάς;» Τα λόγια αυτά της Βασιλούς επίδρασαν και από τότε το κτύπημα στην πόρτα σταμάτησε.
*** 13 μέρες μετά την εξαφάνιση του Ούττουμπου, η ίδια ομάδα Τουρκοκυπρίων πήγε αυτή τη φορά στο σπίτι του Προκόπη και πήραν από εκεί τον Κυριάκο Χατζησωτήρη και αυτός επίσης «εξαφανίστηκε». Και πάλι, χάρη στους αναγνώστες μου, με την μεγάλη τους βοήθεια βρήκαμε τον τόπο ταφής του στα Λειβάδια, σε ένα άλλο πηγάδι, κοντά στο πηγάδι όπου βρέθηκαν στα οστά του Ούττουμπου. Τα οστά του Κυριάκου Χατζησωτήρη ταυτοποιήθηκαν και επιστράφηκαν στην οικογένεια του για ταφή… Πήγα στην κηδεία του μαζί με τη φίλη μου Χριστίνα…
*** Όταν είχαν πάει να πάρουν τον Κυριάκο Χατζησωτήρη από την Κώμη Κεπήρ, από το σπίτι του Προκόπη, η Παναγιωτού που κρυβόταν σε εκείνο το σπίτι άκουσε τις φωνές τους και τους αναγνώρισε από τη φωνή τους και συνέχισε να κρύβεται…
*** Μετά το 1974, η κυρία Παναγιωτού πήγε στο Λονδίνο και εγκαταστάθηκε εκεί… Όμως ο Τουρκοκύπριος από την Κώμη Κεπήρ που ονομαζόταν I. συνέχισε να ψάχνει για αυτή ακόμα και στο Λονδίνο και ρωτούσε ερωτήσεις για αυτή… Έτσι η κυρία Παναγιωτού του έστειλε ένα μήνυμα:
«Στην Κώμη Κεπήρ, υπήρχαν Τούρκοι στρατιώτες, έτσι φοβόμασταν… Όμως τώρα είμαστε στο Λονδίνο, σε ένα πολιτισμένο τόπο… Και δεν φοβάμαι κανένα – αν έρθει, πες του ότι θα του πω κάποια λόγια… Είναι αυτός που πήρε τον πατέρα μου από το σπίτι μας και τον έκανε να «εξαφανιστεί»… Ας έρθει και έχω λόγια να του πω!» Αφού άκουσε αυτό το ξεκάθαρο μήνυμα ο I. σταμάτησε να την ψάχνει…
Μας «εκπλήσσει» αυτή η ιστορία; Σίγουρα όχι, εφόσον έχουμε αρκετές πληροφορίες ότι κάποιοι Τουρκοκύπριοι λειτουργοί ακολουθούσαν την πολιτική της παρενόχλησης για να «επισπεύσουν» την αποχώρηση του Ελληνοκυπριακού πληθυσμού από την περιοχή Καρπασίας, παρόλες τις «συμφωνίες» των ηγετών των δύο κοινοτήτων αμέσως μετά το 1974. Σύμφωνα με αυτές τις συμφωνίες οι Ελληνοκύπριοι της περιοχής Καρπασίας θα έπρεπε να παρέμεναν εκεί που βρίσκονταν, αλλά σε όλα τα χρόνια που συνεχίζω τις έρευνες μου κατανοώ ξεκάθαρα ότι οι Τουρκοκυπριακές αρχές ή άντρες που δρούσαν από μόνοι τους, προσπαθούσαν να πιέσουν τους Ελληνοκύπριους της Καρπασίας να εγκαταλείψουν την περιοχή και να πάνε στο νότιο μέρος του νησιού. Σε αυτή την επώδυνη και τραυματική διαδικασία, υπήρξαν ακόμα και κάποιες δολοφονίες, όχι μόνο η παρενόχληση, για να τους πιέσουν να φύγουν… Αυτά που βίωσε η οικογένεια του Ούττουμπου είναι δυστυχώς μέρος αυτής όλης της «πολιτικής» ή «διαδικασίας» για να «καθαρίσει» η Καρπασία από τους Ελληνοκύπριους κατοίκους της περιοχής…
Όσο για την ιστορία του ιερέα από το Δαυλό, είχα πάρει συνέντευξη από το γιο του Χριστάκη Χριστοφή με τη βοήθεια της Χριστίνας και είχα μάθει τις λεπτομέρειες της απαγωγής του από το χωριό του… Στην περιοχή του Δαυλού, κρύβονταν κάποιοι Ελληνοκύπριοι στρατιώτες και κάποιοι Τουρκοκύπριοι υποπτεύονταν ότι τους βοηθούσε ένας ιερέας από το Δαυλό… Έτσι πήγαν και πήραν τον Παπα-Χρυσόστομο Χριστοφή και «εξαφανίστηκε»…
Όμως στην πραγματικότητα υπήρχαν τρεις ιερείς στο χωριό – ένας που είχε αφυπηρετήσει, ένας άλλος νεαρότερος και ο Παπα-Χρυσόστομος που ΔΕΝ ήταν ο ιερέας του Δαυλού αλλά εργαζόταν στη Βοκολίδα και δεν είχε τίποτε να κάνει με τους στρατιώτες που κρύβονταν… Πιστεύω ότι είχαν πάρει το «λάθος» άτομο, αλλά ακόμα και αν το είχαν συνειδητοποιήσει δεν τον άφησαν να φύγει… Αντ' αυτού τον σκότωσαν και τον έθαψαν στο πηγάδι στα Λειβάδια…
Μοιράζομαι τον πόνο των συγγενών του Ούττουμπου και του Παπα-Χρυσόστομου και θα παραστώ στις κηδείες τους μαζί με τη φίλη μου Χριστίνα… Ας αναπαυθούν εν ειρήνη τώρα… Και για ακόμα μια φορά ευχαριστώ όλους του αναγνώστες μου που βοήθησαν να βρεθεί ο τόπος ταφής τους…
Photo: This is the photo taken on the 18th of August 2016 when together with a reader, we showed to the officials of the Cyprus Missing Persons' Committee, the exact location of the well where three Greek Cypriot "missing persons" were buried in Livadia... In the photo is Papachrisostomos Christophi and Yiasoumis Kavalierou Outtoumbos whose remains were found in that well upon digging by CMP in the later months...
(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 7th of January 2018, Sunday. This article was published in Turkish in the YENİDÜZEN newspaper on the 12th and 13th of December 2017 and the links to the articles in Turkish are:
http://www.yeniduzen.com/sazlikoyde-bir-kuyuya-gomulmuslerdi1-11651yy.htm
http://www.yeniduzen.com/sazlikoyde-bir-kuyuya-gomulmuslerdi2-11657yy.htm
NOTE to my readers: The funeral of Papachrisostomos Christophi will be on the 13th of January 2018 in Strovoulos, Nicosia and the funeral of Yiasoumis Kavalierou Outtoumbos will be on the 20th of January 2018 in Larnaca... May they rest in peace... We await to see who will be identified as the third "missing persons" whose remains were found in this well...
No comments:
Post a Comment