From Livadia to Brussels…

From Livadia to Brussels…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

With the invitation of the European Parliament AKEL MEP Takis Hadjigeorgiou, we go to Brussels to visit the European Parliament and to attend a photo exhibition of the Cyprus Missing Persons' Committee from their recent book called `Under the carob trees: The lost lives in Cyprus`…
Among the group of invited persons for this occasion are members of our association `Together We Can`, the only bicommunal group of relatives of missing persons and victims of war who have been working together in the last ten years… Christos Efthymiou whose brother is missing from 1974, Sevilay Berk whose mother and father were missing from 1964 and whose remains we helped to find in a well in Trikomo are in this group. Andreas Sizinos, whose father was taken from Gypsou and whose remains were found in a mass grave in Chatoz is also with us in this group… From our group Mehmet Ali Gocher whose brother Naim was taken away from his house in Arediou by some Greek Cypriots – among them a policeman from Deftera – and who went `missing` with others taken from the same village in 1963, is with us. With the great help of a Greek Cypriot reader from Tseri who showed us the location of the well, the remains of Naim and the two others from Arediou and a fourth Turkish Cypriot `missing` in another place in Tseri were found…
Christina Pavlou Solomi Patsia who works voluntarily and energetically in our group `Together We Can` is also with us – her father and brother are still `missing`, having been taken away from their village Komi Kepir and taken to Galatia and never returned…
Recently we have gone to Livadia in Karpaz with Christina to try to locate the exact place of a well where some `missing` Greek Cypriots had been buried. With the help of our readers and some witnesses we found and took to the area, we had managed to locate the well and one of our witnesses showed us and the officials of the Cyprus Missing Persons' Committee, the exact location of the well… It had been difficult to find this well since – as I wrote some time ago on this column a whole article about it – when they dug this well looking for water back in 1973, they did not find any and had left it open. Its mouth was not built with stones so when they killed and used this well as a burial place and closed it, it had been difficult for the excavation team to find it. But thanks so much to our readers who really helped out, we found witnesses who knew not only the story but also the location of the well… And as we were getting on the plane to go to Brussels with Christina and other relatives of missing persons, the CMP excavation team had already found the remains of three `missing persons` buried in that well… Christina's phone would not stop ringing since everyone who had a `missing person` from Karpaz area would call her to try to find out what was going on… We would sit for hours talking about Komi Kepir, Eftakomi and other places, comparing and matching what we knew and even making calls from Brussels to Cyprus to learn about the latest situation. All of this is purely humanitarian work that we carry out on a daily basis, not part of any `project`, simply helping out to ease the work of the Cyprus Missing Persons' Committee, doing it out of our hearts… Our readers and our witnesses helping out voluntarily and out of their humanity… So this good news from Livadia makes us happy and I thank all my readers who have come forward and helped us for many years to try to figure out the unsolved puzzle of this well… Three more families will receive remains of their loved ones with the help of our readers with enough humanity to come forward… I thank them all for being patient and insistent and helping out all these years for this particular location…
In our group is also Beyit Direkci whose brother had been `missing` from 1963 between Tera and Arodes… With the help of our dear friend Artemis Poullos and AKEL MEP Takis Hadjigeorgiou, a Greek Cypriot from this area would help to locate the well in Polemi and we would go and show to the CMP officials and digging would take place… And they would find the remains… But we cannot be sure if these remains belong to the brother of Beyit or someone else – we simply have to wait for DNA results so that we can be sure… With us is also Leyla Kiralp who is a peace activist and who wrote the story of her life and her `missing` husband who had been taken away from Zygi and found on the first bus of `missing` Turkish Cypriots from Tochni… Reshat Kansoy whose uncle was `missing` and whose remains were found in Macheras is also with us… Nurten Halil, whose father was `missing` from 1964 from Pervolia is also with us. Apart from members of our group, there are many Greek Cypriot relatives of `missing persons` invited by AKEL MEP Takis Hadjigeorgiou. Skevi Koukouma, AKEL MP is also with us who deals with the issue of `missing persons` in the Cyprus Parliament… With us is also Elias Demetriou with whom we have organized so many workshops and seminars for EDON – he is one of the organizers and his grandfather too is "missing"…
We go to the European Parliament and have meetings with AKEL MEPs and then attend the ceremony for the exhibition of CMP… It is quite a surprise for me when Martin Schultz, the President of the European Parliament makes the opening speech of the photo exhibition of CMP and mentions my name and our group `Together We Can` in his speech… Of course, this is censored both by the Cyprus News Agency and by Turkish Cypriot news agency TAK through the Anatolian Agency news from Turkey… If Schultz had mentioned the name of a Greek Cypriot journalist, I am sure CNA would not "ignore" it and if Schultz had mentioned a journalist from Turkey, Anatolian Agency and TAK would not "ignore" it but alas, our name and our work is always being tried to be "ignored" by various circles in Cyprus in both sides… They try to make our work on "missing" invisible but even here at the European Parliament, it seems they can't since his words is like a cold shower to them. That is why they try to "ignore"… But our good friend Christos Efthymiou has videoed his speech and we can put it down on paper for everyone to see what he has said…
Present were the three members of CMP and archaeologists whose daily work in the fields and in the wells continue to help heal the wounds… Present also are other officials of the European Union and the families of missing persons holding white roses… Perhaps the most important thing is the presence of Turkish Cypriot and Greek Cypriot relatives of missing persons being together here, talking to each other, communicating, sharing what they went through… The writer of the book, Rory MacLean is also present and at the exhibition we see the photos of Nick Danziger…
Martin Schultz, the President of the European Parliament, in his opening speech says:
`When I visited the laboratory of the CMP a few months ago, I witnessed with my own eyes the dedication of these young scientists, anthropologists, archaeologists, psychologists, Greek Cypriot and Turkish Cypriot alike, working in full harmony for a noble cause. Let me reveal that I was personally very moved and deeply impressed by the work of your organisation.
Allow me to reassure you here that the remarkable contribution of the committee is recognized by the European Union and especially by the European Parliament and European Commission and that it is my strong belief that the European Union will continue to support your work.
Because ladies and gentlemen, behind this scientific endeavour, there is a very deep and personal dimension. Your work allows the families that have lost their beloved to grieve, close long periods of anguish and uncertainty… To make peace with their personal tragedies the division of Cyprus has brought. And as such, your work, dear friends, is an example of how together both Greek Cypriots and Turkish Cypriots can overcome the pain of the past and find energy and faith to build a better future together.
This is why I am also very moved today and I repeat, welcome to the families of missing persons to this important event here in the European Parliament… Your presence, Greek Cypriot and Turkish Cypriot families together is a strong symbol of reconciliation.
Let me seize the opportunity to also greet among you Ms. Sevgul Uludag, an investigative journalist who played a key role in breaking the taboo of the missing persons in Cyprus by writing about the story and the families, by continually encouraging people to come forward and to help identify burial places, by being next to the families but also by helping to build mutual trust and cooperation between the relatives from the two communities through the group `Together We Can`. It was this dedication that earned Ms. Uludag `The European Citizen Prize` here, two years ago. We are honoured to have you here with us today.
Ladies and gentlemen, the European Parliament has long been supporting the reunification of Cyprus and the Cypriot people who have always been able to count on our support because we think that a reunification of Cyprus is bringing together what belongs together and we stand ready to welcome a unified Cypriot country to our family. Europe is not complete as long as Cyprus is not united. The prospective of Cyprus may be brighter than ever. Please allow me to greet the efforts of the leaders of the two Cyprus communities, Mr. Anastasiades and Mr. Akinci, for the courage and determination to achieve a viable, federal solution that will serve the interests of all Cypriot people. I am sure that if these talks are balanced with empathy and reconciliation, both present in the work of the CMP and in the eyes of this audience, then, soon a united Cyprus that flourishes in peaceful coexistence will no longer be a wish but a wonderful reality.
Cyprus today has the chance to send a strong signal of hope to the world, hope that long lasting conflicts can one day be overcome, hope that the desire for peace is stronger than the thirst for revenge. And I personally hope that Cyprus can also become the certainty that Europe is still a continent where such miracles are possible…
And as a German President of the European Parliament I want to add, I was born in 1955 in a divided country. I never could imagine during a very long period of my life that I today would stand here as a representative of a reunited Germany. The borders between Western and Eastern Germany were more dangerous than they are today between the two parts of the island. What was possible in Germany should be possible in Cyprus as well. Therefore, my hope is for reconciliation and unification and my thanks is to those people who contribute with what CMP is doing to pave the way for that reconciliation that we all need… And even in turmoil we are living today in European Union, the reunification of Cyprus is possible, then it would be a strong signal that in a deep crisis always solutions are possible if there is a will for a solution.
My feeling is, the will is there…`
A group of young violinists – both Turkish Cypriot and Greek Cypriot who are students of Professor Matheos Kariolou give a concert after the exhibition, making a great impression on everyone…
We come back with more connections, more ideas, more determination to work voluntarily on this humanitarian issue, trying to heal the wounds of our country…

16.10.2016

Photo: Our group "Together We Can" made up of Turkish Cypriot and Greek Cypriot relatives of "missing persons" and victims of war, at the European Parliament…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 30th of October 2016, Sunday.

Από τα Λειβάδια στις Βρυξέλλες…

Από τα Λειβάδια στις Βρυξέλλες…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Μετά από πρόσκληση του Ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ Τάκη Χατζηγεωργίου, πάμε στις Βρυξέλλες για να επισκεφτούμε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να παρευρεθούμε σε έκθεση φωτογραφιών της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων από το πρόσφατο βιβλίο τους με τίτλο «Κάτω από τις Χαρουπιές: οι χαμένες ζωές της Κύπρου»…
Ανάμεσα στην ομάδα των καλεσμένων με την ευκαιρία αυτή είναι μέλη της οργάνωσης μας «Μαζί Μπορούμε», της μόνης δικοινοτικής ομάδας συγγενών αγνοουμένων και θυμάτων πολέμου που εργάζονται μαζί τα τελευταία δέκα χρόνια… Ο Χρίστος Ευθυμίου, του οποίου ο αδελφός είναι αγνοούμενος από το 1974, η Sevilay Berk, της οποίας οι γονείς είναι αγνοούμενοι από το 1964 και που βοηθήσαμε να ανευρεθούν τα οστά τους σε ένα πηγάδι στο Τρίκωμο, είναι σε αυτή την ομάδα. Ο Αντρέας Σύζινος, του οποίου ο πατέρας πιάστηκε στην Γύψου και του οποίου τα οστά βρέθηκαν σε ένα μαζικό τάφο στο Τζιάος, είναι επίσης μαζί μας στην ομάδα αυτή… Από την ομάδα μας είναι μαζί μας και ο Mehmet Ali Gocher του οποίου κάποιοι Ελληνοκύπριοι το 1963 – ανάμεσα τους ήταν και ένας αστυνομικός από τη Δευτερά – πήραν τον αδελφό του, το Naim από το σπίτι τους στο Αρεδιού και έγινε «αγνοούμενος» με άλλους που πήραν από το ίδιο χωριό. Με τη μεγάλη βοήθεια ενός Ελληνοκυπρίου από το Τσέρι που μας έδειξε την τοποθεσία του πηγαδιού, βρέθηκαν τα οστά του Naim και των δύο άλλων από το Αρεδιού και ενός τέταρτου Τουρκοκύπριου «αγνοούμενου» από ένα άλλο μέρος στο Τσέρι…
Η Χριστίνα Παύλου Σολωμή Πατσιά που εργάζεται εθελοντικά και ενεργά στην ομάδα μας «Μαζί Μπορούμε» είναι επίσης μαζί μας – ο πατέρας και ο αδελφός της είναι ακόμα «αγνοούμενοι», αφού τους πήραν από το χωριό τους την Κώμη Κεπήρ και τους πήραν στη Γαλάτεια και ποτέ δεν επέστρεψαν…
Πρόσφατα είχαμε πάει στα Λειβάδια στην Καρπασία μαζί με τη Χριστίνα για να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε την ακριβή τοποθεσία ενός πηγαδιού όπου είχαν θαφτεί κάποιοι «αγνοούμενοι» Ελληνοκύπριοι. Με τη βοήθεια των αναγνωστών μας και κάποιων μαρτύρων που βρήκαμε και πήραμε στην περιοχή, καταφέραμε να εντοπίσουμε το πηγάδι και ένας από τους μάρτυρες έδειξε σε μας και τους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων την ακριβή τοποθεσία του πηγαδιού… Ήταν δύσκολο να βρεθεί το πηγάδι αυτό αφού – όπως είχα γράψει πριν από λίγο καιρό στη στήλη αυτή ένα ολόκληρο άρθρο για το θέμα – όταν έσκαψαν το πηγάδι αυτό ψάχνοντας για νερό το 1973, δεν βρήκαν νερό και το άφησαν ανοικτό. Το στόμιο του δεν ήταν κτισμένο με πέτρες έτσι όταν σκότωσαν και χρησιμοποίησαν το πηγάδι αυτό ως τόπο ταφής και το έκλεισαν, ήταν δύσκολο για την ομάδα εκσκαφής να το βρει. Όμως χάρη στους αναγνώστες μας που πραγματικά βοήθησαν, βρήκαμε μάρτυρες που ήξεραν όχι μόνο την ιστορία αλλά και την τοποθεσία του πηγαδιού… Και καθώς επιβιβαζόμασταν στο αεροπλάνο για να πάμε στις Βρυξέλλες μαζί με τη Χριστίνα και άλλους συγγενείς αγνοουμένων, η ομάδα εκσκαφών της ΔΕΑ είχε ήδη βρει τα οστά τριών «αγνοουμένων» που ήταν θαμμένοι σε εκείνο το πηγάδι… Το τηλέφωνο της Χριστίνας κτυπούσε ασταμάτητα αφού όλοι που είχαν ένα «αγνοούμενο» από την περιοχή Καρπασίας της τηλεφωνούσαν προσπαθώντας να μάθουν τι συνέβαινε… Καθόμασταν για ώρες και μιλούσαμε για την Κώμη Κεπήρ, την Επτακώμη, και άλλους τόπους συγκρίνοντας και αντιστοιχώντας αυτά που ξέραμε και κάνοντας ακόμα και τηλεφωνήματα από τις Βρυξέλλες στην Κύπρο για να μάθουμε τις τελευταίες εξελίξεις. Όλα αυτά είναι ένα εντελώς ανθρωπιστικό έργο που κάνουμε καθημερινά, όχι ως μέρος κάποιου «πρότζεκτ» απλά βοηθώντας να διευκολυνθεί το έργο της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων, το κάμουμε από την καρδιά μας… Οι αναγνώστες μας και οι μάρτυρες μας βοηθούν εθελοντικά και από την ανθρωπιά τους… Έτσι αυτά τα καλά νέα από τα Λειβάδια μας χαροποιούν και ευχαριστώ όλους τους αναγνώστες μας που έχουν έρθει και μας βοηθούν για πολλά χρόνια προσπαθώντας να λύσουμε το άλυτο παζλ αυτού του πηγαδιού… Τρεις ακόμα οικογένειες θα πάρουν τα οστά των αγαπημένων τους με τη βοήθεια των αναγνωστών μας που έχουν αρκετή ανθρωπιά για να έρθουν προς τα μπρος… Τους ευχαριστώ όλους για την υπομονή και την επιμονή τους και που βοηθούν όλα αυτά τα χρόνια για αυτή τη συγκεκριμένη τοποθεσία…
Στην ομάδα μας είναι επίσης ο Beyit Direkci του οποίου ο αδελφός ήταν «αγνοούμενος» από το 1963 μεταξύ των χωριών Τέρα και Αρόδες… Με τη βοήθεια του αγαπητού μας φίλου Αρτέμη Πούλλου και του Ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ Τάκη Χατζηγεωργίου, ένας Ελληνοκύπριος από την περιοχή βοήθησε να εντοπιστεί το πηγάδι στο Πολέμι και πήγαμε και το δείξαμε στους λειτουργούς της ΔΕΑ και έγιναν εκσκαφές… Και βρήκαν τα οστά… Όμως δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι αν τα οστά αυτά ανήκουν στον αδελφό του Beyit ή κάποιον άλλο – απλά πρέπει να περιμένουμε για τα αποτελέσματα των εξετάσεων DNA για να είμαστε σίγουροι… Μαζί μας είναι επίσης και η Leyla Kiralp που είναι ακτιβίστρια ειρήνης και που έγραψε την ιστορία της ζωής της και του «αγνοούμενου» συζύγου της που τον είχαν πάρει από το Ζύγι και βρέθηκε στο πρώτο λεωφορείο «αγνοουμένων» Τουρκοκυπρίων από την Τόχνη… Ο Reshat Kansoy του οποίου ο θείος ήταν «αγνοούμενος» και τα οστά του βρέθηκαν στον Μαχαιρά είναι επίσης μαζί μας… Η Nurten Halil της οποίας ο πατέρας ήταν «αγνοούμενος» από το 1964 από τα Περβόλια είναι επίσης μαζί μας. Εκτός από τα μέλη της ομάδας μας παρόντες μαζί μας είναι πολλοί Ελληνοκύπριοι συγγενείς «αγνοουμένων» που προσκαλέστηκαν από τον Ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ Τάκη Χατζηγεωργίου. Η Σκεύη Κουκουμά, βουλευτής του ΑΚΕΛ που ασχολείται με το θέμα των «αγνοουμένων» στην Κυπριακή Βουλή είναι επίσης μαζί μας… Μαζί μας είναι και ο Ηλίας Δημητρίου με τον οποίο έχουμε διοργανώσει πολλά εργαστήρια και σεμινάρια για την ΕΔΟΝ – είναι ένας από τους διοργανωτές και ο παππούς του είναι επίσης «αγνοούμενος»…
Πάμε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και έχουμε συναντήσεις με τους Ευρωβουλευτές του ΑΚΕΛ και μετά πάμε στην εκδήλωση για την έκθεση της ΔΕΑ… Είναι πραγματικά έκπληξη για μένα όταν ο Martin Schultz, ο Πρόεδρος τους Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην εναρκτήρια ομιλία για την έκθεση φωτογραφιών της ΔΕΑ αναφέρει το όνομα μου και το όνομα της ομάδας μας «Μαζί Μπορούμε»… Φυσικά αυτό λογοκρίνεται τόσο από το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων ΚΥΠΕ και από το Τουρκοκυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων ΤΑΚ μέσω του Πρακτορείου Ανατολού από την Τουρκία… Αν ο Schultz είχε αναφέρει το όνομα ενός Ελληνοκύπριου δημοσιογράφου είμαι σίγουρη ότι το ΚΥΠΕ δεν θα το «αγνοούσε» όπως και αν ο Schultz είχε αναφέρει ένα δημοσιογράφο από την Τουρκία, το Πρακτορείο Ανατολού και το ΤΑΚ δεν θα το «αγνοούσαν» αλλά δυστυχώς πάντοτε υπάρχει προσπάθεια ώστε το όνομα μας και το έργο μας να «αγνοείται» από διάφορους κύκλους στην Κύπρο και στις δύο πλευρές. Προσπαθούν να κάνουν αόρατο το έργο μας για τους «αγνοούμενους», αλλά ακόμα και εδώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, φαίνεται ότι δεν το καταφέρνουν αφού τα λόγια του Schultz είναι ψυχρολουσία για αυτούς. Γι αυτό προσπαθούν να «αγνοήσουν»… Όμως ο καλός μας φίλος Χρίστος Ευθυμίου έχει βιντεογραφήσει την ομιλία του και μπορούμε να την γράψουμε έτσι ώστε όλοι να διαβάσουν αυτά που είπε…
Παρόντες ήταν τα τρία μέλη της ΔΕΑ και αρχαιολόγοι των οποίων η καθημερινή εργασία στα χωράφια και τα πηγάδια συνεχίζει για να βοηθηθεί η επούλωση των πληγών… Παρόντες είναι επίσης και άλλοι λειτουργοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι οικογένειες των αγνοουμένων κρατώντας άσπρα τριαντάφυλλα… Ίσως το πιο σημαντικό είναι η παρουσία των Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων συγγενών των αγνοουμένων μαζί εδώ, μιλώντας μεταξύ τους, επικοινωνώντας, μοιράζοντας αυτά που έχουν περάσει… Ο συγγραφέας του βιβλίου Rory MacLean είναι επίσης παρών και στην έκθεση βλέπουμε τις φωτογραφίες του Nick Danziger…
Ο Martin Schultz, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην εναρκτήρια του ομιλία λέει:
«Όταν επισκέφτηκα το εργαστήριο της ΔΕΑ πριν από μερικούς μήνες, είδα με τα ίδια μου τα μάτια την αφοσίωση αυτών των νέων επιστημόνων, ανθρωπολόγων, αρχαιολόγων, ψυχολόγων, τόσο Ελληνοκυπρίων όσο και Τουρκοκυπρίων, που εργάζονται σε πλήρη αρμονία για ένα ευγενή σκοπό. Επιτρέψτε μου να σας αποκαλύψω ότι προσωπικά ήμουν πολύ συγκινημένος και βαθιά εντυπωσιασμένος από το έργο της οργάνωσης σας.
Επιτρέψτε μου να σας διαβεβαιώσω εδώ ότι η αξιόλογη συνεισφορά της επιτροπής αναγνωρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ότι είναι ισχυρή πεποίθηση μου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να στηρίζει το έργο σας.
Διότι, κυρίες και κύριοι, πίσω από αυτή την επιστημονική προσπάθεια, υπάρχει μια πολύ βαθιά και προσωπική διάσταση. Το έργο σας επιτρέπει στις οικογένειες που έχασαν τους αγαπημένους τους να θρηνήσουν, να κλείσουν μακρές περιόδους αγωνίας και αβεβαιότητας… Να έρθουν σε ειρήνη με τις προσωπικές τους τραγωδίες που έφερε η διαίρεση της Κύπρου. Και ως εκ τούτου, το έργο σας, αγαπητοί φίλοι, είναι ένα παράδειγμα του πως μαζί Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μπορούν να ξεπεράσουν τον πόνο του παρελθόντος και να βρουν την ενέργεια και την πίστη για να οικοδομήσουν ένα καλύτερο μέλλον μαζί.
Γι αυτό είμαι επίσης πολύ συγκινημένος σήμερα, και επαναλαμβάνω, καλωσορίζω τις οικογένειες των αγνοουμένων σε αυτή τη σημαντική εκδήλωση εδώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο… Η παρουσία σας, οικογένειες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων μαζί, είναι ένα ισχυρό σύμβολο της συμφιλίωσης.
Επιτρέψτε μου να αδράξω την ευκαιρία για να χαιρετήσω ανάμεσα σας την κυρία Sevgul Uludag, ερευνητική δημοσιογράφο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να σπάσουν το ταμπού των αγνοουμένων στην Κύπρο γράφοντας για την ιστορία και τις οικογένειες, ενθαρρύνοντας συνεχώς τους ανθρώπους να έρθουν προς τα μπρος και να βοηθήσουν να εντοπιστούν τόποι ταφής, με το να είναι δίπλα στις οικογένειες αλλά συμβάλλοντας επίσης στην οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ των συγγενών από τις δύο κοινότητες μέσω της οργάνωσης «Μαζί Μπορούμε!». Είναι αυτή η αφοσίωση που συνέτεινε στο να κερδίσει η κυρία Uludag το «Βραβείο Ευρωπαίου Πολίτη» εδώ, πριν από δύο χρόνια. Είναι τιμή μας να σας έχουμε εδώ μαζί μας σήμερα.
Κυρίες και κύριοι, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστηρίζει εδώ και καιρό την επανένωση της Κύπρου και οι Κύπριοι πάντοτε μπορούσαν να βασίζονται στην υποστήριξη μας διότι πιστεύουμε ότι η επανένωση της Κύπρου φέρνει μαζί αυτά που ανήκουν μαζί και είμαστε έτοιμοι να καλωσορίζουμε μια ενωμένη Κυπριακή χώρα στην οικογένεια μας. Η Ευρώπη δεν είναι ολοκληρωμένη εφόσον η Κύπρος δεν είναι ενωμένη. Η προοπτική της Κύπρου μπορεί να είναι λαμπρότερη από ποτέ. Επιτρέψτε μου παρακαλώ να χαιρετήσω τις προσπάθειες των ηγετών των δύο κοινοτήτων της Κύπρου, του κυρίου Αναστασιάδη και του κυρίου Akinci, για το θάρρος και την αποφασιστικότητα τους για την επίτευξη μιας βιώσιμης, ομοσπονδιακής λύσης που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα όλων των Κυπρίων. Είμαι σίγουρος ότι αν οι συνομιλίες αυτές είναι ισορροπημένες με ενσυναίσθηση και συμφιλίωση, που υπάρχει τόσο στο έργο της ΔΕΑ όσο και στα μάτια του ακροατηρίου εδώ, τότε, σύντομα μια ενωμένη Κύπρος που ευημερεί σε ειρηνική συνύπαρξη δεν θα είναι πλέον μια ευχή αλλά μια θαυμάσια πραγματικότητα.
Η Κύπρος σήμερα έχει την ευκαιρία να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα ελπίδας στον κόσμο, ελπίδα ότι οι μακροχρόνιες συγκρούσεις μπορούν μια μέρα να ξεπεραστούν, ελπίδα ότι η επιθυμία για ειρήνη είναι πιο δυνατή από τη δίψα για εκδίκηση. Και προσωπικά ελπίζω ότι η Κύπρος μπορεί επίσης να γίνει η βεβαιότητα ότι η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι μια ήπειρος όπου τέτοια θαύματα είναι εφικτά…
Και ως Γερμανός Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θέλω να προσθέσω ότι γεννήθηκα το 1955 σε μια διαιρεμένη χώρα. Για μια πολύ μεγάλη περίοδο της ζωής μου, ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι σήμερα θα στεκόμουν εδώ ως εκπρόσωπος μιας επανενωμένης Γερμανίας. Τα σύνορα μεταξύ της Δυτικής και Ανατολική Γερμανίας ήταν πιο επικίνδυνα από αυτά που υπάρχουν σήμερα μεταξύ των δύο τμημάτων του νησιού. Αυτό που ήταν δυνατόν στη Γερμανία, πρέπει να είναι δυνατό επίσης και στην Κύπρο. Ως εκ τούτου, η ελπίδα μου είναι για συμφιλίωση και επανένωση και ευχαριστώ εκείνους που συμβάλλουν στο έργο της ΔΕΑ για να ανοίξει το δρόμο για εκείνη την συμφιλίωση που όλοι μας χρειαζόμαστε… Και ακόμα και στις αναταραχές που ζούμε σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η επανένωση της Κύπρου είναι δυνατή, και τότε θα είναι ένα ισχυρό μήνυμα ότι σε μια βαθιά κρίση πάντοτε είναι δυνατές οι λύσεις, αν υπάρχει βούληση για λύση.
Και η αίσθηση μου είναι ότι υπάρχει η βούληση…»
Μια ομάδα νεαρών βιολιστών – Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι – μαθητές του Καθηγητή Ματθαίου Καριόλου δίνουν συναυλία μετά την έκθεση, εντυπωσιάζοντας του πάντες…
Επιστρέφουμε με περισσότερες διασυνδέσεις, περισσότερες ιδέες, περισσότερη αποφασιστικότητα για να εργαστούμε εθελοντικά σε αυτό το ανθρωπιστικό θέμα, προσπαθώντας να επουλώσουμε τις πληγές της χώρας μας…

Photo: Η ομάδα μας "Μαζί Μπορούμε" στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλι…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 30th of October 2016, Sunday.

The tragedy of Tochni continues… A “missing” boy still not found…

The tragedy of Tochni continues… A "missing" boy still not found…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

Yildan Gulakdeniz was born in 1961 at Tochni… `All the houses were built of stone, they all had yards, they all had an upstairs…` she remembers… And she continues to tell her tragic story in an interview with me… Here is the tragic story of Yildan Gulakdeniz whose two brothers were "missing" – they were taken by some Greek Cypriots from Tochni in 1974 and while the remains of her brother Ahmet Hamza were found among the remains of other Turkish Cypriots on the second bus, the remains of her brother Yuksel – a 19-year-old boy – have not been found in the mass grave in Pareklisia…
This is how Yildan tells her story:
"Our mothers all used to embroider Lefkara lace… We used to learn how to embroider Lefkara from a very early age and we too used to embroider. I remember all neighbours gathering in front of the houses in the street since houses were next to each other, there was no space between them… As women gathered to embroider Lefkara, men would go to work in Limassol… My father Hamza used to work at the UN camp at Zygi… My mother's name is Ayshe…
We were not a rich family but we were a happy family… We had six children in our family, four boys and two girls. I was the youngest kid… All of them loved me a lot since I was the youngest… This big brother of mine, Ahmet Hamza used to love me a lot, the one who was "missing" and whose remains have been found… In 1974 my brother Ahmet was 21 years old and my brother Yuksel who is still "missing" was 19 years old. I was barely a 13-year-old girl… Both my mother and father were from Tochni… As I remember during summer months we used to go as a family to collect carobs… We used to play out in the streets… I remember good things from the past. My mother used to bake bread in the oven outside once a week. Clothes would be washed by hand. When I smell detergent, I remember these since they were boiling in big pots the dirty clothes…
We went to the southern part of our island the other day and we sat down somewhere… All of a sudden I noticed that there was this "zangalak" ("mavromata" – "lullukia" in Cypriot Greek) (chinaberry - Melia azedarach tree) tree there…
When I saw that tree I was shocked and I said to my friends, "Re friends! This zangalak tree has affected me so much… I had totally forgotten about it but now I remember…" Before the checkpoints opened, I used to dream of my house in Tochni… It was a very solid house, built of stone…
"I used to dream of the road to my house, my house… I went when checkpoints opened and there was only this mavromata tree there. Our house was completely demolished… So I stood there, there was nothing but a mavromata tree… I took photos there… So this mavromata tree is so important for me…" This is what I said to my friends…
I am thinking to write a book – I also work with ceramics, maybe I will make the mavromata tree as a ceramic… No one has written about our village and look, I had two brothers "missing", remains of one has been found but one still "missing"… My auntie has three sons who were killed, my uncle was killed… Our family has a lot of persons who were killed in 1974…
After seeing that mavromata tree, I could not sleep for some days… I kept remembering the tree near our house and all those things that happened in the past…
I had graduated from elementary school and began the secondary school. Our school was in Kofinou so we used to go with a small minibus… Once in a while we would go to Larnaca or Limassol where my auntie lived. My brothers would go to the cinema in Kofinou and sometimes they would take me with them… There were no cars so a bus would come to pick them up to go to the cinema…
The thing I loved most as a child were the "buppa" – rag dolls – that my mother used to make for me… These dolls were so beautiful and I tried to capture the beauty of those dolls with ceramics…
All my childhood passed by playing with those pretty dolls made by my mother. Those were my only toys… Once my uncle who was killed in 1974 had come from Australia before 1974 and had brought be a real doll… I was so happy! I had a real toy for the first time! But if you ask me now, I wouldn't change the dolls my mother made for me for anything… I don't have any of them – but I kept a lot of things… For instance, I kept the passport of my "missing" brother Ahmet… My sister had settled in England and my brother Ahmet wanted to go there so he took out a passport which he never had any chance to use… When we were leaving Tochni, I took that passport with me and brought it here… I kept it always, it was not going to be used but as a memory I kept it. And that passport would play a great role when the remains of my brother were found. Officials of the Cyprus Missing Persons' Committee came to visit me and told me that the remains of one of my brothers were found but not the other… They had been on the second bus from Tochni that was supposed to go to Limassol but they were "missing". So the CMP told me "We found one of your brothers but we can't identify who he is through DNA, this is not possible…" Because both of them were single. I told them "But this is worse! One of my brothers would be there, I would go to the cemetery not knowing which brother he is… For whom shall I pray? This is worse for me; this is even more painful!"
"There is nothing else we can do" they told me.
I told them, "My brother Yuksel was very tall… My brother Ahmet was short… He took after my mother, my mother was short, my father was tall and well built…"
"But how shall we differentiate?" they told me from the CMP.
Then I remembered the passport of my brother that I had taken with me when coming to the northern part of our island.
I called CMP and I told them, "My brother Ahmet had a passport, there it is written how tall he was…"
So I searched my house and found the passport… And through that passport, it became clear that the remains they had found belonged to my brother Ahmet… Since my brother Ahmet was short, he was wearing those high-ish heels that was fashion at that time amongst men… His clothes were as I had described and that passport lead to the identification of the remains of my brother…
I also kept a mirror that belonged to my great grandmother… I was only 13, the UNFICYP had come to carry us with our furniture to the northern part. My mother happened to be in London in 1974 since my sister there was giving birth… So I had to choose what to take from the house and I took that mirror…
In those days in August 1974 we were all living in fear. We were gathering in houses – I did not see my brothers being taken but I saw others being taken… Some Greek Cypriots would come to the houses with guns and would say "We will take you as prisoners and take you to Limassol…"
In the house of the mukhtar, there was a sende… My two brothers and Mrs. Fatma's sons – the mukhtar's wife – had hidden there… They came and searched and did not find anyone.
Afterwards Mrs. Fatma gave me the watch of my brother Ahmet, he had taken it off his wrist and gave it to Mrs. Fatma to give it to me, telling her "I entrust my sister Yildan to you, please give this watch to her…"
After the Greek Cypriots had left, they had come down from the "mezzanine", my two brothers, her husband, her two sons… And they said, "Let us go and turn ourselves in… At least that would be better…"
Because what did the Greek Cypriots say when they came?
"If they don't turn themselves in, the moment we see them we will shoot them…"
So they thought "It is better to go and turn ourselves in to them, since we will be going to a prisoners' of war camp…"
So that's how my two brothers went and turned themselves in…
I had two other brothers but they were hidden elsewhere. My brothers Birol and Yildiray had hidden and that's how their lives were saved. They were hiding on the mountain.
So my brother Yuksel and Ahmet went – they were not taken, they went on their own and turned themselves in.
The Greek Cypriots had come to the house of the mukhtar's wife, Mrs. Fatma on an afternoon – maybe 14th or 15th of August… On the same day they went and turned themselves in. The following day towards noon the buses came to Tochni. We were told that people saw them on the second bus. According to the testimony of Suat – who remained alive from the massacre – they were on the second bus…
The remains of my brother Ahmet were found with those on the second bus. The officials of the CMP also told me that the remains of Niyazi Musa from the first bus was also not found… And remains of my brother Yuksel from the second bus was not found…
They told me that according to Suat, Niyazi was shot from his legs, perhaps he could crawl to a certain point to escape and then he went "missing"…
I never went to the mass grave in Pareklisia but they showed us the photos… They dug so much and could not find my brother… So where is he? Is he alive? This is not an impossible thing, anything is possible in this life… Maybe he lost his memory? When someone is "missing", there is this hope and when you hope, you hope… Now I will go to my brother Ahmet's grave and next to it is my brother Yuksel's grave but it is empty… All my life shall I go and look at that empty grave? I will say, "Where is he?"
The hardest thing for me was to tell my 90-year-old father. He is alive and well… He is very sane and sometimes advises us on various things…
I had to tell him that the remains of one of his sons were found but not the other…
For days, I did not tell him. But he sensed that I was sad… Then we thought, "Someone might go and tell him so it is better we tell him…"
I told him gently, "One of your sons have been found but not the other…"
He was very sad that day… He still hasn't come to himself…
"My brother Ahmet had a passport so they could know his height and that's how they found… They will also find my brother Yuksel" I told him very gently…
Now I am always thinking… My brother Yuksel was very tall… He looked exactly like an English boy… He was very blond… He had blond hair…
When you saw him, you could not say he was a Turkish Cypriot…
He was tall, thin, had blond hair… He had some freckles… He used to go to work with my father to the UN camp to do part time jobs or to work in Limassol… He worked as a builder…
When he went to Limassol, they always thought he was English and said "Hello" to him… So he never told them they were wrong…
Maybe he went to the British bases and there managed to get on a plane to go to London since they were evacuating British tourists… He looked like one…
I made an application in the name of my father to the Missing Persons' Committee… In Pareklisia they had dug up to a certain point they told me but there was this machine and was dangerous to dig there… I thought impossible since wouldn't they find even a single bone?
Maybe someone comes out and tells us… This is a very big pain for us… We want to find out what happened to him, where he is… The CMP told us that they were shot elsewhere and then buried at Pareklisia… They told us that there is a gap…
I don't lose hope… Maybe my brother is elsewhere, maybe he is there – perhaps someone who knows can tell us… Maybe someone will have mercy and contact you and tell you… What else can we do?"

9.10.2016

Photo: 19 year old Yuksel Hamza missing from the second bus from Tochni...

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 23rd of October, 2016 – Sunday.

Η τραγωδία της Τόχνης συνεχίζεται… Ένα «αγνοούμενο» αγόρι ακόμα δεν βρέθηκε…

Η τραγωδία της Τόχνης συνεχίζεται… Ένα «αγνοούμενο» αγόρι ακόμα δεν βρέθηκε…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Η Yildan Gulakdeniz γεννήθηκε το 1961 στην Τόχνη… «Όλα τα σπίτια ήταν πετρόκτιστα, όλα είχαν κήπο, όλα ήταν διώροφα…» θυμάται… Και συνεχίζει για να πει την τραγική της ιστορία σε μια συνέντευξη μαζί μου… Αυτή είναι η τραγική ιστορία της Yildan Gulakdeniz της οποίας οι δύο αδελφοί ήταν «αγνοούμενοι» - τους πήραν το 1974 κάποιοι Ελληνοκύπριοι από την Τόχνη και ενώ τα οστά του αδελφού της Ahmet Hamza βρέθηκαν ανάμεσα στα οστά άλλων Τουρκοκυπρίων του δεύτερου λεωφορείου, τα οστά του άλλου της αδελφού Yuksel – που ήταν 19 χρονών – δεν βρέθηκαν στο μαζικό τάφο στην Παρεκκλησιά…
Έτσι αφηγείται την ιστορία της η Yildan:
«Όλων οι μητέρες μας κεντούσαν Λευκαρίτικα κεντήματα… Μαθαίναμε να κεντούμε Λευκαρίτικα από πολύ μικρή ηλικία και κεντούσαμε και εμείς. Θυμούμαι όλες τις γειτόνισσες να μαζεύονται στο δρόμο μπροστά από τα σπίτια, αφού τα σπίτια ήταν το ένα δίπλα από το άλλο, δεν υπήρχε χώρος μεταξύ τους… Όταν οι γυναίκες μαζεύονταν για να κεντήσουν Λευκαρίτικα, οι άντρες πήγαιναν για να δουλέψουν στη Λεμεσό… Ο πατέρας μου Hamza εργαζόταν στο στρατόπεδο των ΗΕ στο Ζύγι… Η μητέρα μου ονομαζόταν Ayshe…
Δεν ήμασταν πλούσια οικογένεια αλλά ήμασταν ευτυχισμένη οικογένεια… Είχαμε έξι παιδιά στην οικογένεια μας, τέσσερα αγόρια και δύο κορίτσια. Ήμουν το πιο μικρό παιδί… Όλοι με αγαπούσαν πολύ αφού ήμουν η μικρότερη… Ο αδελφός μου Ahmet Hamza με αγαπούσε πολύ, αυτός που ήταν «αγνοούμενος» και βρέθηκαν τα οστά του… Το 1974 ο αδελφός μου Ahmet ήταν 21 χρονών και ο αδελφός μου Yuksel που είναι ακόμα «αγνοούμενος» ήταν 19 χρονών. Ήμουν μόλις 13 χρονών… Και οι δύο μου γονείς ήταν από την Τόχνη… Όπως θυμούμαι στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών πηγαίναμε οικογενειακώς για να μαζέψουμε χαρούπια… Παίζαμε έξω στους δρόμους… Θυμούμαι όμορφα πράγματα από το παρελθόν. Η μητέρα μου έψηνε ψωμί έξω στο φούρνο μια φορά τη βδομάδα. Τα ρούχα πλένονταν στο χέρι. Όταν μυρίζομαι απορρυπαντικό, τα θυμούμαι αυτά αφού κόχλαζαν τα λερωμένα ρούχα μέσα σε μεγάλα καζάνια…
Πριν λίγες μέρες πήγαμε στο νότιο μέρος του νησιού μας και καθίσαμε κάπου… Ξαφνικά πρόσεξα ότι εκεί υπήρχε ένα δέντρο «zangalak» - μαυρομάτα…
Όταν είδα εκείνο το δέντρο αναστατώθηκα και είπα στους φίλους μου «Βρε φίλοι! Αυτό το δέντρο zangalak με επηρέασε τόσο πολύ… Είχα ξεχάσει εντελώς για αυτό, αλλά τώρα θυμάμαι…» Πριν τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων, ονειρευόμουν το σπίτι μου στην Τόχνη… Ήταν ένα πολύ γερό σπίτι, πετρόκτιστο…
«Συνήθιζα να ονειρευόμουν το δρόμο στον οποίο βρισκόταν το σπίτι μου, ονειρευόμουν το σπίτι μου… Πήγα όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα και υπήρχε μόνο αυτή η μαυρομάτα εκεί. Το σπίτι μας ήταν εντελώς κατεδαφισμένο… Στάθηκα εκεί, δεν υπήρχε τίποτα εκτός από τη μαυρομάτα… Έβγαλα φωτογραφίες εκεί… Έτσι η μαυρομάτα αυτή είναι τόσο σημαντική για μένα…» Αυτά είχα πει στους φίλους μου…
Σκέφτομαι να γράψω ένα βιβλίο – ασχολούμαι με την κεραμική, ίσως να φτιάξω τη μαυρομάτα σε κεραμικό… Κανένας δεν έγραψε για το χωριό μας και κοίτα, είχα δύο αδελφούς «αγνοούμενους», τα οστά του ενός βρέθηκαν, αλλά ο άλλος είναι ακόμα «αγνοούμενος»… Η θεία μου είχε τρεις γιους που είχαν σκοτωθεί, ο θείος μου είχε σκοτωθεί… Πολλά άτομα από την οικογένεια μου σκοτώθηκαν το 1974…
Όταν είδα εκείνη τη μαυρομάτα δεν μπορούσα να κοιμηθώ για κάποιες μέρες… Θυμόμουν συνεχώς το δέντρο κοντά στο σπίτι μας και όλα εκείνα που είχαν συμβεί στο παρελθόν…
Αποφοίτησα από το δημοτικό και είχα ξεκινήσει το γυμνάσιο. Το σχολείο μας ήταν στην Κοφίνου και έτσι πηγαίναμε με ένα μικρό λεωφορείο… Κάθε τόσο πηγαίναμε στη Λάρνακα ή τη Λεμεσό όπου ζούσε η θεία μου. Οι αδελφοί μου πήγαιναν στο σινεμά στην Κοφίνου και κάποτε με έπαιρναν μαζί τους… Δεν υπήρχαν αυτοκίνητα έτσι ερχόταν ένα λεωφορείο για να τους πάρει και να πάνε στο σινεμά…
Αυτό που αγαπούσα περισσότερο ως παιδί ήταν οι «πούππες» - οι πάνινες κούκλες – που μου έφτιαχνε η μητέρα μου… Οι κούκλες αυτές ήταν τόσο όμορφες και προσπάθησα να απεικονίσω την ομορφιά τους με την κεραμική…
Σε όλη τη διάρκεια της παιδικής μου ηλικίας έπαιζα με εκείνες τις όμορφες κούκλες που έφτιαξε η μητέρα μου. Ήταν τα μόνα μου παιγνίδια… Μια φορά, ο θείος μου που είχε σκοτωθεί το 1974, είχε έρθει από την Αυστραλία πριν από το 1974 και μου έφερε μια πραγματική κούκλα… Ήμουν τόσο ευτυχισμένη! Για πρώτη φορά είχα ένα πραγματικό παιγνίδι! Αλλά αν με ρωτάς τώρα, δεν θα άλλαζα για τίποτα τις κούκλες που έφτιαξε για μένα η μητέρα μου… Δεν έχω καμιά αυτές – όμως κράτησα πολλά πράγματα… Για παράδειγμα, κράτησα το διαβατήριο του «αγνοούμενου» αδελφού Ahmet… Η αδελφή μου εγκαταστάθηκε στην Αγγλία και ο αδελφός μου Ahmet ήθελε να πάει εκεί, έτσι έβγαλε διαβατήριο το οποίο ποτέ δεν κατάφερε να χρησιμοποιήσει… Όταν φεύγαμε από την Τόχνη, πήρα μαζί μου εκείνο το διαβατήριο και το έφερα εδώ… Το κράτησα, δεν επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί, αλλά το κράτησα ως αναμνηστικό. Είχαν έρθει λειτουργοί από την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων για να με επισκεφτούν και να μου πουν ότι βρέθηκαν τα οστά ενός από τους αδελφούς μου αλλά όχι του άλλου… Βρίσκονταν στο δεύτερο λεωφορείο από την Τόχνη που υποτίθετο ότι θα πήγαινε στη Λεμεσό αλλά έγιναν «αγνοούμενοι». Έτσι η ΔΕΑ μου είπε «Βρήκαμε τον ένα από τους αδελφούς σου αλλά δεν μπορούμε να ταυτοποιήσουμε ποιος είναι μέσω του DNA, δεν είναι δυνατόν…» Διότι και οι δύο τους ήταν ελεύθεροι. Τους είπα «Μα αυτό είναι χειρότερο! Ο ένας από τους αδελφούς μου θα ήταν εκεί, θα πήγαινα στο νεκροταφείο χωρίς να ξέρω ποιος αδελφός είναι… Για ποιον θα προσεύχομαι; Αυτό είναι χειρότερο για μένα, αυτό είναι ακόμα πιο οδυνηρό!»
«Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο» μου είπαν.
Τους είπα, «Ο αδελφός μου Yuksel ήταν πολύ ψηλός… Ο αδελφός μου Ahmet ήταν κοντός… Έμοιαζε της μητέρας μου, η μητέρα μου ήταν χαμηλή, ο πατέρας μου ήταν ψηλός και γεροδεμένος…»
«Όμως πως θα το διαφοροποιήσουμε;» μου είπαν από τη ΔΕΑ.
Τότε θυμήθηκα το διαβατήριο του αδελφού μου Ahmet που είχα πάρει μαζί μου όταν ήρθα στο βόρειο μέρος του νησιού μας.
Τηλεφώνησα στη ΔΕΑ και τους είπα «Ο αδελφός μου Ahmet είχε διαβατήριο και εκεί αναγράφεται το πόσο ψηλός ήταν…»
Έτσι έψαξα στο σπίτι μου και βρήκα το διαβατήριο… Και μέσω του διαβατηρίου διασαφηνίστηκε ότι τα οστά που είχαν βρει ανήκαν στον αδελφό μου Ahmet… Εφόσον ο αδελφός μου Ahmet ήταν κοντός, φορούσε εκείνα τα παπούτσια με ψηλό τακούνι που ήταν στη μόδα για τους άντρες εκείνο τον καιρό… Τα ρούχα του ήταν όπως τα είχα περιγράψει και το διαβατήριο οδήγησε στην ταυτοποίηση των οστών του αδελφού μου…
Κράτησα επίσης ένα καθρέφτη που ανήκε στην προγιαγιά μου… Ήμουν μόλις 13 χρονών και η ΟΥΝΦΙΚΥΠ είχε έρθει για να μας μεταφέρει με τα έπιπλα μας στο βόρειο μέρος του νησιού. Η μητέρα μου βρισκόταν στο Λονδίνο το 1974 αφού γεννούσε η αδελφή μου… Έτσι έπρεπε να διαλέξω τι θα έπαιρνα από το σπίτι και πήρα εκείνο τον καθρέφτη…
Εκείνες τις μέρες του Αυγούστου 1974 όλοι μας ζούσαμε με το φόβο. Μαζευόμασταν στα σπίτια – δεν είδα που έπαιρναν τους αδελφούς μου, αλλά είδα που έπαιρναν άλλους… Κάποιοι Ελληνοκύπριοι έρχονταν στα σπίτι με όπλα και έλεγαν «Θα σας πάρουμε αιχμάλωτους και θα σας πάρουμε στη Λεμεσό…»
Στο σπίτι του μουχτάρη υπήρχε σέντε… Οι δυο μου αδελφοί και οι γιοι της κυρίας Fatma – της γυναίκας του μουχτάρη – είχαν κρυφτεί εκεί… Ήρθαν και έψαξαν και δεν βρήκαν κανένα.
Μετά η κυρία Fatma μου έδωσε το ρολόι του αδελφού μου Ahmet, το είχε βγάλει από το χέρι του και το είχε δώσει στην κυρία Fatma για να μου το δώσει, λέγοντας της «Σου αναθέτω την αδελφή μου Yildan, σε παρακαλώ δώσε της το ρολόι αυτό…»
Όταν έφυγαν οι Ελληνοκύπριοι, είχαν κατέβει από το πατάρι οι δύο μου αδελφοί, ο σύζυγος της και οι δύο της γιοι… Και είπαν «Αφήστε μας να πάμε και να παραδοθούμε… Τουλάχιστον αυτό θα είναι καλύτερο…»
Διότι τι είχαν πει οι Ελληνοκύπριοι όταν είχαν έρθει;
«Αν δεν παραδοθούν, τη στιγμή που θα τους δούμε θα τους πυροβολήσουμε…»
Έτσι σκέφτηκαν «Είναι καλύτερα να πάμε και να παραδοθούμε, αφού θα πάμε σε στρατόπεδο αιχμαλώτων…»
Έτσι είναι που πήγαν οι δύο μου αδελφοί και παραδόθηκαν…
Είχα δύο άλλους αδελφούς αλλά ήταν κρυμμένοι αλλού. Οι αδελφοί μου Birol και Yildiray είχαν κρυφτεί και έτσι είναι που σώθηκαν. Κρύβονταν στο βουνό.
Έτσι οι αδελφοί μου Yuksel και Ahmet πήγαν – δεν τους έπιασαν, πήγαν οικειοθελώς και παραδόθηκαν.
Οι Ελληνοκύπριοι είχαν έρθει στο σπίτι της γυναίκας του μουχτάρη, της κυρίας Fatma, ένα απόγευμα – ίσως στις 14 ή 15 Αυγούστου… Την ίδια μέρα πήγαν και παραδόθηκαν. Την επόμενη μέρα προς το μεσημέρι, ήρθαν λεωφορεία στην Τόχνη. Μας είπα ότι τους είχαν δει στο δεύτερο λεωφορείο. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Suat – που παρέμεινε ζωντανός από τη σφαγή – ήταν στο δεύτερο λεωφορείο…
Τα οστά του αδελφού μου Ahmet βρέθηκαν με εκείνων που βρίσκονταν στο δεύτερο λεωφορείο. Οι λειτουργοί της ΔΕΑ μου είπαν ότι τα οστά του Niyazi Musa από το πρώτο λεωφορείο επίσης δεν βρέθηκαν… Και τα οστά του αδελφού μου Yuksel από το δεύτερο λεωφορείο δεν βρέθηκαν…
Μου είπαν ότι σύμφωνα με τον Suat, ο Niyazi πυροβολήθηκε στα πόδια, ίσως να μπόρεσε να συρθεί σε κάποιο σημείο για να διαφύγει και μετά έγινε «αγνοούμενος»…
Δεν πήγα ποτέ στο μαζικό τάφο στην Παρεκκλησιά, αλλά μας έδειξαν τις φωτογραφίες… Έσκαψαν τόσο πολύ και δεν μπόρεσαν να βρουν τον αδελφό μου… Άρα που είναι; Είναι ζωντανός; Αυτό δεν είναι αδύνατο, τα πάντα είναι δυνατά σε αυτή της ζωή… Ίσως να έχασε τη μνήμη του; Όταν κάποιος είναι «αγνοούμενος» υπάρχει αυτή η ελπίδα, και όταν ελπίζεις, ελπίζεις… Τώρα θα πάω στον τάφο του αδελφού μου Ahmet και δίπλα του είναι ο τάφος του αδελφού μου Yuksel αλλά είναι άδειος… Σε όλη μου τη ζωή θα πηγαίνω και θα βλέπω εκείνο τον άδειο τάφο; Θα λέω «Που είναι;»
Το δυσκολότερο πράγμα για μένα ήταν να το πω στον 90-χρονο πατέρα μου. Ζει και είναι καλά… Έχει τα λογικά του και κάποτε μας συμβουλεύει για διάφορα πράγματα…
Έπρεπε να του πω ότι τα οστά ενός από τους γιους του βρέθηκαν αλλά όχι του άλλου…
Για μέρες δεν του το είπα. Όμως διαισθάνθηκε ότι ήμουν λυπημένη… Μετά σκεφτήκαμε «Μπορεί να πάει κάποιος και να του το πει, έτσι είναι καλύτερα να του το πούμε εμείς…»
Του το είπα απαλά «Βρέθηκε ο ένας από τους γιους σου, αλλά όχι ο άλλος…»
Ήταν πολύ λυπημένος εκείνη τη μέρα… Ακόμα δεν έχει συνέλθει…
«Ο αδελφός μου Ahmet είχε διαβατήριο έτσι ήξεραν το ύψος του και έτσι το βρήκαν…. Θα βρούνε και τον αδελφό μου Yuksel» του είπα πολύ ήπια…
Τώρα συνεχώς σκέφτομαι… Ο αδελφός μου Yuksel ήταν πολύ ψηλός… Έμοιαζε πολύ με Άγγλο νεαρό αγόρι… Ήταν πολύ ξανθός…Είχε ξανθά μαλλιά…
Όταν τον έβλεπες δεν θα μπορούσες να πεις ότι ήταν Τουρκοκύπριος…
Ήταν ψηλός, λεπτός, ξανθός… Είχε κάποιες φακίδες… Πήγαινε στη δουλειά με τον πατέρα μου στο στρατόπεδο των ΗΝ για δουλειές μερικής απασχόλησης ή εργαζόταν στη Λεμεσό… Εργαζόταν ως οικοδόμος…
Όταν πήγαινε στη Λεμεσό, πάντοτε νόμιζαν ότι ήταν Άγγλος και του έλεγαν «Hello»… Έτσι ποτέ δεν τους είπε ότι είχαν λάθος…
Ίσως πήγε στις Βρετανικές Βάσεις και κατάφερε να μπει σε αεροπλάνο για να πάει στο Λονδίνο αφού εκκένωναν τους Βρετανούς τουρίστες… Τους έμοιαζε…
Έκανα αίτηση στο όνομα του πατέρα μου στην Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων… Μου είχαν πει ότι στην Παρεκκλησιά είχαν σκάψει μέχρι ενός σημείου αλλά υπήρχε αυτό το μηχάνημα και ήταν επικίνδυνο να θάψουνε εκεί… Το θεώρησα αδύνατο αφού δεν θα έβρισκαν έστω και ένα κόκκαλο;
Ίσως κάποιος να έρθει και να μας πει… Αυτός είναι μεγάλος πόνος για μας… Θέλουμε να μάθουμε τι του συνέβηκε, που βρίσκεται… Η ΔΕΑ μας είπε ότι τους πυροβόλησαν αλλού και μετά τους έθαψαν στην Παρεκκλησιά… Μας είπαν ότι υπάρχει ένα κενό…
Δεν χάνω την ελπίδα… Ίσως ο αδελφός μου είναι αλλού, ίσως είναι εκεί – ίσως μας πει κάποιος που ξέρει… Ίσως κάποιος θα έχει το έλεος και να επικοινωνήσει μαζί σου και να σου πει… Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;»

Photo: Ο 19χρονος Yuksel Hamza που είναι αγνοούμενος από το δεύτερο λεωφορείο στην Τόχνη...

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 23rd of October, 2016 – Sunday.

A baby is born… Poetry is born… Hope is born…

A baby is born… Poetry is born… Hope is born…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

Neshe Yashin, our famous poet has a grandson since last week and she writes a letter called "Welcoming speech for the newborn baby…" and shares it with us…
The baby's name is Bora Bulut and this is what Neshe writes:
"Welcome baby! We are all here. We came much earlier than you. Some of us were present here since a long time. You are still very new. You will learn soon to which sort of place you have arrived. We were waiting for you since some time. We were rather excited… When you came we became overjoyed. We gave you a name. We celebrated your coming. We hugged and wrapped you. Your mother and father who are the means of your coming here, their mothers and fathers, their relatives and friends are the ones who lived this pride most deeply. Your coming is happiness itself. A little miracle.
You will slowly start learning about this World. You will feel the tastes first, the touches. You will learn about warmth and cold. You will hear sounds; the soft and angry ones… You will start to distinguish goodness and evil from the voices… You will get to know colours… The shapes and textures… Countless surprises will come on your way… You will get to know the sun, the wind, the rain… The beauty of the trees, love of animals, smell of flowers… With every discovery your eyes will shine. You will learn words and to build a World with them.
You will get to know the feelings slowly. The pleasure of being loved, the void, the fear, the excitement, the sorrow of separation, the warmth of rejoining, the serenity of acceptance, the heart breaking of rejection… And you will learn all the delicacies and crudity. You will learn the language of glances, the melodies shaking the strings of the heart. You will also learn believing and disappointment; you will learn to be deceived and about betrayal. You will learn how to make dreams, to love, of affection and sacrifice… You will learn of friendship and love, trust and solidarity.
To tell the truth this World that we are welcoming you is not a place of much prize. It's a place that gives pain to children, ill-treats them, it is a place that watches their corpses hitting the shores. It's a place where children are left hungry, waterless and homeless. Where they are despised and insulted. It's a place children are taken to refuge roads and even shot down.
We still wished your coming here a lot. Because here is also a place where there are numberless beautiful people who wants to protect you from these. Never be afraid! You will grow up and learn about all aspects of the World. Maybe you will be one of those who will change and cure it. Who knows?
Welcome baby! Since you came everything looks better now. You have landed to the earth like a light making our hearts shine. You have filled us with heart stir, with a miraculous flow. You made us remember many feelings that we had forgotten before.
When we look at your innocence we now think that we can overcome the darkness in the World. The joy of life is fluttering inside us with your angel wings. You are like a gorgeous gift that came to us and we want to hug and smell you.
You will grow up… This will be a journey sometimes sweet and sometimes a bitter one. In spite of everything think how nice it is that you came here. Your coming is like the most special flower of our garden blossoming. Your coming is like the river of dreams flowing towards the heart. Your coming is the joy of the fresh spring rejoicing the heart. Your coming is the landing of innocence to the World.
How good that you came baby! Since we have a guest in our house we are trying to tidy up ourselves. We revisit a World that you are becoming a guest of.
Now it's your time… Tell us new things. Present us a mirror to watch ourselves. Takes us to the beginning point so that we can restart to advance in the right way.
Welcome baby! Here is the World!`
But Neshe in the last few weeks has another "baby" – her new book of poetry called "The Shivering Birds…"
Having written the verses "My country is divided into two/which part one should love?" Neshe continues her struggle for peace, her journey in poetry, the words she spells out that touches our hearts… Orestis Agisilaou goes to her poetry evening where her new book is introduced and where Neshe reads her poems…
Afterwards, Orestis writes his feelings about this new book, about the evening, about how culture should play a role in our lives… And he sends me the following article:
"Last night we gathered in a bar in Nicosia many Greek Cypriots and Turkish Cypriots to attend the presentation of the Neshe Yashin's new poetry book. It was a lovely meeting full of peace and culture in a great atmosphere hearing Neshe's poems. Neshe Yashin is a very romantic person who spent all her life at her art and fighting for her beliefs. Her art has become bridges which connect the two communities of Cyprus for years. Who cannot move to tears hearing the touching lyrics "My country has divided into two parts, which should I love?"
When the presentation finished, going back home in Larnaka, I was thinking and wondering how many people can combine both education and culture. Maybe we suffer from lack of culture? Maybe the thing that people mostly need is not actually only simple education but values and ideals which could carry at their whole life and could make them a better person? As community we tend to forget what respect, love and appreciation is. Day to day we become more and more cold bureaucracies focusing on our jobs and forgetting our values.
In my opinion the lack of culture that Cypriot community is also one main reason that the Cypriot problem is still unsolved. We haven't learned to hear the other, to respect him and to trust him. We have forgotten also what the word "share" means. In a few words we don't have substructures as society. And peace which is based in bad foundations is a failed peace.
People in order to be people and not only animals who speak, should become a poem. Poems for many people are some boring lyrics which they can understand with difficulty, but for many others poems are a way to thinking and to become a better person, with more culture learning its values.
So, Cyprus should become a become a poem that its lyrics would be the smile of Cypriot people, who they will be living away from wars, borders and hate. Ideal? Maybe...But it's good to fight for your ideals without caring about the results..."
Will Cyprus ever have a chance to become a poem as Orestis says?
Or shall we always live in a chaos created by the split of the country, our souls not touching each other, not hearing, not listening, not feeling?
Will babies like Bora Bulut, the grandson of Neshe have a chance to survive on this land in peace, loving both parts of this island?
So long there are newborns, there is hope – hope never dies…
So long there is poetry, there is hope – because it is culture that brings us together, that makes us understand each other better, that gives us strength, that dissolves borders, that makes us reach far beyond other horizons…
And for hope to survive, we must think more, feel more, explore more, read more and listen to the poetry of Neshe and all the other poets who are transferring the chaos in our souls into a hope for peace…

1.10.2016

Photo: Orestis Agisilaou with Neshe Yashin...

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 16th of October 2016, Sunday.

Ένα μωρό γεννιέται… Η ποίηση γεννιέται… Η ελπίδα γεννιέται…

Ένα μωρό γεννιέται… Η ποίηση γεννιέται… Η ελπίδα γεννιέται…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Η Neshe Yashin, η διάσημη μας ποιήτρια, την περασμένη βδομάδα απόκτησε εγγονό και του γράφει ένα γράμμα με τίτλο «Καλωσόρισμα στο νεογέννητο μωρό…» και το μοιράζεται μαζί μας…
Το όνομα του μωρού είναι Bora Bulut και η Neshe γράφει:
«Καλώς ήρθες μωρό! Όλοι είμαστε εδώ. Ήρθαμε πολύ πριν από σένα. Κάποιοι από εμάς είμαστε εδώ από πολύ καιρό. Είσαι ακόμα πολύ νέος. Θα μάθεις σύντομα σε τι είδους μέρος έχεις έρθει. Σε περιμένουμε εδώ και κάποιο καιρό. Ήμασταν αρκετά ενθουσιασμένοι… Όταν ήρθες καταχαρήκαμε… Σου δώσαμε ένα όνομα. Γιορτάζουμε τον ερχομό σου. Σε αγκαλιάσαμε και σε τυλίξαμε. Η μητέρα σου και ο πατέρας σου που είναι το μέσο με το οποίο ήρθες εδώ, οι μητέρες και οι πατέρες τους, οι συγγενείς και οι φίλοι τους, όλοι αυτοί ένιωσαν πιο βαθιά αυτή την περηφάνια. Ο ερχομός σου είναι η ίδια η ευτυχία. Ένα μικρό θαύμα.
Θα αρχίσεις αργά να μαθαίνεις για αυτόν τον Κόσμο. Θα νιώσεις πρώτα τις γεύσεις του, τα αγγίγματα του. Θα μάθεις για τη ζεστασιά και το κρύο. Θα ακούσεις ήχους – τους απαλούς και τους θυμωμένους… Θα αρχίσεις να διακρίνεις την καλοσύνη και την κακία από τις φωνές τους… Θα γνωρίσεις τα χρώματα… Τα σχήματα και τις υφές… Θα έρθουν μπροστά σου αμέτρητες εκπλήξεις … Θα γνωρίσεις τον ήλιο, τον αέρα, τη βροχή… Την ομορφιά των δέντρων, την αγάπη των ζώων, τη μυρωδιά των λουλουδιών… Με κάθε ανακάλυψη τα μάτια σου θα λάμπουν. Θα μάθεις λέξεις και θα οικοδομήσεις ένα Κόσμο με αυτές.
Θα γνωρίσεις τα αισθήματα σιγά-σιγά. Την ευχαρίστηση να σε αγαπούν, το κενό, το φόβο, τον ενθουσιασμό, τη θλίψη του χωρισμού, τη ζεστασιά της επανασύνδεσης, τη γαλήνη της αποδοχής, το σπαραγμό της απόρριψης… Και θα μάθεις όλες τις νοστιμιές και την ωμότητα. Θα μάθεις τη γλώσσα των βλεμμάτων, τις μελωδίες που ανακινούν τις χορδές της καρδιάς. Θα μάθεις επίσης την πίστη και την απογοήτευση, θα μάθεις να σε εξαπατούν και θα μάθεις για την προδοσία. Θα μάθεις να ονειρεύεσαι, να αγαπάς, θα μάθεις τη στοργή και τη θυσία… Θα μάθεις για τη φιλία και την αγάπη, την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη.
Για να πούμε την αλήθεια, ο Κόσμος αυτός στον οποίο σε καλωσορίζουμε δεν είναι ένα μέρος που είναι έπαθλο. Είναι ένα μέρος δίνει πόνο στα παιδιά, τα κακομεταχειρίζεται, είναι ένα μέρος που απλά παρακολουθεί όταν τα νεκρά τους σώματα ξεβράζουν στις ακτές. Είναι ένα μέρος όπου τα παιδιά αφήνονται νηστικά, χωρίς νερό και χωρίς σπίτι. Όπου περιφρονούνται και προσβάλλονται. Είναι ένα μέρος όπου παίρνουν τα παιδιά σε δρόμους προσφυγιάς και ακόμα τα πυροβολούν.
Εξακολουθούσαμε όμως να θέλουμε τον ερχομό σου εδώ. Διότι εδώ είναι επίσης ένα μέρος όπου υπάρχουν αμέτρητοι όμορφοι άνθρωποι που θέλουν να σε προστατέψουν από αυτά. Ποτέ να μην φοβάσαι! Θα μεγαλώσεις και θα μάθεις για όλες τις πτυχές του Κόσμου. Ίσως θα είσαι ένας από αυτούς που θα τον αλλάξουν και τον θεραπεύσουν. Ποιος ξέρει;
Καλώς ήρθες μωρό! Από την στιγμή που ήρθες όλα φαίνονται καλύτερα. Έχεις έρθει στη γη σαν ένα φως που κάνει τις καρδιές μας να λάμπουν. Έχεις σαλέψει την καρδιά μας με μια θαυματουργή ροή. Μας έκανες να θυμηθούμε πολλά συναισθήματα που είχαμε ξεχάσει πριν.
Όταν κοιτάζουμε την αθωότητα σου τώρα πιστεύουμε ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε το σκοτάδι του Κόσμου. Η χαρά της ζωής φτερουγίζει μέσα μας με τα αγγελικά σου φτερά. Είσαι ένα πανέμορφο δώρο που μας ήρθε και θέλουμε να σε αγκαλιάσουμε και να σε μυρίσουμε.
Θα μεγαλώσεις… Αυτό θα είναι ένα ταξίδι άλλοτε γλυκό και άλλοτε πικρό. Παρ' όλα αυτά σκέψου πόσο ωραίο το γεγονός ότι ήρθες εδώ. Ο ερχομός σου είναι σαν να ανθίζει το πιο ξεχωριστό λουλούδι στον κήπο μας. Ο ερχομός σου είναι σαν τον ποταμό των ονείρων που ρέει προς την καρδιά. Ο ερχομός σου είναι η χαρά της άνοιξης που αγαλλιάζει την καρδιά. Ο ερχομός σου είναι η προσγείωση της αθωότητας στον Κόσμο.
Πόσο καλό είναι που ήρθες μωρό! Αφού έχουμε επισκέπτη στο σπίτι μας προσπαθούμε να συγυρίζουμε τους εαυτούς μας. Αναθεωρούμε ένα κόσμο στον οποίο γίνεσαι επισκέπτης.
Τώρα είναι η δική σου ώρα… Πες μας καινούργια πράγματα. Δώσε μας ένα καθρέφτη για να δούμε τον εαυτό μας. Πάρε μας στο αρχικό σημείο έτσι ώστε να μπορέσουμε να ξαναξεκινήσουμε προς το σωστό δρόμο.
Καλώς ήρθες μωρό! Εδώ είναι ο Κόσμος!»
Όμως η Neshe τις τελευταίες βδομάδες έχει ακόμα ένα «μωρό» - το καινούργιο της βιβλίο ποίησης της με τίτλο «Τα πουλιά που κρύωσαν…»
Έχοντας γράψει τους στοίχους «Η δική μου η πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο / ποιο από τα δυο κομμάτια πρέπει να αγαπώ;» η Neshe συνεχίζει τον αγώνα της για την ειρήνη, το ταξίδι της στην ποίηση, οι λέξεις που γράφει αγγίζουν τις καρδιές μας… Ο Ορέστης Αγησιλάου πάει στην βραδιά ποίησης της όπου παρουσιάζεται το καινούργιο της βιβλίο και όπου η Neshe απαγγέλει τα ποιήματα της…
Μετά, ο Ορέστης γράφει τα συναισθήματα του για αυτό το καινούργιο βιβλίο, για τη βραδιά, για το πως ο πολιτισμός πρέπει να διαδραματίζει ρόλο στη ζωή μας… Και μου στέλνει το πιο κάτω άρθρο:
«Ψες μαζευτήκαμε πολλοί Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι σε ένα μπαρ στη Λευκωσία για να παραστούμε στην παρουσίαση του καινούργιου βιβλίου ποίησης της Neshe Yashin. Ήταν μια όμορφη συνάντηση γεμάτη ειρήνη και πολιτισμό και σε μια υπέροχη ατμόσφαιρα ακούσαμε τα ποιήματα της Neshe. Η Neshe Yashin είναι ένα πολύ ρομαντικό άτομο που πέρασε όλη της τη ζωή στην τέχνη της και στον αγώνα για τα πιστεύω της. Η τέχνη της αποτέλεσε τη γέφυρα που συνδέει τις δύο κοινότητες της Κύπρου για χρόνια. Ποιος δεν δάκρυσε ακούγοντας τους συγκινητικούς στοίχους «Η δική μου η πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο, ποιο από τα δυο πρέπει να αγαπώ;»
Όταν τελείωσε η παρουσίαση, επιστρέφοντας στο σπίτι στη Λάρνακα, σκεφτόμουν και αναρωτιόμουν πόσα άτομα μπορούν να συνδυάσουν την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Ίσως υποφέρουμε από έλλειψη πολιτισμού; Ίσως αυτό που χρειάζονται περισσότερο οι άνθρωποι δεν είναι μια απλή εκπαίδευση, αλλά αξίες και ιδανικά που μπορούν να φέρουν σε όλη τους τη ζωή και μπορούν να τους κάνουν καλύτερους ανθρώπους; Ως κοινότητα τείνουμε να ξεχνούμε τι είναι ο σεβασμός, η αγάπη και η εκτίμηση. Από μέρα σε μέρα γινόμαστε όλο και περισσότερο κρύες γραφειοκρατίες που επικεντρωνόμαστε στις δουλειές μας και ξεχνούμε τις αξίες μας.
Κατά τη γνώμη μου η έλλειψη πολιτισμού της Κυπριακής κοινότητας είναι επίσης ένας από τους κύριους λόγους που το κυπριακό πρόβλημα παραμένει άλυτο. Δεν μάθαμε να ακούμε τον άλλο, να τον σεβόμαστε και να τον εμπιστευόμαστε. Έχουμε επίσης ξεχάσει την έννοια της λέξης «μοιράζομαι». Με λίγα λόγια δεν έχουμε τις υποδομές ως κοινωνία. Και η ειρήνη που είναι βασισμένη σε κακά θεμέλια είναι μια αποτυχημένη ειρήνη.
Οι άνθρωποι για να είναι άνθρωποι, και όχι μόνο ζώα που μιλούν, πρέπει να γίνουν ένα ποίημα. Τα ποιήματα για πολλούς ανθρώπους είναι κάποιοι ανιαροί στοίχοι που με δυσκολία μπορούν να καταλάβουν, αλλά για πολλούς άλλους τα ποιήματα είναι ένας τρόπος για να σκεφτείς και να γίνεις καλύτερος άνθρωπος, με περισσότερο πολιτισμό μαθαίνοντας τις αξίες.
Έτσι, η Κύπρος πρέπει να γίνει ένα ποίημα που οι στοίχοι του θα γίνουν το χαμόγελο των Κυπρίων, που θα ζουν μακριά από πολέμους, σύνορα και το μίσος. Ιδανικό; Ίσως… Όμως είναι καλό να αγωνίζεσαι για τα ιδανικά σου χωρίς να νοιάζεσαι για τα αποτελέσματα…»
Άραγε η Κύπρος θα έχει ποτέ την ευκαιρία να γίνει ένα ποίημα όπως λέει ο Ορέστης;
Ή θα ζούμε πάντοτε σε ένα χάος που δημιουργήθηκε με τη διαίρεση της χώρας, οι ψυχές μας να μην αγγίζουν η μια την άλλη, να μην ακούν, να μη νιώθουν;
Άραγε τα μωρά όπως τον Bora Bulut, τον εγγονό της Neshe, θα έχουν την ευκαιρία να επιβιώσουν σε αυτή τη γη με ειρήνη, αγαπώντας και τα δύο μέρη του νησιού αυτού;
Όσο υπάρχουν μωρά, υπάρχει ελπίδα – η ελπίδα ποτέ δεν πεθαίνει…
Όσο υπάρχει ποίηση, υπάρχει ελπίδα – διότι είναι ο πολιτισμός που μας φέρνει μαζί, που μας κάνει να καταλάβουμε καλύτερα ο ένας τον άλλο, που μας δίνει δύναμη, που διαλύει τα σύνορα, που μας κάνει να φτάσουμε πέρα από άλλους ορίζοντες…
Και για να επιβιώσει η ελπίδα, πρέπει να σκεφτόμαστε περισσότερο, να αισθανόμαστε περισσότερο, να εξερευνούμε περισσότερο, να διαβάζουμε περισσότερο και να ακούμε την ποίηση της Neshe και όλων των άλλων ποιητών που μετατρέπουν το χάος στις ψυχές μας σε μια ελπίδα για ειρήνη…

Photo: Ο Ορέστης Αγησιλάου με τη Neshe Yashin…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 16th of October 2016, Sunday.

Story of a wedding ring…

Story of a wedding ring…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Tel: 99 966518

The remains of "missing" Ziya Yusuf were found in a well together with two other "missing" Turkish Cypriots from 1964 that we had shown to the Cyprus Missing Persons' Committee in Paralimni with the help of a kind hearted Greek Cypriot reader… His funeral took place on the 28th of August 2016 in Nicosia…
The son of "missing" Ziya Yusuf, Ayer Burke had only been 18 months' old when his father had gone "missing" – Ziya Yusuf, as well as other Turkish Cypriots working at NAAFI had been taken away on the 11th of May 1964 by some Greek Cypriots with guns and they would all go "missing" –their remains would be found five decades later in the Paralimni area buried at different places… The remains of Ziya Yusuf, Canbulat Ali and Kemal Mehmet Emin would be found in a well in Paralimni that one of our Greek Cypriot readers had shown us back in 2012 and we had shown to the CMP on the same day… CMP would dig this well in 2015 and the remains of the three "missing" Turkish Cypriots would be returned for burial to their relatives this year… I would attend the funeral of Kemal Mehmet Emin in Gouphes… I want to thank sincerely once again my Greek Cypriot reader, who had shown me and my friend Christina Pavlou Solomi Patsia this well in Paralimni… With his humanity, he has helped the return of the remains to three Turkish Cypriot families who have now, at least a grave where they can lay flowers…
Last week it was Bayram for Turkish Cypriots and the daughter of Ziya Yusuf, Serap Ozister wrote in social media, sharing photos of her mother at the grave of her father:
"Rest in peace father… 52 years later, you now have a grave where we can visit, having been found in a bottomless well…"
She shared photos of her mother at the grave and it was in fact the first time that the family could visit Ziya Yusuf at his grave after half a century… For half a century he would lay in a deep well in Paralimni, his relatives not knowing where he had been buried… For half a century they would not be able to visit any grave on any Bayram…
Bayram, for those of you who do not know, is a very important social and cultural time for Turkish Cypriots… We have two Bayrams every year – this is like the Christmas or Easter of Greek Cypriots – for Turkish Cypriots the Kurban Bayrami (where you can sacrifice a lamb) and Sheker Bayrami (where you offer sweets) are two very important occasions where the younger of the family would visit the elderly and kiss their hands and celebrate Bayram. The families would also visit the graves of the elderly from their families and lay flowers and pray one day before Bayram which is called "Arife"…
So for the first time the relatives of Ziya Yusuf would go and visit and lay flowers on his grave…
But what was more touching would be the words of his son, Ayer Burke, who would put on the wedding ring of his father that had been found in the well in Paralimni…
In social media, Ayer Burke would share the astonishing process about how he got the ring:
"I could never imagine that the wedding ring of my father that he was wearing on his finger when he had been kidnapped from NAAFI and killed by some Greek Cypriots on the 11th of May 1964, that this wedding ring would come back to me as a birthday gift on my 54th birthday…
When the Cyprus Missing Persons' Committee informed us that my father's remains had been found, when they showed us the photos of his personal belongings that came on him, I saw that among these personal belongings, there was the wedding ring – inside the golden wedding ring were inscribed the letters of the name of my beloved mother S.R. (Sevdiye Ramadan), the date 19.3 (wedding day) and another date 6.5.1956 (wedding ceremony).
(The other personal belongings of my father that came out the well was a pair of socks, a pair of deformed shoes, his car keys (Peugeot) and his keyring, some small change of money, pieces of his shirt and his buttons…)
When I saw the photographs of the personal belongings of my father, I couldn't help but cry and I remember saying out loud, "I want that ring…"
I was barely 18 months old when my father went "missing" and this created a longing for my father that it is difficult to explain with words… That is why I felt that I would feel peace inside me when I would put on that wedding ring of my father on my own finger…
During the process when they would give us back these personal belongings, I was thinking whether this wedding ring would fit my finger… This wedding ring stayed under the soil for 52 years, it had a priceless moral value for me since it was something that remained from my father, the father that I could never kiss, the father that I could never smell, the father that I longed for…
On the 26th of August 2016 when we buried the remains of my father at the Nicosia Martyrs' Cemetery, as they gave us back the personal belongings of our father, the first thing I did was take the wedding ring of my father, put it on my finger and when I saw that it fit perfectly, I became very emotional.
Yes, this ring that my father put on his finger exactly 60 years ago, in 1956, this ring that stayed with him in a bottomless well for exactly 52 years is now on my finger…
After long years of longing and not knowing any of the physical characteristics of him and never having had the opportunity to know him, I have found out that my father's fingers were exactly the same as mine… Do you know how painful this is for a son?
A father without having done anything wrong, an innocent father having been killed in such a violent way and keeping him away from his loved ones is unforgivable… I will not take off this ring from my finger until I die and I want my son Ziya who carries the name of my father to put it on his finger after I die…
Do you believe this? After I put on this wedding ring on my finger, I felt the warmth of a father intensively in my soul…
I feel very sad when I think of the moral feelings have been lost as a community – the moral community should come above everything else…
I can't help but think "How true is it to forgive so easily?" and I believe that those communities who do not know their past, what they had gone through cannot build a healthy future…"
May Ziya Yusuf, Canbulat Ali and Kemal Mehmet Emin rest in peace now…

25.9.2016

Photo: The wedding ring of the "missing" father Ziya Yusuf on the finger of his son Ayer Burke…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 9th of October 2016, Sunday.

Η ιστορίας μιας βέρας γάμου…

Η ιστορίας μιας βέρας γάμου…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Τα οστά του «αγνοούμενου» Ziya Yusuf μαζί με αυτά δύο άλλων «αγνοουμένων» Τουρκοκυπρών από το 1964 βρέθηκαν σε ένα πηγάδι στο Παραλίμνι που είχαμε δείξει στην Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων με τη βοήθεια ενός καλόκαρδου Ελληνοκύπριου αναγνώστη… Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε στις 28 Αυγούστου 2016 στη Λευκωσία…
Ο Ayer Burke, ο γιος του «αγνοούμενου» Ziya Yusuf, ήταν μόλις 18 μηνών όταν ο πατέρας του έγινε «αγνοούμενος» - ο Ziya Yusuf, όπως επίσης και άλλοι Τουρκοκύπριοι που εργάζονταν στη NAAFI απήχθηκαν στις 11 Μαΐου 1964 από κάποιους οπλοφόρους Ελληνοκύπριους και έγιναν όλοι «αγνοούμενοι» - τα οστά τους βρέθηκαν πέντε δεκαετίες αργότερα θαμμένα σε διάφορα μέρη στην περιοχή Παραλιμνίου… Τα οστά των Ziya Yusuf, Canbulat Ali και Kemal Mehmet Emin βρέθηκαν σε ένα πηγάδι στο Παραλίμνι, το οποίο μας είχε δείξει το 2012 ένας από τους Ελληνοκύπριους αναγνώστες μας και το είχαμε δείξει την ίδια μέρα στη ΔΕΑ… Η ΔΕΑ έσκαψε το 2015 το πηγάδι αυτό και φέτος τα οστά τριών «αγνοούμενων» Τουρκοκυπρίων επιστράφηκαν στους συγγενείς τους για ταφή… Παρέστηκα στην κηδεία του Kemal Mehmet Emin στις Γούφες… Θέλω και πάλι να ευχαριστήσω θερμά τον Ελληνοκύπριο αναγνώστη μου που είχε δείξει το πηγάδι αυτό στο Παραλίμνι σε μένα και τη φίλη μου Χριστίνα Παύλου Σολωμή Πατσιά… Με την ανθρωπιά του έχει βοηθήσει να επιστραφούν τα οστά σε τρεις τουρκοκυπριακές οικογένειες οι οποίες έχουν τώρα τουλάχιστον ένα τάφο όπου μπορούν να βάζουν λουλούδια…
Την περασμένη βδομάδα ήταν το Μπαϊράμι για τους Τουρκοκύπριους και η Serap Ozister, κόρη του Ziya Yusuf, έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα αναρτώντας τη φωτογραφία της μητέρας της στον τάφο του πατέρα της:
«Αναπαύσου εν ειρήνη πατέρα… μετά από 52 χρόνια, τώρα έχεις ένα τάφο που μπορούμε να επισκεπτόμαστε, μετά που σε βρήκαμε σε ένα απύθμενο πηγάδι…»
Ανάρτησε φωτογραφίες της μητέρας της στον τάφο και κατ' ακρίβεια αυτή ήταν η πρώτη φορά που η οικογένεια επισκέφτηκε τον Ziya Yusuf στον τάφο του μετά από μισό αιώνα… Για μισό αιώνα κειτόταν σε ένα βαθύ πηγάδι στο Παραλίμνι, οι συγγενείς του δεν ήξεραν που είχε θαφτεί… Για μισό αιώνα δεν μπορούσαν να επισκεφτούν κάποιο τάφο το Μπαϊράμι…
Το Μπαϊράμι, για όσους από εσάς δεν γνωρίζετε, είναι μια σημαντική κοινωνική και πολιτιστική περίοδος για τους Τουρκοκύπριους… Κάθε χρόνο έχουμε δύο Μπαϊράμια – είναι σαν τα Χριστούγεννα και το Πάσχα των Ελληνοκυπρίων – για τους Τουρκοκύπριους το Κουρμπάν Μπαϊράμι (όταν θυσιάζεις ένα πρόβατο) και το Σεκέρ Μπαϊράμι (όταν προσφέρεις γλυκά) είναι δύο πολύ σημαντικές γιορτές και οι νεαροί της οικογένειας επισκέπτονται τους ηλικιωμένους και φιλούν το χέρι τους και γιορτάζουν το Μπαϊράμι. Οι οικογένειες επισκέπτονται επίσης τους τάφους των ηλικιωμένων της οικογένειας τους και τοποθετούν λουλούδια και προσεύχονται μια μέρα πριν το Μπαϊράμι, τη μέρα που ονομάζεται «Arife»…
Έτσι για πρώτη φορά οι συγγενείς του Ziya Yusuf επισκέφτηκαν τον τάφο του και έβαλαν λουλούδια πάνω στον τάφο του…
Όμως αυτό που ήταν πιο συγκινητικό ήταν τα λόγια του γιου του Ayer Burke, που φόρεσε τη βέρα του γάμου του πατέρα του που είχε βρεθεί στο πηγάδι στο Παραλίμι…
Ο Ayer Burke ανάρτησε στα κοινωνικά δίκτυα την συγκλονιστική διαδικασία για το πως πήρε το δακτυλίδι:
«Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι το δακτυλίδι του γάμου του πατέρα μου που φορούσε στο δάκτυλο του όταν απάχθηκε από τη NAAFI και σκοτώθηκε από κάποιους Ελληνοκύπριους στις 11 Μαΐου 1964, θα επιστρεφόταν σε μένα ως δώρο γενεθλίων στα 54α μου γενέθλια…
Όταν η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων μας ενημέρωσε ότι τα οστά του πατέρα μου είχαν ανευρεθεί, όταν μας έδειξαν τις φωτογραφίες των προσωπικών του αντικειμένων που είχε πάνω του, είδα ότι ανάμεσα σε αυτά τα προσωπικά του αντικείμενα ήταν η βέρα του γάμου του – μέσα στη χρυσή βέρα ήταν χαραγμένο το όνομα της αγαπημένης μου μητέρας S.R. (Sevdiye Ramadan), η ημερομηνία 19.3 (ημέρα γάμου) και μια άλλη ημερομηνία 6.5.1956 (τελετή γάμου).
(Τα άλλα προσωπικά αντικείμενα του πατέρα μου που βγήκαν από το πηγάδι ήταν ένα ζευγάρι κάλτσες, ένα ζευγάρι παραμορφωμένα παπούτσια, τα κλειδιά του αυτοκινήτου του (Peugeot) με το μπρελόκ του, κάποια κέρματα, κομμάτια από το πουκάμισο του και τα κουμπιά του…)
Όταν είδα τις φωτογραφίες των προσωπικών αντικειμένων του πατέρα μου, έκλαψα και θυμούμαι που είπα δυνατά «Θέλω εκείνο το δακτυλίδι…»
Ήμουν μόλις 18 μηνών όταν ο πατέρας μου έγινε «αγνοούμενος» και αυτό δημιούργησε μια λαχτάρα για τον πατέρα μου που είναι δύσκολο να περιγράψω με λόγια… Γι αυτό ένιωσα ότι θα ένιωθα ειρήνη μέσα μου όταν θα έβαζα τη βέρα του πατέρα μου στο δικό μου δάκτυλο…
Στη διαδικασία της επιστροφής των προσωπικών του αντικειμένων, διερωτώμουν αν η βέρα θα χωρούσε στο δάκτυλο μου… Η βέρα αυτή έμεινε κάτω από το χώμα για 52 χρόνια, είχε μια ανεκτίμητη ηθική αξία για μένα αφού ήταν κάτι που απέμεινε από τον πατέρα μου, τον πατέρα που ποτέ δεν φίλησα, τον πατέρα που ποτέ δεν μύρισα, τον πατέρα που λαχταρούσα…
Στις 26 Αυγούστου 2016 όταν θάψαμε τα οστά του πατέρα μου στο Νεκροταφείο Μαρτύρων στη Λευκωσία, καθώς μας έδωσαν τα προσωπικά αντικείμενα του πατέρα μου, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να πάρω τη βέρα του πατέρα μου, να την βάλω στο δάκτυλο μου και όταν είδα ότι ταίριαζε απόλυτα, έγινα πολύ συναισθηματικός.
Ναι, το δακτυλίδι αυτό που ο πατέρας μου έβαλε στο δάκτυλο του πριν από ακριβώς 60 χρόνια, το 1956, το δακτυλίδι αυτό που έμεινε μαζί του σε ένα απύθμενο πηγάδι για ακριβώς 52 χρόνια βρίσκεται τώρα στο δάκτυλο μου…
Μετά από μακρά χρόνια λαχτάρας και χωρίς να ξέρω κανένα από τα σωματικά του χαρακτηριστικά, και χωρίς να έχω ποτέ την ευκαιρία να τον γνωρίσω, ανακάλυψα ότι τα δάκτυλα του πατέρα μου ήταν ακριβώς τα ίδια με τα δικά μου… Ξέρετε πόσο οδυνηρό είναι αυτό για ένα γιο;
Ένας πατέρας που δεν έχει οτιδήποτε κακό, ένας αθώος πατέρας που έχει σκοτωθεί με τέτοιο βίαιο τρόπο και κρατήθηκε μακριά από τους αγαπημένους του, αυτό είναι ασυγχώρητο… Δεν θα βγάλω τη βέρα του πατέρα μου μέχρι να πεθάνω και θέλω ο γιος μου Ziya, που φέρει το όνομα του πατέρα μου, να βάλει στο δάκτυλο του τη βέρα αυτή μετά το θάνατο μου…
Μπορείτε να το πιστέψετε; Όταν έβαλα τη βέρα στο δάκτυλο μου ένιωσα έντονα τη ζεστασιά του πατέρα στη ψυχή μου…
Νιώθω πολύ λυπημένος όταν σκέφτομαι τα ηθικά συναισθήματα που έχουμε χάσει ως κοινότητα – η ηθική κοινότητα πρέπει να είναι πάνω από όλα…
Δεν μπορώ παρά να σκεφτώ «Πόσο αληθινό είναι να συγχωράς τόσο εύκολα;» και πιστεύω ότι εκείνες οι κοινότητες που δεν γνωρίζουν το παρελθόν τους, αυτά που πέρασαν, δεν μπορούν να κτίσουν ένα υγιές μέλλον…»
Ας αναπαυθούν εν ειρήνη οι Ziya Yusuf, Canbulat Ali και Kemal Mehmet Emin…

Photo: Η βέρα του πατέρα του Ayer Burke, στο δάκτυλο του…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 9th of October 2016, Sunday.

One of our readers show a possible burial site in Kyrenia Boghazi…

One of our readers show a possible burial site in Kyrenia Boghazi…

Sevgul Uludag

Caramel_cy@yahoo.com

99 966518

After a lapse of six years when one of my readers had given me and the officials of the Cyprus Missing Persons' Committee information about a possible burial site in Kyrenia Boghazi, on the 5th of September 2016 Monday, he goes with them to actually show the possible burial site himself.
After six years, the Cyprus Missing Persons' Committee manages to get him permission to enter the military zone in Kyrenia Boghazi to show the possible burial site and he goes on the 5th of September Monday morning together with the officials of CMP, Xenophon Kallis, Murat Soysal and Okan Oktay and finds the possible burial site.
As a journalist I am not allowed to go in any military zone but this is not so important since my readers can go and can show the possible burial sites that we have written about years ago…
So far our readers have shown possible burial sites in the same way in military zones at St. Hilarion, Voni military camp and in the Kyrenia Boghazi… In this way we make sure that these places are put on the list of places to be excavated by the Cyprus Missing Persons' Committee…
Six years ago, on the 30th of May 2010, I had written about this possible burial site in Boghazi… This is what I had written six years ago:
"In search of mass graves in Boghazi and St. Hilarion...
`It took me four hours to come to myself, after I read what you had written about Boghazi` he says... `I read what one of your readers told you about a group of 14 Greek Cypriots buried in Kyrenia Boghazi and I felt goose bumps all over me... I had been thinking of calling you all these years but never did. But this time, I decided to call you because I have a similar experience there...So when I read what you wrote, I felt as though I was covering up murders so I decided to call and speak to you, so that I can get it off my chest after all these years` says one of my readers.
The weather is hot but glum, full of dust particles from Africa, creating a sort of a `mist`, making it difficult to breathe, hiding the shocking blue colour of our skies... We sit outside, at a once very famous cafe in Boghaz... We used to come here often in order to drink its famous `ayran` (yogurt drink) and eat fresh Cypriot sandwiches... The owner, Suleyman Onan, has grown old and so has his wife but they keep this place called `Yayla Bar` running, even though it is in desperate need of repair...
We sit outside, on plastic chairs that have seen better days while the old man, Suleyman, brings us Cypriot coffee and some katmer (Cypriot pastry made with cream called kaymak)... The smell of the `kaymak` fills our nostrils and we sip our coffee, talking...
Last week as I published the story of a Turkish Cypriot reader who spoke to me about a group of 14 Greek Cypriot soldiers brought to Boghazi and executed outside the military cemetery, it created a stir among my readers... According to this reader, they were buried three meters outside the walls of the military cemetery and he has given me directions as to the exact spot of the burial site. `I have been having nightmares about this group of 14 `missing persons` buried there, I know where they are buried and I wanted to show you very much where it is but I am afraid to do that... I want to speak to you and get it off my chest, maybe it will do some good to the relatives of those missing` he says... `After I read what you wrote about the killing of a group of eight Greek Cypriots at St. Hilarion, among them a baker, I could not keep this secret to myself any longer. I was very much affected by the story of the baker from Ayios Georgios who was killed in St. Hilarion... So I decided to call you and tell you my story...`
Reading what this reader said, another reader of mine would call and tell me his story:
`I called to tell you that what you wrote about the group of 14 Greek Cypriot `missing` persons buried in Boghazi is quite true` he would tell me and he would continue:
`I did my military service as a soldier in 1978-79 in Boghazi. Since I was quite new in this area, I did not memorize yet the monobadi (dirt track) I had to follow when I needed to be on duty. One night, it was raining very hard and I sort of lost my way and slipped on the steep hill and fell into a big hole, up to my waist... I got out of this hole in the dark and went to my military post that night... But in the morning as I spoke to the old man who used to take care of the cemetery in Boghaz about what happened to me the previous night, he told me `But my son, you fell into the whole where the Greek Cypriots have been buried!` The old man knew of this place and I can point out where this place is... The old man had told us how some Greek Cypriots were brought here in trucks, how they were buried. In 1974, he had taken part in those burials... As they were burying Turkish soldiers and Turkish Cypriots in the cemeter, who had been killed in the war, once they had even encountered a Greek Cypriot at the last moment, recognizing him from the cross around his neck... So they would separate the Greek Cypriots and bury them outside the cemetery he had told us... He might have mentioned us about some Greek soldiers as well but I am not quite sure...`
This is the reader sitting with me in Boghaz now, pointing out the place where he fell into a hole... We don't take photos since the place he is pointing out is a military zone – I have also asked Ugur Umar, the assistant to the Turkish Cypriot member of the Cyprus Missing Persons Committee, Xenophon Kallis, assistant to the Greek Cypriot member of the CMP and Okan Oktay, who coordinates the exhumation teams to come and meet him, so that they can see this probable burial site. Meanwhile I call my other reader who had spoken to me about the group of 14 Greek Cypriot soldiers and give the phone to the anthropologist Okan Oktay, to check whether my two readers are talking about the same place... After some conversation, Okan Oktay confirms that, yes, both of my readers are pointing out the same location as a probable burial site.
We say goodbye to my reader who has met us in Boghaz, thanking him for coming and pointing out the spot where there might be a probable mass grave. He leaves us but we continue to go to the St. Hilarion Castle, to meet another reader of mine, who has information about another burial site in the St. Hilarion area..."
So my reader has shown now the possible burial site in Kyrenia Boghazi but there has also been information from different readers that some other "missing" Greek Cypriots might be buried in the Boghazi military cemetery or around it… Or at the edge of it…
This information I had shared with the officials of the Cyprus Missing Persons' Committee eight years ago…
One of those "missing" Greek Cypriots buried in Boghazi was a child – readers would tell me about the person who had buried him… I would go and meet him and he would tell me that they had brought a child wrapped in a blanket who had died in the Dikomo make-shift sahara hospital in 1974 and he had buried him at the edge of the Boghazi Military Cemetery… He had marked this place with a tree in his mind but the tree was gone and the cemetery had changed dramatically… The Cyprus Missing Persons' Committee would do some digging there but would not find anything…
When the outer walls of the cemetery were being built, some people working there would in fact encounter the remains of a child…
Another Greek Cypriot "missing" person who might be buried in Boghazi military cemetery was a Greek Cypriot killed in the war in 1974 in or around Pileri… He would be buried in an unmarked grave in the cemetery… I had published accounts of this burial many years ago…
I am very thankful to my readers who share what they know and who come to show possible burial sites… I also thank the officials of CMP for ensuring permissions for my readers to enter military zones to show possible burial sites…
Let us hope that the remains of more "missing" persons will be found in the Kyrenia Boghazi…

11.9.2016


Photo: This is the entrance of the military cemetery in Boghazi…

(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 2nd of October 2016, Sunday.

Ένας αναγνώστης δείχνει ένα πιθανό τόπο ταφής στο Μπογάζι της Κερύνειας…

Ένας αναγνώστης δείχνει ένα πιθανό τόπο ταφής στο Μπογάζι της Κερύνειας…

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Μετά από πάροδο έξι χρόνων από τον καιρό που ένας από τους αναγνώστες μου είχε δώσει πληροφορίες σε μένα και τους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων για ένα πιθανό τόπο ταφής στο Μπογάζι της Κερύνειας, πάει ο ίδιος μαζί τους τη Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2016 για να τους δείξει τον πιθανό τόπο ταφής.
Μετά από έξι χρόνια, η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων καταφέρνει να του εξασφαλίσει άδεια για να μπει στη στρατιωτική περιοχή Μπογαζιού Κερύνειας για να δείξει τον πιθανό τόπο ταφής και το πρωί της Δευτέρας 5ης Σεπτεμβρίου πάει μαζί με τους λειτουργούς της ΔΕΑ Ξενοφώντα Καλλή, Murat Soysal και Okan Oktay και βρίσκει τον πιθανό τόπο ταφής.
Ως δημοσιογράφος δεν μου επιτρέπεται η είσοδος σε οποιαδήποτε στρατιωτική περιοχή αλλά αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό αφού οι αναγνώστες μου μπορούν να πάνε και να δείξουν τους πιθανούς τόπους ταφής για τους οποίους είχαμε γράψει πριν από χρόνια…
Μέχρι τώρα οι αναγνώστες μου είχαν δείξει πιθανούς τόπους ταφής με τον ίδιο τρόπο στις στρατιωτικές περιοχές στον Άγιο Ιλαρίωνα, τη Βώνη και το Μπογάζι Κερύνειας… Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι τα σημεία αυτά τοποθετούνται στον κατάλογο με σημεία που θα σκαφτούν από την Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων…
Πριν από έξι χρόνια, στις 30 Μαΐου 2010, είχα γράψει για αυτόν τον πιθανό τόπο ταφής στο Μπογάζι… Είχα γράψει:

«Αναζητώντας μαζικούς τάφους στο Μπογάζι και τον Άγιο Ιλαρίωνα…
«Μου πήρε τέσσερεις ώρες να συνέλθω μετά που διάβασα τι έγραψες για το Μπογάζι» μου λέει… «Διάβασα τι σου είχε πει ένας αναγνώστης σου για μια ομάδα 14 Ελληνοκυπρίων που είναι θαμμένοι στο Μπογάζι της Κερύνειας και ανατρίχιασα… Σκεφτόμουν να σου τηλεφωνήσω όλα αυτά τα χρόνια αλλά ποτέ δεν το έκανα. Όμως αυτή τη φορά, ένιωσα ότι έκρυβα τους φόνους, έτσι αποφάσισα να σου τηλεφωνήσω και να σου μιλήσω ώστε να ξαλαφρώσω μετά από όλα αυτά τα χρόνια» λέει ένας αναγνώστης μου.
Ο καιρός είναι ζεστός αλλά μουντός, γεμάτος σκόνη από την Αφρική, δημιουργώντας ένα είδος «ομίχλης», κάνοντας δύσκολη την αναπνοή και κρύβοντας το συγκλονιστικό μπλε χρώμα του ουρανού μας… Καθόμαστε έξω σε ένα καφέ στο Μπογάζι που ήταν κάποτε διάσημο… Συνηθίζαμε να ερχόμαστε εδώ για να πιούμε το διάσημο τους αϊράνι και να φάμε φρέσκα κυπριακά σάντουιτς… Ο ιδιοκτήτης Suleyman Onan, γέρασε όπως και η γυναίκα του αλλά λειτουργούν αυτό το μέρος που λέγεται «Yayla Bar» έστω αν είναι σε απελπιστική ανάγκη επισκευής…
Καθόμαστε έξω, σε πλαστικές καρέκλες που είδαν καλύτερες μέρες, ενώ ο ηλικιωμένος Suleyman μας φέρνει κυπριακό καφέ και καττιμέρι (κυπριακό φύλλο με καϊμάκι)… Η μυρωδιά του «καϊμακιού» γεμίζει τα ρουθούνια μας και πίνουμε τον καφέ μας ενώ μιλούμε…
Την περασμένη βδομάδα δημιουργήθηκε σάλος από τη δημοσίευση του άρθρου για ένα Τουρκοκύπριο αναγνώστη που μου μίλησε για μια ομάδα 14 Ελληνοκυπρίων στρατιωτών, τους οποίους έφεραν στο Μπογάζι και τους εκτέλεσαν έξω από το στρατιωτικό νεκροταφείο… Σύμφωνα με αυτόν τον αναγνώστη, ήταν θαμμένοι τρία μέτρα έξω από τον τοίχο του στρατιωτικού νεκροταφείου και μου έδωσε κατευθύνσεις για το ακριβές σημείο που είναι θαμμένοι. «Υπέφερα με εφιάλτες για την ομάδα αυτή των 14 «αγνοουμένων» που είναι θαμμένοι εκεί, ξέρω που είναι θαμμένοι και ήθελα πάρα πολύ να σου δείξω που είναι αλλά φοβάμαι να το κάνω… Θέλω να σου μιλήσω και να το βγάλω από μέσα μου, ίσως να κάνει καλό στους συγγενείς εκείνων των αγνοουμένων» λέει… «Μετά που διάβασα αυτά που έγραψες για το φόνο μιας ομάδας 8 Ελληνοκυπρίων στον Άγιο Ιλαρίωνα, ανάμεσα τους και ένας αρτοποιός, δεν μπορούσα άλλο να κρατήσω το μυστικό αυτό στον εαυτό μου. Επηρεάστηκα πάρα πολύ από την ιστορία του αρτοποιού από τον Άγιο Γεώργιο που σκοτώθηκε στον Άγιο Ιλαρίωνα… Έτσι αποφάσισα να σου τηλεφωνήσω και να σου πω την ιστορία μου…»
Διαβάζοντας αυτά που είπε ο αναγνώστης αυτός, ένας άλλος αναγνώστης μου τηλεφώνησε για να μου πει την ιστορία του:
«Τηλεφωνώ για να σου πω ότι αυτά που έγραψες για την ομάδα των 14 Ελληνοκυπρίων «αγνοουμένων» που είναι θαμμένοι στο Μπογάζι είναι αλήθεια» μου είπε και συνέχισε:
«Έκανα τη στρατιωτική μου θητεία το 1978-1979 στο Μπογάζι. Εφόσον ήμουν νέος στην περιοχή αυτή, δεν είχα απομνημονεύσει ακόμα το μονοπάτι που έπρεπε να ακολουθήσω όταν έπρεπε να είμαι καθήκον. Μια νύκτα έβρεχε πολύ και έχασα κάπως το δρόμο μου και γλίστρησα στον απότομο λόφο και έπεσα μέχρι την μέση μου σε μια μεγάλη τρύπα… Βγήκα από την τρύπα αυτή στο σκοτάδι και πήγα στο πόστο μου εκείνο το βράδυ… Όμως το πρωί καθώς μιλούσα με τον ηλικιωμένο που φρόντιζε το νεκροταφείο για το τι μου συνέβηκε το προηγούμενο βράδυ, μου είπε «Μα γιέ μου, έπεσες μέσα στην τρύπα που θάφτηκαν οι Ελληνοκύπριοι!» Ο ηλικιωμένος ήξερε για το μέρος αυτό και μπορώ να σου δείξω που βρίσκεται… Ο ηλικιωμένος μας είπε πως έφεραν μερικούς Ελληνοκύπριους με φορτηγά και πως τους έθαψαν. Το 1974 είχε πάρει μέρος στις ταφές αυτές… Καθώς έθαβαν στο νεκροταφείο Τούρκους στρατιώτες και Τουρκοκύπριους που είχαν σκοτωθεί στον πόλεμο, βρήκαν ένα Ελληνοκύπριο την τελευταία στιγμή, και τον αναγνώρισαν από το σταυρό στο λαιμό του… Έτσι χώρισαν τους Ελληνοκύπριους και τους έθαψαν έξω από το νεκροταφείο όπως μας είπε… Μπορεί να μας ανέφερε για μερικούς Έλληνες στρατιώτες, αλλά δεν είμαι σίγουρος…»
Αυτός είναι ο αναγνώστης που κάθεται τώρα μαζί μου στο Μπογάζι και μου δείχνει το μέρος όπου έπεσε μέσα σε μια τρύπα… Δεν βγάζουμε φωτογραφίες αφού το μέρος που δείχνει είναι στρατιωτική περιοχή – έχω ζητήσει και από τον Ugur Umar, βοηθό στο Τουρκοκύπριο μέλος της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων, τον Ξενοφώντα Καλλή, βοηθό στο Ελληνοκύπριο μέλος της ΔΕΑ και τον Okan Oktay που συντονίζει τις ομάδες εκταφής για να έρθουν και να τον συναντήσουν, ώστε να δουν αυτό τον πιθανό τόπο ταφής. Στο μεταξύ τηλεφωνώ στον άλλο αναγνώστη μου που μου μίλησε για την ομάδα των 14 Ελληνοκυπρίων στρατιωτών και δίνω το τηλέφωνο στον Okan Oktay για να ελέγξει αν οι δύο αναγνώστες μιλούν για το ίδιο μέρος… Μετά από λίγη συνομιλία ο Okan Oktay επιβεβαιώνει ότι, ναι, και οι δύο αναγνώστες υποδεικνύουν το ίδιο μέρος ως πιθανό τόπο ταφής.
Αποχαιρετούμε τον αναγνώστη μου που μας συνάντησε στο Μπογάζι και τον ευχαριστούμε που ήρθε και μας υπόδειξε το σημείο που μπορεί πιθανόν να υπάρχει μαζικός τάφος. Μας αφήνει και συνεχίζουμε για να πάμε στο Κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα για να συναντήσουμε ένα άλλο αναγνώστη μου που έχει πληροφορίες για ένα άλλο τόπο ταφής στην περιοχή Αγίου Ιλαρίωνα…»

Έτσι ο αναγνώστης μου έχει τώρα δείξει τον πιθανό τόπο ταφής στο Μπογάζι Κερύνειας, αλλά υπήρχαν και πληροφορίες από διαφορετικούς αναγνώστες ότι κάποιοι άλλοι «αγνοούμενοι» Ελληνοκύπριοι μπορεί να είχαν θαφτεί στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο Μπογάζι ή γύρω από αυτό… Ή στην άκρη του…
Είχα μοιραστεί τις πληροφορίες αυτές με τους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων πριν από οκτώ χρόνια…
Ένας από εκείνους τους «αγνοούμενους» Ελληνοκύπριους που είναι θαμμένοι στο Μπογάζι ήταν παιδί – οι αναγνώστες μου μου είπαν για το άτομο που τον είχε θάψει… Πήγα και τον συνάντησα και μου είχε πει ότι είχαν φέρει ένα παιδί τυλιγμένο σε μια κουβέρτα που είχε πεθάνει στο πρόχειρο νοσοκομείο στο Δίκωμο το 1974 και τον είχε θάψει στην άκρη του στρατιωτικού νεκροταφείου Μπογαζιού… Είχε σημαδέψει το σημείο αυτό στο μυαλό του με ένα δέντρο αλλά το δέντρο δεν υπάρχει πια και το νεκροταφείο είχε αλλάξει δραματικά… Η Κυπριακή Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων έκανε κάποιες εκσκαφές αλλά δεν βρήκαν τίποτα…
Όταν κτίζονταν οι εξωτερικοί τοίχοι του νεκροταφείου, κάποιοι άνθρωποι που εργάζονταν εκεί πράγματι είχαν βρήκαν τα οστά ενός παιδιού…
Ένας άλλος Ελληνοκύπριος «αγνοούμενος» που μπορεί να είναι θαμμένος στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο Μπογάζι είναι ένας Ελληνοκύπριος που το 1974 είχε σκοτωθεί στον πόλεμο στο Πιλέρι ή γύρω από αυτό… Είχε θαφτεί σε ένα ανώνυμο τάφο στο νεκροταφείο… Είχα δημοσιεύσει αναφορές για αυτή την ταφή πριν από πολλά χρόνια…
Είμαι πολύ ευγνώμων προς τους αναγνώστες μου που μοιράζονται αυτά που ξέρουν και που έρχονται για να δείξουν πιθανούς τόπους ταφής… Ευχαριστώ επίσης τους λειτουργούς της ΔΕΑ που εξασφαλίζουν άδειες έτσι ώστε οι αναγνώστες μου να μπουν σε στρατιωτικές περιοχές και να δείξουν πιθανούς τόπους ταφής…
Ας ελπίσουμε ότι τα οστά περισσότερων «αγνοουμένων» θα βρεθούν στο Μπογάζι Κερύνειας…

Photo: Αυτή είναι η είσοδος του στρατιωτικού νεκροταφείου στο Μπογάζι Κερύνειας…


(*) Article published in the POLITIS newspaper on the 2nd of October 2016, Sunday.